«Καλώς όρισες στο απροσδόκητο», «12% Αμφιβολίες – 36% Καθυστερήσεις – 93% Αισιοδοξία – 100% ΑΝΟΙΧΤΟ ΕΜΣΤ», είναι η πρώτη «συνάντηση» ήδη από το μετρό με τα κεφαλαία γράμματα του ΕΜΣΤ να ξεχωρίζουν και αποτελούν τη νέα καμπάνια του Mουσείου που κυκλοφορεί στην πόλη και την οποία σχεδίασε ο Erik Kessels, καλλιτέχνης, σχεδιαστής, επιμελητής εκθέσεων και projects, ιδρυτής, από κοινού με τον Johan Kramer, του δημιουργικού γραφείου Kessels Kramer στο Άμστερνταμ.
Φτάνοντας στο ΕΜΣΤ, στην είσοδο σε υποδέχεται μία καταπράσινη «αστική ζούγκλα», προϊδεάζοντας για την ανανέωσή του ή αλλιώς την «επανεκκίνηση», αφού αυτή τη φορά εγκαινιάζει το νέο της εκθεσιακό πρόγραμμα, με όχι μία αλλά πέντε νέες εκθέσεις, οι οποίες για πρώτη φορά αποτελούν όλες παραγωγές του Μουσείου.
«Μετά από τη διαδρομή ενός έτους, βρισκόμαστε στη στιγμή που ανακοινώνουμε μια νέα αρχή για το ΕΜΣΤ», αναφέρει η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ, Κατερίνα Γρέγου, «ένα νέο κεφάλαιο, μία δυναμική επανεκκίνηση του Μουσείου, ενός μουσείου που οραματιζόμαστε όλοι ότι θα είναι πιο ανοιχτό, πιο φιλόξενο και πιο συμπεριληπτικό, και το οποίο θα αποτελέσει πόλο έλξης στην Αθήνα, γιατί δεν είναι μόνο οι εκθέσεις που μπορεί να δει κάποιος, η “τροφή” που μπορεί να πάρει, αλλά θέλουμε να γίνει ένας χώρος, ο οποίος θα θέλει ο κόσμος να περνάει ποιοτικό χρόνο, να αναλογίζεται, να έρχεται σε επαφή με την τέχνη, να ξεπερνάει τα εμπόδια που ενδεχομένως έχει με την τέχνη».
Η καινούρια εποχή του Μουσείου ξεκινά με βελτιώσεις στην έκθεση της συλλογής του, οι οποίες προαναγγέλουν τη ριζική της αναδιάρθρωση, με την εισαγωγή ευρύτερων καινοτομιών στο εκθεσιακό του πρόγραμμα και με στοχευμένες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις που εμπλουτίζουν την εμπειρία της επίσκεψης και τη συνολικότερη σχέση του Μουσείου με το κοινό. Πιο συγκεκριμένα, η έκθεση της συλλογής, εν όψει της ριζικής της ανανέωσης στο τέλος του έτους και της ενσωμάτωσης σε αυτήν μέρους της δωρεάς έργων από τη Συλλογή Δ.Δασκαλόπουλου, έχει αποκτήσει περισσότερη θεματική και μορφολογική συνοχή με επικεντρωμένες μετακινήσεις και αφαιρέσεις έργων.
Ο διεθνούς φήμης Έλληνας αρχιτέκτονας Πέτρος Μπαμπασίκας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, με την ομάδα του και τον στενό του συνεργάτη Κωνσταντίνο Πετράκο, παρεμβαίνει στην είσοδο του Μουσείου δημιουργώντας έναν χώρο συγκέντρωσης και ανάπαυλας για το κοινό.
