Το πρόγραμμα συλλογικού σινεμά «Ποιος ξέρει τι μας επιφυλάσσει το Χθες;» που παρουσιάζεται στον TAVROS αποτελείται από προβολές ταινιών και παράλληλες ψηφιακές εκδόσεις με επίκεντρο την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κροατία, Ελλάδα, Κύπρος, Κόσοβο, Μολδαβία, Βόρεια Μακεδονία, Μαυροβούνιο, Ρουμανία, Σερβία).
Οι αφηγήσεις που συγκεντρώνονται από τις διάφορες γωνιές της ευρύτερης περιοχής στοχεύουν να δημιουργήσουν έναν πολυφωνικό διάλογο για την επίμαχη ιστορία που μοιραζόμαστε ως γειτονικοί λαοί.
Ο τίτλος του προγράμματος εμπνέεται από ένα ρητό της σταλινικής περιόδου που υποδηλώνει το αβέβαιο και διφορούμενο αντίκτυπό του παρελθόντος στο μέλλον και την αδυναμία μας να το προβλέψουμε. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ταινίες που επιλέχθηκαν αναφέρονται στην ιστορία του 20ου αιώνα και το ανεξίτηλο αποτύπωμά του στη συλλογική μνήμη μας, αυτό που ο ιστορικός Έρικ Χόμπσμπομ (1917-2012) ονόμασε «ιστορική μυθολογία» υποστηρίζοντας πως η ιστορική «πραγματικότητα» κατανοείται καλύτερα μέσα από το πρίσμα μιας εποχής και μιας κοινωνικής τάξης καθώς η συλλογική μνήμη διαμορφώνεται κατά βάση από τα εκάστοτε κοινωνικά συγκείμενα.
Με αφετηρία τις παραπάνω σκέψεις, το πρόγραμμα συλλογικού σινεμά «Ποιος ξέρει τι μας επιφυλάσσει το Χθες;» θα θέσει καίρια ερωτήματα για όσα γνωρίζουμε, τις αλληλοκαλυπτόμενες ιστορίες των βαλκανικών χωρών, τις πολλαπλές οπτικές και τις αμφισβητούμενες αφηγήσεις.
Πώς αναπαριστώνται αυτές οι παράλληλες και κοινές ιστορίες; Ποιες νέες ιστορίες προκύπτουν; Μπορούμε τελικά να προβλέψουμε τι μας επιφυλάσσει το χθες; Οι επιλεγμένες ταινίες προσεγγίζουν, άλλοτε μέσα από την ποίηση, άλλοτε μέσα από το χιούμορ, την περιέργεια ή και τον σαρκασμό, τα ζητήματα που έχουν καθορίσει τις περιοχές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπως οι συγκρούσεις του παρελθόντος, το πως αυτές εξακολουθούν να υπονομεύουν την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των γειτονικών χωρών και παράλληλα το πως η ιστορία μπορεί να ξαναδιαβάζεται και να ξαναγράφεται επ’ αόριστον. Τη δεδομένη χρονική στιγμή που η κοινωνία των πολιτών φαντάζει όλο και πιο εύθραυστη είναι σημαντικό να ασκούμε κριτική και ταυτόχρονα να οραματιστούμε από την αρχή το κοινό μέλλον μας.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει κινηματογραφικές προβολές ταινιών που ποικίλλουν τόσο σε είδος, από ντοκιμαντέρ έως και πειραματικές ταινίες, όσο και σε μορφή, με ταινίες μεγάλου και μικρού μήκους. Παράλληλα, πρωτότυπο σχετικό υλικό (κείμενα, podcast, βίντεο) θα δημοσιεύεται ψηφιακά και θα διανέμεται κατά τις ημέρες των προβολών πλαισιώντας κριτικά το κεντρικό πρόγραμμα προβολών.
Σε συνεργασία με τους οργανισμούς Dokufest στο Πρίζρεν, πλατφόρμα σύγχρονης τέχνης Harabel στα Τίρανα, Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης – ICA στη Σόφια, MakeDox και Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης – MOCA στα Σκόπια, Subversive Festival στο Ζάγκρεμπ και Festival Europe autour de l’Europe στο Παρίσι.
Προβολή #4
Τετάρτη 08 Φεβρουαρίου 2023, στις 20:00 και 21:30
ΤAVROS, Αναξαγόρα 33, Ταύρος 177 78, Αθήνα
*ώρα προσέλευσης τουλάχιστον 15 λεπτά πριν την έναρξη της προβολής
”Depth Two” (Dubina Dva) του Ognjen Glavonić (2016, 80 λεπτά, Σερβία / Γαλλία)
Στα σερβο-κροάτικα και αλβανικά με αγγλικούς και ελληνικούς υπότιτλους.
