Κείμενο: Άννα Ρούτση & Νίκη Ξένου
Πέμπτη πρωί στο Καβούρι. Είχε περάσει μια μόλις μέρα μετά την ολοκλήρωση των εκδηλώσεων «Η νύχτα μέρα», που άνοιξαν τον υπό διαμόρφωση κήπο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο ευρύ κοινό. Μια εμπειρία που, όπως σχολίασαν άνθρωποι του Ιδρύματος, διέψευσε με τον πιο θετικό τρόπο όσες τυχόν ανησυχίες υπήρχαν για τον σεβασμό του χώρου από τους επισκέπτες και δημιούργησε νέες, που σχετίζονται κυρίως με το μέγεθος των προσδοκιών του κόσμου και τη διαχείριση μετά την παράδοση του έργου. Στο Καβούρι λοιπόν για τέταρτη χρονιά δόθηκε το καθιερωμένο πλέον ραντεβού για το Συνέδριο του Ιδρύματος. Φέτος είχε ως αντικείμενο την κοινωφελή δράση και τη βιώσιμη φιλανθρωπία. Η βιωσιμότητα, μια λέξη που αρχικά φορέθηκε πολύ, μαζί με την αειφορία, αλλά λόγω κρίσης την ξεπέρασε, πλέον αποκτά όχι μόνον λειτουργική, αλλά και επείγουσα μορφή (και πρώτα απ’ όλα μην ξεχνάμε τον όρο «βιώσιμο χρέος»!). Και παρόλο που τα συνέδρια, όπως ειπώθηκε, δεν λύνουν ερωτήματα, παρά δημιουργούν νέα, μόνο χαμογελαστές φάτσες βλέπεις κάθε χρόνο στο κάλεσμα. Κάτι που η διοργάνωση γίνεται δίπλα στη θάλασσα (να σημειώσουμε δε ότι για πρώτη φορά του χρόνου ανεβαίνει στη Θεσσαλονίκη), κάτι που είναι ανοικτή στην κοινωνία των πολιτών και όλοι μπορούν να μιλήσουν με όλους, κάτι που η οικειότητα και ο άψογος επαγγελματισμός είναι πάντα στη σωστή δοσολογία, κάτι που τα αποτελέσματα είναι απτά και τα χαμόγελα δικαιολογούνται.
Ανδρέας Δρακόπουλος – Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος
Ο Πρόεδρος του ΔΣ του Ιδρύματος, κ. Ανδρέας Δρακόπουλος, μίλησε για όλα τα είδη βιωσιμότητας, από τη βιώσιμη πόλη μέχρι εν τέλει το βιώσιμο μέλλον και υπενθύμισε τις κατά Ρούζβελτ τέσσερεις βασικές ελευθερίες: Την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης, την ελευθερία της θρησκευτικής λατρείας, την ελευθερία από την ένδεια και την ελευθερία από το φόβο. Αναφέρθηκε στην ανάγκη για τη συνεργασία του Δημόσιου και του Ιδιωτικού τομέα με τρόπο βιώσιμο, αλλά και στους «πραγματικούς ηγέτες που σπανίζουν, όπως άλλωστε και η κοινή λογική». Επίσης ανακοίνωσε την απόφαση του Ιδρύματος να προχωρήσει σε ένα ακόμα έκτακτο πρόγραμμα δωρεών προς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς στην Ελλάδα, διάρκειας ενός έτους και ύψους επιπλέον 100 εκατομμυρίων ευρώ με στόχο τη στήριξη των πληγέντων από την κρίση.
