Πληκτρολογώ Patti Smith και αρχίζω να μουρμουρίζω “Come on now try and understand, the way I feel under your command”. Μονολογώ πως κάποια τραγούδια είναι γονιδιακά, και καθολικώς καταχωρημένα μέσα μας. Δηλαδή αν κάποιος μετά από χρόνια θελήσει να φτιάξει ένα manual εργοστασιακών ρυθμίσεων για τον τύπο ανθρώπου που αναδημιουργούμε και εξελίσσουμε (αν συμβαίνει κάτι τέτοιο), τα τελευταία 100 χρόνια σίγουρα το “Because the night” θα βρίσκεται στο κεφάλαιο «Εισαγωγή εις την βασική μουσική γνώση».
Θα μου πείτε τώρα πολύ mainstream κομμάτι δεν επέλεξες για την ιέρεια του punk rock; Και βασικά πως τολμάς σε μια πρόταση να υπάρχουν σε πολύ κοντινή απόσταση οι λέξεις mainstream και punk ; Για να σας απαντήσω πως δοξολογώ κάθε θείο στοιχείο της μουσικής, που αυτή η γυναίκα κατάφερε να κάνει τη μουσική της mainstream. Για σκεφτείτε λίγο πώς θα ήταν να μην είχαμε ακούσει ποτέ το “Land”, το “Dancing barefoot”, το “People have the power” ή το “When doves cry”. Να το πω πολύ απλά; Θέλει πολλά κότσια για να κάνεις τη μουσική που γουστάρεις σε οποιαδήποτε δεκαετία. Πόσο μάλλον όταν η εποχή επιτάσσει ένα πιο απαλό, ψυχεδελικό ήχο, για να φτάσεις στα τέλη του 1980 να ξεπερνάς τη γυαλάδα της pop και την εξωστρέφεια της disco με το “People Have The Power”.
Μα πώς αλλιώς θα μπορούσε όμως να το κάνει μια γυναίκα που φαίνεται πως έχει βουτήξει από πολύ μικρή στη θάλασσα της τέχνης. Από εκείνη την πρώτη στιγμή που άκουσε το “The Money Tree” των αδελφών Patience and Prudence, το “Another Side of Bob Dylan”, δίσκους που της έδωσε η μητέρα της.
Μετά την αποφοίτησή της από το σχολείο, πιάνει δουλειά σε ένα εργοστάσιο και γεννά την πρώτη της κόρη, την οποία δίνει προς υιοθεσία. Έπειτα κερδίζει μια καλλιτεχνική υποτροφία στο κολέγιο του Glassboro, αλλά λίγο αργότερα σταματάει τις σπουδές της και μετακομίζει στο Μανχάταν όπου γνωρίζει τον φωτογράφο Robert Mapplethorpe ενώ δουλεύει σε ένα βιβλιοπωλείο. Η σχέση τους είχε αυτή τη μαγεία της έντασης και του ρομαντισμού που απαιτεί η αναζήτηση της θέωσης μέσω της τέχνης και του έρωτα, όσο στραγγαλίζεται στον βωμό του τώρα και του ωμού ρεαλισμού της φτώχειας. Ο «καλλιτέχνης της ζωής» της! Έτσι αποκαλεί η ίδια τον Mapplethorpe στην αυτοβιογραφία της με τίτλο “Just Kids”, και όπως όλα δείχνουν ήταν ο πιο σημαντικός άνθρωπος στη ζωή της, ο άνθρωπος που θαύμαζε περισσότερο από όλους και ταυτόχρονα αυτός που την ενέπνεε να κάνει πάντα το επόμενο βήμα.
Αρχίζει να συμμετέχει ενεργά στη καλλιτεχνική σκηνή του Μανχάταν γράφοντας ποίηση αλλά σύντομα τα ποιήματά της αρχίζουν να αποκτούν μια μουσικότητα. Το 1969 πηγαίνει για μερικούς μήνες στο Παρίσι με την αδελφή της, όπου γίνεται για λίγο μουσικός του δρόμου. Επιστρέφει τον ίδιο χρόνο, γράφει soundtracks, συμμετέχει σε θεατρικές παραστάσεις και το 1970 την βρίσκει ζωγραφίζοντας, γράφοντας και ερμηνεύοντας σε θεατρικά έργα.