Ως προς το νέο εκθεσιακό πρόγραμμα και τον κεντρικό πυρήνα του νέου καλλιτεχνικού προγράμματος, αυτός θα έχει ένα σαφή κοινωνικό και πολιτικό προσανατολισμό, κάτι που διαφαίνεται αμέσως και από τον τίτλο της νέας μεγάλης διεθνούς ομαδικής έκθεσης “Statecraft: Διαμορφώνοντας το Κράτος”, η οποία απλώνεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της στο -1 του ΕΜΣΤ και διερευνά τους υποκείμενους μηχανισμούς στη διαμόρφωση του έθνους-κράτους, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, καθώς και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο και δικτυωμένο κόσμο. Για πρώτη φορά ο σχεδιασμός της έκθεσης ανατέθηκε σε αρχιτεκτονικό γραφείο, το Flux Office, της Εύας Μανιδάκη και του Θανάση Δεμίρη, μια πρακτική η οποία θα είναι εφεξής συστηματική. Με τη συμμετοχή 39 καλλιτεχνών, πολλοί από τους οποίους εκθέτουν για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το Statecraft στρέφει το βλέμμα του πέρα από τις παραδοσιακές μορφές του έθνους-κράτους, προς την κατεύθυνση εναλλακτικών μοντέλων κρατικής και πολιτικής συγκρότησης, σε συνάφεια με τις σημερινές προκλήσεις της μαζικής μετανάστευσης, με τις πραγματικότητες των μετα-εθνικών και δια-εθνικών δομών οργάνωσης, με την παγκοσμιοποίηση και με τον σύγχρονο τεχνολογικό νομαδισμό.
Ο νέος κύκλος εκθέσεων απλώνεται στους χώρους του Μουσείου: Με την ατομική έκθεση του Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς Αντώνη Πίττα, jaune, geel, gelb, yellow, πράξεις μοντερνισμού με τον Theo van Doesburg. Η εγκατάσταση του Πίττα παρεμβαίνει στη συλλογή του ΕΜΣΤ, σε ένα κεφάλαιο που αναφέρεται στην πολιτική αναταραχή και τη διαμαρτυρία κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1970, όταν η χώρα βρισκόταν υπό την επιρροή μιας στρατιωτικής δικτατορίας. Συγκεκριμένα ο Αντώνης Πίττας χρησιμοποιεί ανακλαστικό φύλλο σε κίτρινο χρώμα, για να αναπαραστήσει τις σιλουέτες των διαδηλωτών, της αστυνομίας και τις αλληλεπιδράσεις τους κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων. Τις τοποθετεί μπροστά από επιλεγμένα σχέδια του Theo van Doesburg, ιδρυτή του κινήματος De Stijl.
Η παρουσίαση της Jennifer Nelson, Απόβλητα (Κληρονομιά), μας επιτρέπει να συναντήσουμε και την ίδια στον χώρο του Project Room ΙΙ του ΕΜΣΤ, καθώς θα βρίσκεται από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο του 2022, τις ώρες που λειτουργεί το Μουσείο και οι επισκέπτες καλούνται να μπουν στο προσωρινό εργαστήριό της. Όλο το 2021 η Jennifer Nelson μάζευε τις χρησιμοποιημένες συσκευασίες και τα στέρεα απόβλητα της οικογένειάς της, όπως πλαστικά, μπουκάλια και χαρτιά. Στο τέλος, ο όγκος και η μάζα των σκουπιδιών, που συνέλεξε, ξεπέρασαν κατά πολύ τον όγκο και το βάρος της ίδιας. Αυτό το υλικό η Nelson το επεξεργάζεται γλυπτικά μπροστά στο κοινό, φτιάχνοντας με τα σκουπίδια και τα οικογενειακά απόβλητα μορφές που θα μπορούν να φορεθούν στο σώμα σαν ρούχα κι εμείς γινόμαστε μάρτυρες σε αυτή τη δημιουργική διαδικασία. Όταν ολοκληρωθεί το έργο, η καλλιτέχνις θα φορέσει τα ρούχα από τα σκουπίδια που έχει φτιάξει, δείχνοντας το βάρος που φέρουμε στους ώμους μας από τον τρόπο της ζωής μας, και η όλη διαδικασία θα καταλήξει σε μια περφόρμανς.