Κι επειδή οι καιροί είναι (;) δύσκολοι για πρίγκηπες, η πριγκίπισσα Laurentien της Ολλανδίας, που μίλησε στη συνέχεια, είχε διπλή αποστολή: Έκανε τον εναρκτήριο λόγο για τον διαγενεακό διάλογο και κατόπιν μετέβη σε εκδήλωση του Δήμου Αθηναίων, όπου ανακοίνωσε τη συνεργασία του European Cultural Foundation, του οποίου ηγείται, με το Δήμο και τη Μπιενάλε της Αθήνας. Ο λόγος της στο συνέδριο ήταν άμεσος και έθετε σημαντικά ερωτήματα: «Ποιος είναι ο παράγοντας αλλαγής; Σίγουρα είναι οι νέοι. Δεν αποφασίζουν μεν, αλλά βοηθούν να δούμε πράγματα, υπενθυμίζουν πράγματα που οι ενήλικες ξεχνάνε ή παραβλέπουν, ενεργούν συμβουλευτικά (έγινε αναφορά σε 21 εταιρείες με συμβουλευτικό όργανο τα παιδιά). Είναι η μετατόπιση της οπτικής μας προς το μέλλον. Γιατί δεν μπορείς να λύσεις το πρόβλημα βασιζόμενος στις ιδέες αυτών που το δημιούργησαν. Παράγοντας αλλαγής είναι και η φιλανθρωπία, που υφίσταται συστημική αλλαγή, μιας και πλέον περνάμε από το κράτος σε ευρύτερες συνέργειες, αλλά και γενεακή αλλαγή, αφού συνδέεται πλέον με αυτά που θέλουν και ζητούν οι νεότερες γενιές». Ωστόσο, στο βίντεο που μας πρόβαλε για την πρωτοβουλία για την εξοικονόμηση νερού στην Ολλανδία, όλα τα παιδιά γελαστά κρατούσαν προϊόντα της Unilever. Κάτι τέτοια πάντα μου δημιουργούν έναν προβληματισμό: Ναι στην εταιρική κοινωνική ευθύνη, ναι στις επιχειρήσεις- χορηγούς, αλλά ποιοι, για ποιο πράγμα και μέχρι πού; Μια βιομηχανία χημικών προϊόντων, μπορεί να μιλάει για εξοικονόμηση νερού με μείωση της διάρκειας του ντους από τα 9 στα 4 λεπτά; Και μπορεί να το κάνει αυτό με παιδιά που τα βάζει να κρατάνε και τα προϊόντα της; Αυτό μου θύμισε και κάτι άλλο: Στη φετινή Art Athina η κοπέλα που μοίραζε τσιγάρα της εταιρείας που χορηγούσε το διαδραστικό έργο ενός καλλιτέχνη, μου είπε: «Για να περάσει κανείς, πρέπει να είναι ενήλικας και καπνιστής»! Μέχρι πού άραγε υπηρετεί ο χορηγός τον σκοπό και από πού ο σκοπός τον χορηγό;
Η δεύτερη ημέρα του Συνεδρίου ξεκίνησε με την ομιλία του Ronald J. Daniels, Προέδρου του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, που επικεντρώθηκε στις ιστορικής σημασίας διαδηλώσεις στη Βαλτιμόρη μετά το μυστηριώδη θάνατο του 25χρονου Freddie Gray τον Απρίλιο του 2015. Ο ομιλητής επικεντρώθηκε στο ρόλο του Πανεπιστημίου και του Νοσοκομείου Johns Hopkins, ώστε να καταστήσει την πόλη αυτή, που ζει σε συνθήκες φτώχειας, μια βιώσιμη πόλη που δίνει ίσες ευκαιρίες στους κατοίκους της, το 63% των οποίων είναι Αφροαμερικανοί.
Το πρόγραμμα του Συνεδρίου συνεχίστηκε με το πάνελ για τις Βιώσιμες κοινότητες και τον ρόλο των Τεχνών στην αναζωογόνησή τους. Εκπρόσωποι από οργανισμούς που στηρίζουν τον Πολιτισμό, κατέθεσαν την εμπειρία τους. Ανάμεσά τους και η Annette Kulenkampff, Διευθύνων Σύμβουλος της Documenta, της κορυφαίας έκθεσης σύγχρονης τέχνης της πόλης του Κάσελ, που για πρώτη φορά θα πραγματοποιηθεί και στην Αθήνα το 2017.
