«Το μέλλον της τέχνης για μένα είναι συναρπαστικό. Οι νέες τεχνολογίες μας επιτρέπουν να εκφραστούμε με τόσο πολλούς τρόπους», αναφέρει με ενθουσιασμό στο νέο επεισόδιο του #ΒraveNewGreece ο Ιάσων Θεοφανίδης, επικεφαλής της Blender Gallery, ενός χώρου τέχνης και πολιτισμού που διερευνά ενεργά τις νέες μορφές τέχνης που προκύπτουν από την επιτάχυνση της τεχνολογίας, μέσα από μια δημιουργική και γόνιμη διαδικασία στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς.
«Η τεχνολογία με τη δημιουργία έρχονται και συμπλέουν», υπογραμμίζει η COO & Co-Founder της Owiwi Αθηνά Πωλίνα Ντόβα. «Μέσα από την τεχνολογία καλείσαι να δημιουργήσεις κόσμους που δεν υπήρχαν, που δεν μπορούσες να φανταστείς ότι υπάρχουν. Το ίδιο χαρακτηριστικό έχει τελικά και η τέχνη. Καλείσαι να δημιουργήσεις πράγματα που υπάρχουν στο μυαλό σου».
Τι είναι, όμως, τέχνη; Ένα ερώτημα διαχρονικό, που γίνεται ξανά επίκαιρο καθώς οι νέες τεχνολογίες ανοίγουν νέους δρόμους για την καλλιτεχνική έκφραση. Ανοίγουν νέους ορίζοντες για τις ψηφιακές μορφές τέχνης, τους οποίους εξερευνά το επεισόδιο #BraveNewArt.
Νέα Εργαλεία Πειραματισμού και Καλλιτεχνικής Πρωτοπορίας
Ήδη από τη δεκαετία του ’50 και του ’60 καλλιτέχνες άρχισαν να πειραματίζονται με τα εργαλεία που έφερνε στο προσκήνιο η τεχνολογία. Από τις πρωτοποριακές rayographies του Man Ray μέχρι πρώιμα παραδείγματα υπολογιστικής τέχνης καλλιτεχνών όπως η Vera Molnár και ο Manfred Mohr. Τη δεκαετία του ’80, ο Andy Warhol χρησιμοποίησε έναν υπολογιστή Amiga 1000 για να δημιουργήσει το πρώτο ψηφιακό του έργο: ένα πορτρέτο της Debbie Harry.
Η ευρεία χρήση του προσωπικού υπολογιστή στα 90s και η εξάπλωση του internet τη δεκαετία του 2000, έδωσαν ακόμη περισσότερες ευκαιρίες πειραματισμού με ψηφιακά εργαλεία. Όμως, ήταν η τεράστια επιτάχυνση της ψηφιακής τεχνολογίας τα τελευταία 15 χρόνια που οδήγησε σε μια έκρηξη δραστηριότητας και ενδιαφέροντος για την ψηφιακή τέχνη.
«Βλέπω αυτές τις νέες τεχνολογίες, είτε πρόκειται για εικονική πραγματικότητα, είτε για video mapping, είτε για καθηλωτικές εμπειρίες και τεχνητή νοημοσύνη -όλα αυτά τα όμορφα νέα πράγματα στα οποία είμαστε εκτεθειμένοι- ως νέα μέσα για τους καλλιτέχνες, νέους τρόπους έκφρασης», «Υπήρχαν ψηφιακοί καλλιτέχνες που δεν είχαν την ευκαιρία να αναπτυχθούν πραγματικά, επειδή ήταν ανύπαρκτη η ζήτηση για τέτοιου είδους έργα. Τώρα, μέσω της τεχνολογίας, απέκτησαν τεράστιες δυνατότητες σε αυτό που κάνουν στον ψηφιακό κόσμο, όχι μόνο στον φυσικό».
«Tο να δημιουργήσει κάποιος τέχνη αυτή τη στιγμή είναι ό,τι πιο εύκολο», διαπιστώνει ο futurist Γιάννης Βλαχογιάννης. «Υπάρχει τεχνητή νοημοσύνη που δημιουργεί εκατοντάδες νέα έργα σε καθημερινή βάση. Άρα, για να διαφοροποιηθούμε χρειαζόμαστε το storytelling. Είναι το μέλλον. Οτιδήποτε συμβαίνει γύρω μας αυτή τη στιγμή είναι μυθοπλασία και λιγότερο προϊόν και, προφανέστατα, αυτό επηρεάζει πάρα πολύ την τέχνη».