Συνεχίζοντας την περιήγηση στους χώρους, το ΕΜΣΤ παρουσιάζει το έργο του Lawrence Abu Hamdan για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ο Abu Hamdan είναι ένας ηχητικός ντετέκτιβ· μέσα από τις οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις, τα βίντεο, τις περφόμανς, τη φωτογραφία, τα δοκίμια και τις διαλέξεις του, καθώς και μέσα από τη χρήση διαφορετικών ειδών ήχου, εξερευνά την πολιτική επίδραση της ακρόασης και του ήχου στα ανθρώπινα δικαιώματα και τον νόμο. Οι ηχητικές έρευνες του καλλιτέχνη έχουν χρησιμοποιηθεί ως αποδεικτικά στοιχεία στο Δικαστήριο Ασύλου και Μετανάστευσης του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και για την υποστήριξη οργανώσεων όπως η Διεθνής Αμνηστία. Στο ΕΜΣΤ παρουσιάζονται επιλεγμένα κινηματογραφικά του έργα, τα οποία εξερευνούν τις θεματικές των αμφισβητούμενων συνόρων, της ιθαγένειας και της ελευθερίας μετακίνησης.
Ενδιαφέρουσα η έκθεση «Στον ίδιο χώρο» – ένας καλλιτεχνικός διάλογος που άνοιξε η φωτογράφος Ειρήνη Βουρλούμη με το ζωγραφικό έργο του παππού της Ανδρέα Βουρλούμη (1910–1999). Η Ειρήνη Βουρλούμη παραθέτει στον 3ο όροφο του ΕΜΣΤ τις δικές της φωτογραφίες, τραβηγμένες με κινητό τηλέφωνο κατά τις περιπλανήσεις της στην πόλη της Αθήνας – ένας φόρος τιμής δίπλα σε έργα που έκανε ο Ανδρέας Βουρλούμης πάνω από μισό αιώνα πριν: ζωγραφικούς πίνακες, υδατογραφίες, σχέδια και ποιήματα. Οι εικόνες συνδιαλέγονται με μοναδικό τρόπο και μεταξύ τους αλλά ακόμα και με τον εξωτερικό χώρο του ίδιου του μουσείου, αφού από τα παράθυρά του δεν μπορείς να αγνοήσεις τη θέα από ψηλά από την πυκνοκατοικημένη Αθήνα που αντικρίζεις στον ορίζοντα, επιστρέφοντας στις φωτογραφίες και τα έργα αυτών των δύο διαφορετικών, μακρινών αλλά και τελικά τόσο «κοντινών» γενεών. Μέσα από τον συσχετισμό των εικόνων η φωτογράφος δημιουργεί γέφυρες μεταξύ της μεταπολεμικής Αθήνας, όπως την αποτύπωσε στα γρήγορα σχέδιά του ένας ιστορικής σημασίας ζωγράφος, και της ίδιας πόλης σήμερα, όπως την καταγράφει η ίδια στις δικές τις περιπλανήσεις. Από τις εικόνες αυτές αναδύεται ο διαχρονικός χαρακτήρας της πόλης, από την αρχιτεκτονική και το τοπίο ως τη ζωή των κατοίκων της, αλλά και μια εναλλακτική γενεαλογία απεικόνισης του αστικού τοπίου.