Η ομιλία του μάγου Mark Mitton
Εκείνος, όμως, που έκλεψε την παράσταση κατά τις εργασίες της δεύτερης ημέρας του Συνεδρίου ήταν σίγουρα ο Μάγος Mark Mitton, που κατάφερε να σηκώσει όλους τους συμμετέχοντες από τις καρέκλες τους. Αφού μοίρασε σε όλους τους σύνεδρους λευκές σακούλες και μας ζήτησε να μην κοιτάξουμε το περιεχόμενό τους, έδωσε για λίγο το λόγο στον Ανθρωπολόγο Eduardo Kohn, του Πανεπιστημίου McGill, τονίζοντας πόσο σημαντικό είναι ένα Ανθρωπολόγος να μιλήσει σε φιλανθρώπους. Ο Kohn μελετούσε επί τέσσερα χρόνια στο Τροπικό Δάσος του Ισημερινού, τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του. Προιόν της έρευνας αυτής ήταν το βιβλίο του με τίτλο ”How Forests Think”, γύρω από την οικολογική κρίση και τον τρόπο που τα δάση μπορεί να βοηθήσουν την ανθρωπότητα μέσω της οικολογικής ηθικής.
Ο Καναδός Μάγος Mark Mitton, γνωστός για τις συνεργασίες του με καλλιτέχνες όπως οι Aerosmith και ο Will Smith, πήρε το λόγο και μίλησε για τον τρόπο με τον οποίο η μαγεία μπορεί να θέσει σε αμφισβήτηση όλα τα μετρήσιμα εργαλεία της ανθρωπότητας για τη σχέση αιτίου και αιτιατού. Ο Mitton ζήτησε από το κοινό να βγάλει από τη σακούλα που του είχε δοθεί, την κάρτα που υπήρχε μέσα, σε χρόνο δέκα δευτερολέπτων. Μια πάπια, ένα καπέλο, ένα κουνέλι, ένα όνομα, ήταν αυτά που υπήρχαν στην κάρτα αυτή και ρωτώντας τους συμμετέχοντες τι είχε δει ο καθένας, προσπάθησε να δείξει τις διαφορετικές εκδοχές που λαμβάνει η πραγματικότητα, ανάλογα από το ποιος και από πού τη βλέπει. Με μια νοητή μπάλα και τη σακούλα, οι σύνεδροι συμμετείχαν σε ένα διαδραστικό παιχνίδι μεταξύ τους με σκοπό να αναδειχθεί η βιωσιμότητα των ιδεών και ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα κάθε φορά, ανάλογα με τις συνθήκες.
Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Δημήτρης Νανόπουλος, ο οποίος μίλησε για το Σύμπαν ως το πιο εξελιγμένο βιώσιμο σύστημα. Ακολούθησε πάνελ σχετικά με τη βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, ενώ λόγος έγινε και για την ανάγκη βιωσιμότητας των συστημάτων υγείας με δύο 20 λεπτες ομιλίες από τον Harold S. Koplewicz, Ιδρυτή και Προέδρου του Child Mind Institute της Νέας Υόρκης και τον Steven G. Friedman, Καθηγητή του Weill Cornell Medical College.
Το τελευταίο πάνελ της ημέρας, με τίτλο “It is Not as Dark as it Seems” έδωσε μια νότα αισιοδοξίας, αναδεικνύοντας τη δύναμη που έχουν οι νέοι άνθρωποι και οι νέες ιδέες, ενώ ο τελευταίος ομιλητής Glenn Eric Singleton, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Pacific Educational Group, έβαλε στο τραπέζι και το θέμα της φυλής και της καταγωγής.
Κι ενώ η πραγματικότητα ξεπέρασε τη φαντασία λίγες ώρες μετά τη λήξη του Συνεδρίου με την εξέλιξη στο κοινωνικοπολιτικό σκηνικό της χώρας, ενδιαφέρον θα είχε να δούμε στην επόμενη διοργάνωση να εντάσσονται και ομιλίες που παρουσιάζουν νέα εργαλεία μέτρησης των αποτελεσμάτων της φιλανθρωπικής δράσης, αλλά και τρόπους αξιολόγησης των φορέων που ευεργετώνται από αυτή.