Metaverse και NFTs: the New Frontier
Πώς συνδέεται το metaverse, ο αναδυόμενος ψηφιακός χώρος που επιτρέπει στους ανθρώπους να έχουν ολοένα και πιο ρεαλιστικές εμπειρίες στο διαδίκτυο, με την τέχνη; Μέσω του metaverse η τέχνη γίνεται προσβάσιμη από οπουδήποτε στον κόσμο και το κοινό έχει την ευκαιρία να τη βιώσει με νέους και αφάνταστα δημιουργικούς τρόπους.
Σε αυτό το νέο περιβάλλον, σημαντικό ρόλο διεκδικούν τα NFTs ή Non-Fungible Tokens. Συλλεκτικά ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία που μπορούν να αγοραστούν από διάφορες πλατφόρμες, έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, εν μέρει χάρη στα εντυπωσιακά σκαμπανεβάσματα της αγοράς για τον συγκεκριμένο τύπο asset. Υπάρχουν εκείνοι που θεωρούν ότι επιλύουν ένα σημαντικό πρόβλημα της ψηφιακής εποχής, δίνοντας σε καλλιτέχνες την ευκαιρία να πληρώνονται για το περιεχόμενό τους στο διαδίκτυο, και άλλοι που τα αντιμετωπίζουν με δυσπιστία, εξαιτίας της κερδοσκοπικής δραστηριότητας στη συγκεκριμένη αγορά.
Η Άννι Παναγιωτοπούλου, blockchain expert και ιδρύτρια του Athens Bitcoin & Blockchain Meetup, μας κατατοπίζει σε ό,τι αφορά τις ιδιαιτερότητες των ΝFTs. «NFT είναι μια ψηφιακή αποτύπωση, εγγεγραμμένη σε ένα δίκτυο blockchain με μοναδικό τρόπο, κρυπτογραφημένη, ώστε κανείς να μη μπορεί να την παραποιήσει ποτέ. Κανείς να μην μπορεί να αμφισβητήσει την ύπαρξή της ή ποιος είναι ιδιοκτήτης της. Ένα γνωστό NFT είναι εκείνο του Νίκου Γκάλη, ένας φόρος τιμής στη νίκη που χάρισε στην Ελλάδα το Ευρωμπάσκετ του ’87. Το βίντεο, που απεικονίζει την καριέρα του και είναι επενδεδυμένο μουσικά από τον Φοίβο, έχει φτιαχτεί πάνω στο blockchain του Ethereum και αποτελεί μοναδικό συλλεκτικό αντικείμενο».
Ταξίδι στη «Δημιουργική Ρευστότητα» του Ψηφιακού Καμβά
Τι γίνεται με τους ίδιους τους δημιουργούς; Σε τι βαθμό έχουν αγκαλιάσει τις δυνατότητες που παρέχει ο ψηφιακός κόσμος;
«Η τεχνολογία έχει τρομερό αντίκτυπο στην τέχνη», σημειώνει η curator της Blender Gallery Χριστίνα Ντουγεροπούλου. «Δίνονται εργαλεία και λογισμικά στους ίδιους τους εικαστικούς για να έχουν ένα ευρύτερο φάσμα δημιουργίας, όπως επίσης και στον τρόπο θέασης. Ξεφεύγουμε από το παραδοσιακό στήσιμο. Αλλάζει επίσης το πού μπορούμε να προβάλλουμε. Φεύγουμε από τους τοίχους της γκαλερί και μπορούμε να προβάλλουμε σε έναν βράχο, ένα δέντρο ή στη θάλασσα».