Η «νέα εποχή» του ΕΜΣΤ εγκαινιάζεται με πλούσιο εκθεσιακό πρόγραμμα που απλώνεται σε πολλούς χώρους του μουσείου «γεμίζοντάς» το με νέες καλλιτεχνικές παρεμβάσεις, έργα διεθνών καλλιτεχνών και νέους διαλόγους δίπλα στις μόνιμες συλλογές, στις οποίες και σε αυτές θα γίνει μία ριζική αναδιάρθρωση. Ο κοινωνικοπολιτικός χαρακτήρας της επανεκκίνησης αυτής ήδη αποτυπώνεται από την πρώτη κεντρική μεγάλη έκθεση “Statecraft: Διαμορφώνοντας το Κράτος”, που μας καλεί να σκεφτούμε το έθνος-κράτος υπό το πρίσμα των σημερινών συνθηκών:
«Ως Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης», αναφέρει η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ, Κατερίνα Γρέγου, «είμαστε ένα ίδρυμα που πρέπει να κάνει αξιολογήσεις, να κρατάει μία κριτική στάση απέναντι στην κοινωνία και το πολιτικό γίγνεσθαι και το οποίο πρέπει να παίρνει και μία θέση απέναντι στα πράγματα. Δεν μπορώ να δω την τέχνη έξω από τον ρόλο που έχει ν’ αρθρώσει στην κοινωνία, αυτό που έχουν να δώσουν οι καλλιτέχνες είναι και ήταν πάντα εξαιρετικά ιδιαίτερο, γιατί ξεφεύγει από τις ορθόδοξες εκτιμήσεις».
Με «100% ΑΝΟΙΧΤΟ ΕΜΣΤ» να γράφει όλη η πόλη και δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε καλή αρχή, με το ΕΜΣΤ πάντα γεμάτο από εκθέσεις, έργα και ανθρώπους να στέκουν μπροστά τους φεύγοντας με «κάτι» από αυτά κι επιστρέφοντας για να αφουγκραστούν νέα.
Ξενάγηση σε μερικά από τα έργα που ξεχωρίσαμε στην έκθεση “Statecraft: Διαμορφώνοντας το Κράτος”:
[Κείμενα από τον κατάλογο της έκθεσης]
Cristina Lucas | Vexillology
Το ποδόσφαιρο έχει οικουμενική απήχηση και είναι ένα από τα πιο δημοφιλή αθλητικά θεάματα. Το διεθνές διοικητικό του όργανο, η FIFA, εκπροσωπεί 211 χώρες. Μολονότι το ποδόσφαιρο μπορεί να φαίνεται καμιά φορά σχετικά αθώο υποκατάστατο του πολέμου, πυροδοτεί συχνά ακραίες μορφές ανταγωνισμού μεταξύ των οπαδών διαφορετικών εθνών. Για να ξεχωρίζουν οι μεν από τους δε, οι οπαδοί των αντίπαλων ομάδων βάφουν το σώμα τους και μεταμορφώνονται στις σημαίες της χώρας τους, θυμίζοντας, για παράδειγμα, τις
αυτόχθονες φυλές της Αμερικής που βάφονταν στα χρώματα του πολέμου.
Η ζωγραφική του σώματος είναι μια διαδεδομένη πρακτική που χρησιμοποιείται σε θρησκευτικές τελετουργίες και εορτασμούς ή για να υποδείξει τη μετάβαση στη σεξουαλική ωριμότητα. Τα χρώματα και οι μορφές αντιπροσωπεύουν τη φυλή, όπως αντίστοιχα μια αθλητική φανέλα παραπέμπει στην ομάδα του φιλάθλου. Οι 211 φωτογραφίες του Vexillology παρουσιάζουν πανηγυρισμούς οπαδών από τις αντίστοιχες εθνικές ποδοσφαιρικές ομάδες που είναι μέλη της Διεθνούς Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας να πανηγυρίζουν. Κάθε φίλαθλος είναι βαμμένος στο πρόσωπο και το σώμα, δηλώνοντας έτσι την εθνική σημαία της χώρας που υποστηρίζει.
Cristina Lucas | Monochromes
Στο δεύτερο έργο της έκθεσης, Monochromes, (Μονοχρωμίες), 2016, η Cristina Lucas έχει συγκεντρώσει χιλιάδες εταιρικά λογότυπα που βρήκε στο Διαδίκτυο αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλον της, τα οποία στη συνέχεια ταξινόμησε με βάση το χρώμα τους. Όταν κανείς τα κοιτάζει από απόσταση, δημιουργούν την ψευδαίσθηση μονοχρωματικών ζωγραφικών έργων. Ωστόσο, από κοντά μπορεί να διακρίνει χιλιάδες γνωστά λογότυπα σε αλλεπάλληλες επιστρώσεις. Το έργο παραπέμπει υπαινικτικά στις θεωρίες χρωμάτων του Γκαίτε, της Ρωσικής Πρωτοπορίας και του Μπαουχάουζ, τις οποίες η βιομηχανία του design αξιοποιεί στο χτίσιμο εμπορικής ταυτότητας και δημόσιας εικόνας.
