Τα χνάρια των πορτρέτων του 1635 των Jan Willemsz van der Pluym και Jaapgen Caerlsdr είχαν χαθεί για σχεδόν δύο αιώνες, πριν εμφανιστούν ξανά πριν από δύο χρόνια.
Μετά από ενδελεχή έρευνα, το Rijksmuseum διαπίστωσε την ταυτότητα των εικονιζόμενων και τεκμηρίωσε την απόδοσή τους στον Ρέμπραντ. Οι πίνακες είναι σημαντικοί όχι μόνο επειδή είναι τα μικρότερα επίσημα πορτρέτα που φιλοτέχνησε ποτέ ο Ρέμπραντ, αλλά και επειδή ο Jan και η Jaapgen ήταν μέλη του οικογενειακού κύκλου του καλλιτέχνη.
Δύο μεγάλες εκδοχές των μικρών οβάλ πορτρέτων ήταν γνωστές εδώ και αρκετό καιρό. Η έρευνα προέλευσης που διεξήγαγε το Rijksmuseum αποκάλυψε ότι τα μικρά οβάλ πορτρέτα πωλήθηκαν στην ίδια δημοπρασία το 1760 με τα μεγαλύτερα αντίγραφα. Σε γενικές γραμμές, οι συλλέκτες του 18ου αιώνα, δεν ενδιαφέρονταν να αποκτήσουν πολλαπλά πορτρέτα των ίδιων προσώπων, ιδίως ενός ηλικιωμένου ζευγαριού.
Κατά πάσα πιθανότητα, επομένως, ο ιδιοκτήτης που πούλησε τα τέσσερα πορτρέτα το 1760 είχε συγγένεια με το εικονιζόμενο ζευγάρι, πράγμα που όντως αποδείχθηκε ότι συνέβη. Πρόσθετη αρχειακή έρευνα προσδιόρισε ποια έτη γεννήθηκαν οι εικονιζόμενοι: Ο Jan γεννήθηκε το 1565 και ήταν επομένως 70 ετών, ενώ η Jaapgen το 1565 ή το 1566 και ήταν 69 ετών – ακριβώς όπως αναγράφεται στους ίδιους τους πίνακες.
Ο Ρέμπραντ ήταν ο πιο περιζήτητος προσωπογράφος στο Άμστερνταμ την εποχή που ζωγράφισε τα οβάλ πορτρέτα. Λαμβάνοντας υπόψη το μικρό τους μέγεθος και το δυναμικό, σκιτσογραφικό τους ύφος, πιθανότατα τα ζωγράφισε ως χάρη στο ζευγάρι.
Οι υποψίες ότι τα πορτρέτα ήταν από το χέρι του Ρέμπραντ επιβεβαιώθηκαν μετά από εκτεταμένη τεχνική έρευνα που διεξήγαγε το Rijksmuseum με τη χρήση ακτινογραφίας Χ, υπέρυθρης φωτογραφίας, υπέρυθρης ανακλαστικογραφίας, φθορισμού ακτίνων Χ macro (MA-XRF), στερεομικροσκοπίας και ανάλυσης δειγμάτων χρωμάτων.
Η εξέταση με στερεομικροσκόπιο αποκάλυψε ότι τα πορτρέτα έχουν κατασκευαστεί με παρόμοιο τρόπο με άλλα πορτρέτα που ζωγράφισε ο Ρέμπραντ την ίδια περίοδο. Επιπλέον, οι χρωστικές ουσίες ταιριάζουν με εκείνες που χρησιμοποιούσε συχνά ο Ρέμπραντ. Το ίδιο καφέ, σιδηρούχο χρώμα χρησιμοποιήθηκε και για τις δύο επιγραφές, μαζί με την υπογραφή και την ημερομηνία στο πορτρέτο του Jan. Τα πορτρέτα παρουσιάζουν επίσης εντυπωσιακές ομοιότητες όσον αφορά στη δόμηση και τη σύνθεση του χρώματος σε σύγκριση με άλλα πορτρέτα που ζωγράφισε ο Ρέμπραντ το 1634 και το 1635 – ιδίως όσον αφορά στην κατασκευή των χαρακτηριστικών του προσώπου.
Το ζεύγος αγοράστηκε από την οικογένεια Holterman νωρίτερα φέτος και παραχωρείται ως μακροχρόνιος δανεισμός στο Rijksmuseum. Εκτίθενται από τις 13 Δεκεμβρίου 2023.
«Ο Jan και η Jaapgen θα φέρουν τους επισκέπτες πιο κοντά στον οικογενειακό κύκλο του Ρέμπραντ. Είναι θαυμάσιο που οι πίνακες εμπιστεύονται το Rijksmuseum, ώστε εκατομμύρια άνθρωποι να μπορούν να τους απολαύσουν», έχει δηλώσει σχετικά ο Taco Dibbits, διευθυντής του Rijksmuseum.