Σαν υπνωτιστικό θρίλερ, το ”Depth Two” ξεδιπλώνεται αναζητώντας την κρυμμένη ιστορία πίσω από την ανακάλυψη ενός μαζικού τάφου σ’ ένα προάστιο του Βελιγραδίου το 2001 και μας μεταφέρει πίσω στο 1999 και τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ στη Σερβία. Χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό προφορικών μαρτυριών θυτών και θυμάτων, κυρίως από τις δίκες στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, και εικόνες από τους τόπους του εγκλήματος, η ταινία μιλά απευθείας στις αισθήσεις, τη φαντασία και το συναίσθημα του κοινού. Σε μια προσπάθεια να ξεσκεπάσει και να δώσει φωνή στις ιστορίες που είναι ακόμη εσκεμμένα θαμμένες στη σιωπή, το ”Depth Two” αποτελεί τόσο μια ταινία μνημείο όσο και μια εξέγερση κατά της λησμονιάς που παραμονεύει πάντα.
Το ”The Load”, η πρώτη ταινία φαντασίας μεγάλου μήκους του ιδίου, έκανε πρεμιέρα στο Directors’ Fortnight στο φεστιβάλ των Καννών το 2018 και προβλήθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο και στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σαράγεβο. Από την έρευνα που είχε κάνει για το σενάριο, το οποίο ήταν βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα,, δημιουργήθηκε το ντοκιμαντέρ ”Depth Two”. Έκανε πρεμιέρα στo Berlinale Forum (2016) και κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας στο DokuFest στο Πρίζρεν.
Ognjen Glavonić
Οι ταινίες του Ognjen Glavonić έχουν προβληθεί σε περισσότερα από 50 διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου και το ντοκιμαντέρ του Zivan makes a punk festival (2014) έκανε πρεμιέρα στο φεστιβάλ Cinéma du Réel στο Παρίσι και προβλήθηκε σε περισσότερα από 40 φεστιβάλ, συμπεριλαμβανομένων των: IFF, Ρότερνταμ (2015), IndieLisboa (2015), CPH:DOX, Κοπεγχάγη (2014) και Festival dei Popoli, Φλωρεντία (2014).
Διευθύνει και έχει συν-ιδρύσει το Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Πάντσεβο στη Σερβία.
”The Dead Nation” (Țara moartă) του Radu Jude (2017, 87 λεπτά, Ρουμανία)
Στα ρουμάνικα με ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους
Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ-δοκίμιο, το οποίο παρουσιάζει μια συγκλονιστική συλλογή φωτογραφιών από μια μικρή πόλη της Ρουμανίας τις δεκαετίες του 30’ και του 40’. Το soundtrack, γραμμένο κυρίως από αποσπάσματα παρμένα από το ημερολόγιο ενός Εβραίου γιατρού που έζησε εκείνη την περίοδο, μας δείχνει αυτά που οι φωτογραφίες δεν μπορούν: την άνοδο του αντισημιτισμού, και εν τέλει μια απεικόνιση της οδύνης του Ρουμάνικου Ολοκαυτώματος, ενός ζητήματος που δεν συζητείται ιδιαίτερα στη σύγχρονη ρουμάνικη κοινωνία.
Radu Jude
Ο Radu Jude είναι σκηνοθέτης του κινηματογράφου και του θεάτρου και παραγωγός. Ήδη από την πρώτη του ταινία μικρού μήκους έλαβε διεθνή βραβεία για τη δουλειά του σε φεστιβάλ όπως το Sundance (βραβείο σκηνοθεσίας), Berlinale (Ασημένια Άρκτος), Σαράγεβο (Heart Prize), Νamur (βραβείο Καλύτερης Ταινίας και Καλύτερου Ηθοποιού), Κάννες Quinzaine des Réalisateur, Λοκάρνο (Βραβείο της Επιτροπής). Το Dead Nation είναι το πρώτο ντοκιμαντέρ του. Έκανε πρεμιέρα διεθνώς στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο (2017) και επιλέχθηκε από φεστιβάλ όπως το IBF (Λονδίνο), το διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου Ναμύρ (Βέλγιο), η Viennale και το IDFA.