Πρόκειται για μια ιδιαίτερα ανησυχητική κατάσταση, αν αναλογιστούμε ότι οι περισσότερες πολυεθνικές εταιρείες που εμφανίζονται στο έργο της Lucas, όπως για παράδειγμα οι McDonalds, Coca-Cola, BP και Amazon, τα λογότυπα των οποίων είναι άμεσα αναγνωρίσιμα σε όλο τον πλανήτη, συχνά διαθέτουν μεγαλύτερη ισχύ από τις κυβερνήσεις, ενώ έχουν την ικανότητα να διαμορφώνουν τις διεθνείς και τοπικές πολιτικές προς όφελός τους. Η συγκεκριμένη σειρά έργων συγκεντρώνει, συμπυκνώνει και αποκρυσταλλώνει αυτή την ισχύ εντός μιας πυκνής εικαστικής μορφής. Αποτελεί υπενθύμιση της εξάπλωσης της εξουσίας των μεγάλων επιχειρήσεων στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο πλανήτη, καθώς και της ασφυκτικής επιρροής της στην πολιτική, στις κυβερνήσεις, στα εθνικά κράτη, αλλά και στις νομοθετικές διαδικασίες.
Langlands & Bell | Maison de Force (Επανορθωτικό ίδρυμα)
Το Maison de Force (Επανορθωτικό ίδρυμα), 1991, των Langlands & Bell αποτελείται από ένα σετ επτά καρεκλών από οξιά με γυάλινες προθήκες-καθίσματα, οι οποίες περιέχουν μακέτες επτά φυλακών της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής (παρεμπιπτόντως, η δεύτερη έχει το μεγαλύτερο ποσοστό κρατουμένων παγκοσμίως). Η καρέκλα μεσολαβεί μεταξύ του σώματος και του κτιρίου, ενώ η διαρρύθμιση της επίπλωσης εντός ενός δωματίου αντανακλά τις σχέσεις των ανθρώπων που κατοικούν στον συγκεκριμένο χώρο: ένα κοινοβούλιο, μια αίθουσα δικαστηρίου, μια σχολική αίθουσα ή μια φυλακή. Τα αρχιτεκτονικά σχέδια των φυλακών προβάλλονται ως σκιές στο πάτωμα φέρνοντας στον νου τον τρόπο που οι κατόψεις των κτιρίων εντυπώνονται μέσα μας καθώς τα χρησιμοποιούμε.
Μια από τις βασικές λειτουργίες της αρχιτεκτονικής είναι να παρέχει καταφύγιο, προφύλαξη και να κατευθύνει την κοινωνική δραστηριότητα. Ωστόσο, η αρχιτεκτονική μπορεί να λειτουργήσει και ως μέσο καταπίεσης και περιορισμού. Οι φυλακές είναι χώροι όπου ο περιορισμός και η τάξη κυριαρχούν όσο πουθενά άλλου.
Βαγγέλης Βλάχος | 1981 (Allagi)
Στο έργο του Βαγγέλη Βλάχου 1981 (Allagi), 2007, παρατίθεται το σύνολο των φωτογραφιών που βρέθηκαν χρονολογημένες στο αρχείο της εφημερίδας Ελεύθερος Κόσμος και καλύπτουν ειδησεογραφικά το διάστημα από τον Οκτώβριο του 1981 μέχρι το κλείσιμο του εντύπου, τον Ιούνιο του 1982. Η τήρηση της αδιατάρακτης ημερολογιακής τους διάταξης για τους εννέα αυτούς μήνες – τελευταίους για την κυκλοφορία της εφημερίδας, πρώτους για τη διακυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ– είναι το μόνο κριτήριο επιλογής που υιοθετείται κατά την παρουσίασή τους.