Ένας καλλιτέχνης που ερευνά τις τομές ανάμεσα στην ψηφιακή τέχνη, τη μετα-ανθρώπινη φιλοσοφία και την επιστήμη είναι ο Αίας Κόκκαλης. Visual artist και computer scientist, έχει σπουδάσει καλές τέχνες, τεχνητή νοημοσύνη και σχεδιασμό ολοκληρωμένων κυκλωμάτων, ενώ έργα του έχουν παρουσιαστεί στη Blender Gallery. Μιλά στην εκπομπή για τους τρόπους με τους οποίους η τεχνολογία επηρέασε τη δική του τέχνη.
«Μεγάλωσα στα Τρίκαλα. Όταν προετοιμαζόμουν για την Καλών Τεχνών, πηγαινοερχόμουν από το σπίτι μου στο εργαστήριο του καθηγητή με το τρένο. Σε όλη αυτή τη διαδρομή, θυμάμαι τα μικρά τα φυτά πάνω στις ράγες. Η σχέση αυτή με τη μηχανή και το φυτό διαμόρφωσε σε πολύ μεγάλο βαθμό τι έκανα αργότερα. Από νωρίς καταλάβαινα ότι ήταν ένας χώρος ηρεμίας για μένα αυτός, γιατί όλα αυτά τα στοιχεία δεν είχαν καθόλου κοινωνική επιτέλεση. Δεν τους έλεγε κανείς πώς να συμπεριφερθούν. Ήταν απλά εκεί και συμβίωναν. Οπότε, όταν αργότερα έψαξα να βρω τα μέσα με τα οποία θα εξέφραζα τη δικιά μου την πολιτική, τη στάση, τη δικιά μου την τέχνη, αυτά που είχα να πω, χρησιμοποίησα αυτά ακριβώς τα στοιχεία».
Ψηφιακή ή όχι, η πιο ενδιαφέρουσα τέχνη είναι πάντα εκείνη που προκαλεί συζητήσεις, που γεννά ερωτήματα, που μας καλεί να περιπλανηθούμε. Υπό την έννοια αυτή, το μέλλον της τέχνης θα έχει πάντα στοιχεία από το παρελθόν και το παρόν της – τα δομικά χαρακτηριστικά εκείνα που ώθησαν την καλλιτεχνική έκφραση από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι σήμερα. Όμως τα νέα εργαλεία που αναδύονται, οι νέοι διάλογοι που ξεκινούν χάρη στην τεχνολογία, ανοίγουν τον δρόμο για ένα αύριο συναρπαστικό.
#BraveNewGreece: Μία εκπομπή για το μέλλον… σήμερα!
Το #BraveNewGreece είναι μια τηλεοπτική σειρά για την Ελλάδα που έρχεται. Ένα docuseries για ένα μέλλον όπου άνθρωπος, φύση και τεχνολογία συνυπάρχουν αρμονικά.
Τα 16 25λεπτα explainers της πρώτης σεζόν, σε παραγωγή αθηΝΕΑς και ελc productions, αποτελούν μια βιβλιοθήκη γνώσης για να καταλάβουμε καλύτερα τι μας περιμένει. Πλούσια, γρήγορα και καλειδοσκοπικά, με ξεναγό τη Μαριάννα Σκυλακάκη, δίνουν βήμα σε κορυφαίους ειδικούς, επιστήμονες, thought-leaders και innovators, οι οποίοι μιλούν για τις νέες τάσεις που θα διαμορφώσουν το αύριο.
Γιατί το μέλλον δεν είναι εκεί μόνο για να μας προβληματίζει. Είναι εκεί για να μας προκαλεί ενθουσιασμό. Να μας κάνει να ονειρευόμαστε νέα όρια για το τι είναι εφικτό. Για το πώς θα κάνουμε καλύτερη τη ζωή μας. Αρκεί να το καταλάβουμε καλύτερα. Αρκεί να δούμε πώς θα προκύψει, μέσα από τις αντιθέσεις και τις αντιφάσεις της Ελλάδας του σήμερα.
Με την ευγενική υποστήριξη της Blender Gallery.
Η Blender Gallery είναι ένας σύγχρονος χώρος πολιτισμού και ψυχαγωγίας που εδρεύει στα νότια προάστια της Αθήνας, συνδυάζει όλες τις μορφές της καλλιτεχνικής δημιουργίας με μοναδικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες, ενώ φιλοξενεί εκθέσεις ανερχόμενων και καταξιωμένων καλλιτεχνών.