Αλληλογραφίες / Correspondences
Πρωτότυπα κείμενα σε διάλογο με τις ταινίες της 4ης ενότητας προβολών:
– «Οι αναμνήσεις μιας νεκρής χώρας» του Γιάννη Καντέα-Παπαδοπουλου
– «Μια ματιά από τη σκηνή – Το Depth Two του Ognjen Glavonić» της Aleksandra Sekulić
Προβολή #5
Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου 2022, στις 20:00 και 20:30
”Intervista” (Βρίσκοντας τις λέξεις) του Anri Sala (1998, 26 λεπτά, Αλβανία/Ελλάδα)
Στα αλβανικά με αγγλικούς υπότιτλους.
Με την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και του Ideal Audience International, Paris, της Galerie Chantal Crousel, Paris, της galerie Esther Schipper, Βερολίνο, της Galerie Rüdiger Schöttle, Μόναχο.
Κατά τη διάρκεια της μετακόμισης με την οικογένεια του, ένας Αλβανός φοιτητής της Σχολής Καλών Τεχνών ανακαλύπτει μια κάμερα είκοσι ετών, η οποία περιέχει εικόνες από ένα συνέδριο του Αλβανικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Στο φιλμ, μια νεαρή γυναίκα, ηγέτιδα της Κομμουνιστικής Νεολαίας, φαίνεται να βγάζει ένα λόγο και αργότερα να δίνει μια συνέντευξη. Ο ήχος όμως έχει χαθεί.
Με το πέρασμα των χρόνων αυτή η γυναίκα έχει αφήσει πίσω τις ελπίδες, τους φόβους, τα ιδανικά, τις απογοητεύσεις, τις αυταπάτες και τις επαναστάσεις της νιότης της. Πρόκειται για τη μητέρα του. Ο Sala δε μπορεί να βρει τον πρωτότυπο ήχο ή οποιονδήποτε που να θυμάται τι είπε όντως η μητέρα του, οπότε πηγαίνει το υλικό σε ένα σχολείο κωφών στα Τίρανα, και με τη βοήθεια χειλαναγνωστών, τα λόγια της μητέρας του αποκρυπτογραφούνται.
Το Intervista καταγράφει με δραματικό τρόπο τη στιγμή που ο Sala δείχνει στη μητέρα του το υλικό και τη φέρνει αντιμέτωπη με τη νεότερη εαυτή της. Τα κομμουνιστικά ιδανικά της και το τρέχον χάος στην Αλβανία συγκρούονται, προσφέροντας μια συγκινητική ευκαιρία για (ανα)στοχασμό σε σχέση με την ιστορία, το παρελθόν και το παρόν μιας χώρας και μια γυναίκας.
Αnri Sala (1974, Τίρανα/ζει και εργάζεται στο Βερολίνο)
Δουλεύοντας στον κινηματογράφο, τη φωτογραφία και την περφόρμανς, ο Αnri Sala διερευνά ραγίσματα στη γλώσσα, τη σύνταξη και τη μουσική, καταλήγοντας σε δημιουργικές ασυνέχειες και παρεκτοπίσεις, οι οποίες αφήνουν χώρο σε νέες ερμηνείες της ιστορίας, αντικαθιστώντας παλιές μυθοπλασίες και αφηγήματα με πιο ρευστούς και λιγότερο σαφείς διαλόγους. Το πρώτο του βίντεο, Intervista, παρουσιάστηκε στο Αλβανικό Περίπτερο της Μπιενάλε της Βιέννη (1999).
Έκτοτε ο Anri Sala έχει βραβευτεί με σωρεία βραβείων, και η δουλειά του έχει παρουσιαστεί μέσω ατομικών εκθέσεων σε μουσεία και γκαλερί όπως: the New Museum, Νέα Υόρκη (2016); Haus der Kunst, Μόναχο(2014), Centre Pompidou, Παρίσι (2012), Serpentine Gallery, Λονδίνο(2011), Museum of Contemporary of North Miami (2008), Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris (2004). Έχει συμμετάσχει επίσης σε σημαντικές ομαδικές εκθέσεις και μπιενάλε διεθνώς, όπως στη Documenta 13 (2012), τη Μπιενάλε στο São Paulo (2010) και στη Μπιενάλε του Βερολίνου (2006). Το 2013, εκπροσώπησε τη Γαλλία στη 55η Μπιενάλε της Βενετίας.