Το τυχαίο και η συστηματική ταξινόμηση εναλλάσσονται διαρκώς στο 1981 (Allagi), ως ισότιμες συνθετικές παράμετροι, ήδη από τη στιγμή της πρώτης συνάντησης του καλλιτέχνη με το αρχείο της εφημερίδας, στην υπαίθρια αγορά στο Μοναστηράκι. Παρά την αμεσότητα των συνειρμών, ωστόσο, το έργο του Βαγγέλη Βλάχου μάς συστήνεται ως 1981 (Allagi) και όχι ως Αλλαγή (1981) –ή, αντίστοιχα, Change (1981) στην αγγλική μετάφραση–, διότι αυτό που κυρίως ενδιαφέρει είναι ό,τι βρίσκεται πίσω από το σύνθημα, να αναγνωριστεί δηλαδή ο μηχανισμός εκείνος που ενεργοποιεί συμβολισμούς και ταυτίσεις στο συλλογικό ασυνείδητο χωρίς απαραίτητα τη μεσολάβηση της βιωμένης εμπειρίας. Ο Βλάχος «κλείνει το μάτι» στους θεατές, προτείνει μια αφήγηση ανοιχτή σε διαρκείς επανανοηματοδοτήσεις και παράγει μια καινούργια έννοια με την Greeklish Αllagi του.
Tanja Muravskaja | Ours
Η Tanja Muravskaja διερευνά συστηματικά, εδώ και χρόνια, με τη φωτογραφική της πρακτική ζητήματα που σχετίζονται με την εθνική ταυτότητα. Η σειρά φωτογραφιών Ours εξετάζει θέματα που αφορούν την εθνική ασφάλεια και τις δραστηριότητες εθνικής ταύτισης και αλληλεγγύης, όπως είναι ο προσκοπισμός. Στη σειρά Ours (Δικοί μας), 2018, τα υποκείμενα της ενδελεχούς παρατήρησης της Muravskaja είναι στρατιώτες του ΝΑΤΟ και «θυγατέρες της πατρίδας»: νεαρά κορίτσια που έχουν διδαχθεί πατριωτικές αξίες και έχουν λάβει εκπαίδευση για το πώς να αντιδράσουν σε περίπτωση που απειληθεί η ανεξαρτησία της Εσθονίας. Τόσο οι στρατιώτες όσο και οι «θυγατέρες της πατρίδας» φορούν στολές και διδάσκονται στοιχεία εθνικής άμυνας, ωστόσο τα κορίτσια δεν εκπαιδεύονται στη χρήση όπλων, αλλά στην επιβίωση στη φύση και στην παροχή βοήθειας. Ο τίτλος Ours δείχνει πως η καλλιτέχνις τοποθετεί τα κορίτσια και τους στρατιώτες σε διάλογο, μειώνει την απόσταση μεταξύ τους και τους παρουσιάζει ως σύγχρονους ήρωες, που σε μια εποχή παγκόσμιας αστάθειας και σύγκρουσης έχουν κοινό στόχο.
Lise Harlev | To Be From Your Country – I Can Relate to You
Η Lise Harlev στο πλαίσιο της έκθεσης του ΕΜΣΤ, δημιούργησε δύο νέα έργα το To Be From Your Country (Να είσαι απ’ τη χώρα σου), 2022, και το I Can Relate to You (Mπορώ να σχετιστώ μαζί σου), 2022. Εδώ, τα έργα αποδίδουν τα λόγια δύο ανθρώπων σε μια διαπολιτισμική σχέση.