Το 1971 ξεκινάει να δουλεύει συστηματικά με τον κιθαρίστα Lenny Kaye, στήνει την πρώτη της μπάντα και ξεκινά να κάνει εμφανίσεις. Η απλή αλλά χαρισματική μουσική της rock σύνθεση, τα εμπνευσμένα γραπτά της και η χαρακτηριστική βραχνάδα της κερδίζουν το κοινό. Το 1975 υπογράφει το πρώτο της συμβόλαιο με την Arista Records και το εμβληματικό “Horses” είναι γεγονός! Παραγωγός του οποίου δεν είναι άλλος από τον John Cale, κιθαρίσταs και συνιδρυτήs των Velvet Underground μαζί με τον Lou Reed. Και έτσι όπως γράφω αντιλαμβάνομαι πως μέσα σε λίγες γραμμές φωτογραφίζω δύο από τα πιο θρυλικά και ως προς τα εξώφυλλα άλμπουμ όλων των εποχών. Και παρασύρομαι για λίγο και πατάω το play για το “Sunday Morning”… Κάποια λεπτά ηχητικής ευτυχίας και επιστρέφω στον χαρακτηριστικά βραχνό λυγμό της Patti.
Το ”Horses” είναι το πιο αγνό κομμάτι όλης της δισκογραφίας της. Είναι το άλμπουμ που θεωρείται συνυπεύθυνο μαζί με κάποια ακόμη για την ανάδειξη και άνθιση της punk rock σκηνής στην Αμερική. Τα άλμπουμ που ακολούθησαν τη δεκαετία του 70’ πήραν πιο mainstream πορεία με αποκορύφωμα τον δίσκο “Easter”, ο οποίος κυκλοφόρησε το 1978 και περιέχει το κομμάτι “Because The Night”.
Kάπου εδώ ας σας γράψω λίγα λόγια για την ιστορία πίσω από αυτό το γονιδιακό κομμάτι. Η μουσική ανήκει στο “boss” a.k.a Bruce Springsteen, ο οποίος αρχικά το είχε ηχογραφήσει έχοντας μόνο την αρχική μελωδία και κάποια μουρμουρίσματα και η αλήθεια είναι πως δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένος με το κομμάτι γιατί δεν ήθελε να έχει ένα ακόμη ερωτικό τραγούδι στον δίσκο του. Τότε ο Jimmy Iovine, ο οποίος ήταν ο παραγωγός του δίσκου της Patti “Easter” του πρότεινε να το δώσουν σε εκείνη μιας και της χρωστούσαν ένα hit. Ο Springsteen συμφώνησε λέγοντας πως αν μπορεί να το κάνει, μπορεί να το έχει. Η Patti έβαλε στη μελωδία τους στίχους της και κάπως έτσι η φωτιά γεννήθηκε… Το κομμάτι ερμηνεύτηκε πρώτη φορά από την Smith στις 30 Δεκεμβρίου του 1977 στα γενέθλιά της με τον Springsteen να τη συνοδεύει στην κιθάρα και τα φωνητικά. Έπειτα το κομμάτι δεν συμπεριλήφθηκε ποτέ σε κάποιον από τους δίσκους του “boss”, ο οποίος συνήθιζε να ερμηνεύει το τραγούδι με δικούς του στίχους.
Το 1979 κυκλοφορεί το “Wave” και αποσύρεται στο Detroit όπου μεγαλώνει την οικογένειά της με τον σύζυγο της Fred “Sonic” Smith, ιδρυτή του γκρουπ MC5. Η ίδια λέει πως τον παντρεύτηκε γιατί δεν ήθελε να αλλάξει το επίθετο της. Το 1988 ηχογραφούν μαζί το άλμπουμ “Dream of Life” και ξεκινούν να ετοιμάζουν νέα κομμάτια μέχρι τον αιφνίδιο θάνατό του από καρδιακή προσβολή το 1994.
Όταν ο γιος της έκλεισε τα 14 και μετά την παρότρυνση των φίλων της Michael Stipe των R.E.M. και του ποιητή Allen Ginsberg που γνωρίζονταν από πολύ μικροί, αποφάσισε να επιστρέψει στην ενεργό δράση και να ακολουθήσει το tour του Bob Dylan. Από τότε συνεχίζει να είναι ενεργή μέχρι και σήμερα. Φύσει αντικαθεστωτική έγραψε και τραγούδησε το κομμάτι “1959”, το οποίο μιλάει για την εισβολή στο Θιβέτ ενώ σε ερωτήσεις για τα δικαιώματα των γυναικών απαντούσε πως εκτός από μια κόρη έχει και ένα γιο, γι’ αυτό πιστεύει στα δικαιώματα των ανθρώπων. Κάτι για το οποίο κρίθηκε τότε αλλά στο τώρα, ενώ όλοι αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε πως η πατριαρχία δεν γνωρίζει φύλο, καταλαβαίνω αυτό που δήλωνε δεκαετίες πριν.
Κλείνω το κείμενο θέλοντας να σας πω πως ξεκίνησα να μαζεύω τις πληροφορίες μου την Τρίτη. Τότε το Spotify έδειχνε ως πρώτο κομμάτι το “Because The Night” με 200.952.662 ακροάσεις. Σήμερα Σάββατο και ώρα 12:08 μου δείχνει 201.186.902…
