Η δύναμη του σκότους

Το θεατρικό αριστούργημα του Λέοντα Τολστόι, που γράφτηκε το 1886, είναι ένα κοινωνικό δράμα, που με σαρκαστικό χιούμορ αλλά και ένα πρωτοφανή για την εποχή του ωμό ρεαλισμό, καταδεικνύει τα ζοφερά συμπεράσματά του για την ανθρώπινη φύση, κρίνοντας καταστάσεις, αντιλήψεις και συμπεριφορές της εποχής του. Το έργο βασίστηκε σε μια πραγματική ιστορία που συντελέστηκε μερικά χρόνια νωρίτερα με ήρωες όχι πρόσωπα της “καλής κοινωνίας” αλλά “απλούς ανθρώπους” του λαού με τους οποίους ο κόμης Τολστόι προσπαθεί να ζήσει κοντά τους γαλήνια και ειρηνικά.

Το 1880, ένας μουζίκος ομολόγησε δημόσια, στο γάμο της πρόγονής του, πως είχε κάνει παιδί μαζί της, το σκότωσε αμέσως μετά και ύστερα προσπάθησε να σκοτώσει και το δικό του εξάχρονο κοριτσάκι. Λίγα χρόνια μετά, με αφορμή αυτό το ανατριχιαστικό έγκλημα, γράφεται η δύναμη του σκότους.

Η παράσταση, με μια σύγχρονη φόρμα και τολμηρή ματιά, αναδεικνύει με πιστότητα τα νοήματα του έργου αξιοποιώντας το καυστικό χιούμορ του ίδιου του Τολστόι αλλά και τη δυσβάσταχτη ειλικρίνεια και διεισδυτικότητα της γραφής του. Με το αριστουργηματικό αυτό άγνωστο έργο του ο Τολστόι, θα φέρει τον θεατή, σε κάποια στιγμή κορύφωσης της πλοκής, αντιμέτωπο με ένα αβυσσαλέο σκοτάδι που θυμίζει τον Μάκβεθ του Σαίξπηρ και την Κόλαση του Δάντη.

Τα συμπεράσματα του Τολστόι για την ίδια την ανθρώπινη φύση, είναι εν τέλει σκοτεινά, ζοφερά, δυσβάστακτα, αλλά δεν αποκλείουν καθόλου, ύστερα από την πτώση -όσο μεγάλη κι αν είναι αυτή- την τελική εξύψωση, τη μετάνοια, την πραγματική, την ολοκληρωτική «εκ των ένδον» αλλαγή, όσο δύσκολη -σχεδόν αδύνατη- κι αν φαίνεται.

Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε το 1888 στο Παρίσι, διότι στην τότε τσαρική Ρωσία λογοκρίθηκε ως “υπέρ το δέον ρεαλιστικό“. Τελικά έκανε πρεμιέρα στο Θέατρο Τέχνης της Μόσχας επτά χρόνια αργότερα, όπου έτυχε μιας θριαμβευτικής αποδοχής. Το κοινό αφού όρθιο χειροκρότησε συγκλονισμένο καλώντας επί σκηνής τον συγγραφέα που δεν ήταν εκεί, τελικά κόσμος πολύς μαζεύτηκε μπροστά στο σπίτι του αποθεώνοντάς τον με βαθύ σεβασμό. Ήταν 29 Νοεμβρίου 1895.