Σε έναν διάλογο ανάμεσα σ’ ένα «εγώ» και ένα «εσύ», κάθε ζεύγος επιγραφών πραγματεύεται τη σημασία που μπορεί να έχει η χώρα καταγωγής ενός ατόμου σε μια ερωτική σχέση. Το «εγώ» που μιλά στο έργο λειτουργεί ως παντογνώστης αφηγητής, ο οποίος μας εξηγεί πώς χειρίζονται δύο άνθρωποι τις πολιτισμικές και προσωπικές τους διαφορές. Καθώς οι επιγραφές δεν αποκαλύπτουν παρά ελάχιστα πράγματα, μας επιτρέπουν να φανταστούμε τη συνέχεια της πραγματικής συζήτησης του ζευγαριού και τα συναισθήματα που υπαινίσσεται το έργο. Η καλλιτέχνις εστιάζει στο γεγονός ότι σε μια διαπολιτισμική σχέση είναι μάλλον απίθανο να διακρίνουμε τις προσωπικές από τις πολιτισμικές παρεξηγήσεις, καθώς αυτές συνήθως είναι συνυφασμένες και αλληλοσυγχέονται. Μάλιστα, οι πολιτισμικές διαφορές είναι αυτές που ελκύουν εξαρχής τους ανθρώπους στη μεταξύ τους σχέση: τα σημεία στα οποία δύο άνθρωποι δεν μοιάζουν και όσα δεν καταλαβαίνουν ο ένας για τον άλλον. Φαίνεται σαν να υπάρχει ανάμεσά τους μια διαρκής διαπραγμάτευση αξιών, απόψεων και συναισθημάτων που έχουν τις ρίζες τους στην εθνική καταγωγή των δύο ανθρώπων: κάπως έτσι, η σχέση του ζευγαριού μοιάζει με μικρογραφία των ευρύτερων διαπραγματεύσεων που διαμείβονται διεθνώς ανάμεσα σε κουλτούρες και πολιτισμούς. Ωστόσο, στον οικείο μικρόκοσμο μιας ερωτικής σχέσης, οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται με περίπλοκα συναισθήματα, άρρητες επιθυμίες και αυθόρμητες ενέργειες.
Daniela Ortiz | ABC of Racist Europe
Με το έργο ABC of Racist Europe (Το αλφαβητάρι της ρατσιστικής Ευρώπης), 2017, η Daniela Ortiz διερευνά την οικουμενική διάσταση του λατινικού αλφάβητου και της ομογενοποίησης που έχει επιφέρει, αναπλάθοντάς το ως ένα περίτεχνο κολάζ εικόνων και κειμένων. Στον απόηχο της προσφυγικής κρίσης, η Ortiz επέλεξε το παιδικό αλφαβητάρι ως φόρμα για την εικονογράφηση θεμάτων που συνδέονται άρρηκτα με τις τρέχουσες μεταναστευτικές ροές, τη σχέση τους με την αποικιοκρατία και την αναβίωση των εθνικιστικών αντανακλαστικών στην Ευρώπη.
Λέξεις απλές και φαινομενικά αθώες, όπως «αεροπλάνο», «σύνορο», «έγγραφο», «Μεσόγειος» και «τουρίστας», συναρθρώνονται σε ένα νέο και απροσδόκητο πλαίσιο, ενοχλητικό και ταπεινωτικό. Η Ortiz αναλύει την ευρωπαϊκή στάση απέναντι στο μεταναστευτικό πρόβλημα ως μια πολιτική που βασίζεται στον αποκλεισμό, στην αποθάρρυνση και στην έγερση φραγμών και συνόρων. Τα κολάζ της από εικονογραφήσεις παιδικών βιβλίων, κόμικ στριπ, φωτογραφίες, χάρτες, σχέδια, διαφημίσεις, μαζί με επεξηγηματικά κείμενα στο κάτω μέρος κάθε σελίδας, αποκαλύπτουν μια ανήσυχη, κλειστή, εθνικιστική και σπασμωδικά ρατσιστική Ευρώπη, η οποία έχει επιλέξει να ξεχάσει την αποικιακή της ιστορία και αναζητά αποδιοπομπαίους τράγους για τα δικά της εσωτερικά προβλήματα.