”Yugoslavia, How Ideology Moved Our Collective Body?” της Maria Popivoda (2013, 62 λεπτά, Σερβία/Γαλλία/Γερμανία)
Στα σερβικά και αγγλικά με αγγλικούς και ελληνικούς υπότιτλους
Το ερώτημα με το οποίο καταπιάνεται η δημιουργός της ταινίας, είναι το πώς η ιδεολογία αναπαριστά τον ίδιο της τον εαυτό σε δημόσιους χώρους μέσω μαζικών performances. Η ίδια συνέλεξε και ανέλυσε φωτογραφίες και βίντεο από την περίοδο της Γιουγκοσλαβίας (1945-2000), εστιάζοντας σε κρατικές performances (εκπαιδευτικές δράσεις, παρελάσεις Πρωτομαγιάς, εορτασμοί της Ημέρας των Νέων) και σε διαδηλώσεις (’68, φοιτητικές και πολιτικές πορείες διαμαρτυρίας τη δεκαετία του 90’, Επανάσταση της 5ης Οκτωβρίου). Ανατρέχοντας πίσω μέσω των εικόνων, η ταινία δείχνει πώς τα κομμουνιστικά ιδεώδη σταδιακά αποσαθρώθηκαν μέσω της αλλαγής των δυναμικών μεταξύ των ανθρώπων, της ιδεολογίας και του κράτους.
Με τα λόγια της δημιουργού:
«Αυτή η ταινία-δοκίμιο που έχει βασιστεί στην έρευνα, αποτελεί μια ιδιαίτερα προσωπική ματιά σε σχέση με την ιστορία της σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας, το δραματικό τέλος και τον πρόσφατο μετασχηματισμό της σε δημοκρατικά έθνη-κράτη. Η εμπειρία της διάσπασης του κράτους και η σημερινή “άγρια” καπιταλιστική ανασύσταση του ταξικού συστήματος στη Σερβία είναι οι λόγοι για τους οποίους ανέτρεξα στις εικόνες από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και εντόπισα τη διαδρομή μέσω της οποίας το κοινωνικό σύστημα άλλαξε αναπαριστώντας τον ίδιο του τον εαυτό σε δημόσια θέα.»
Η Marta Popivoda (1982, Σερβία) είναι σκηνοθέτιδα, καλλιτέχνιδα και ερευνήτρια. Με τη δουλειά της εξερευνά τα νήματα και τις εντάσεις μεταξύ μνήμης και ιστορίας, συλλογικών και μεμονωμένων φορέων και σωμάτων, καθημερινότητας και ιδεολογίας. Αυτά, εστιάζοντας σε αντιφασιστικές και φεμινιστικές προοπτικές του γιουγκοσλαβικού σοσιαλιστικού κινήματος. Η ίδια απολαμβάνει την αίσθηση της συλλογικότητας στην καλλιτεχνική δημιουργία και την έρευνα, και για κάποια χρόνια υπήρξε μέλος της κολεκτίβας TkH (Walking Theory). To πρώτο της μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ, (Yugoslavia, How Ideology Moved Our Collective Body), έκανε πρεμιέρα στην 63η Berlinale και προβλήθηκε αργότερα σε πολλά διεθνή φεστιβάλ.
Η ταινία αποτελεί μέρος της μόνιμης συλλογής του MoMA στη Νέα Υόρκη και παρουσιάστηκε στο What is Contemporary Art?, διαδικτυακή σειρά μαθημάτων του MoMA για τη σύγχρονη τέχνη από το 1980 έως σήμερα. Η δουλειά της έχει επίσης παρουσιαστεί σε σημαντικούς χώρους τέχνης, όπως η Tate Modern, Λονδίνο και το MHKA Antwerp and Museum of Contemporary Art, Λιουμπλιάνα. To πιο πρόσφατο της ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους “Landscapes and Resistance” (2021) προβλήθηκε-μεταξύ άλλων- στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονικής, όπου βραβεύθηκε με το βραβείο Film Forward.
Μια διοργάνωση των μη κερδοσκοπικών οργανισμών AIN (Παρίσι) και locus athens (Αθήνα).
Το κινηματογραφικό πρόγραμμα επιμελείται η Delphine Leccas και το παράλληλο πρόγραμμα η
locus athens με την Delphine Leccas.
Με την υποστήριξη των Foundation for Arts Initiatives και Goethe-Institut Athen. H εκδήλωση εντάσσεται στο πλαίσιο του εορτασμού των 70 χρόνων του Goethe-Institut Athen.
Πληροφορίες
8 και 15 Φεβρουαρίου 2023 | ΤAVROS, Αναξαγόρα 33, 177 78 Ταύρος, Αθήνα
