Η γνώση των μικρών παιδιών σχετικά με τα όρια του σώματος, τόσο του δικού τους όσο και των άλλων, αλλά και της συμπεριφοράς προς και από εκείνα, είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησής τους και τη διαμόρφωση μιας υγιούς προσωπικότητας με σωστή και δίκαιη κρίση.
Και εδώ έρχονται κάποια βιβλία που με όχημά τους τη φαντασία και το χιούμορ «μιλάνε» στα παιδιά, μαθαίνουν τα παιδιά, δίχως διδακτισμό, μήτε να τα κατευθύνουν αλλά για να διανοίξουν τους ορίζοντες της σκέψης τους, προσκαλώντας τα σε μια βόλτα για εσωτερική αναζήτηση.
–
Το αγόρι, ο τυφλοπόντικας, η αλεπού και το άλογο – Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Μια ιστορία φιλίας ανάμεσα σ’ ένα μικρό παιδί γεμάτο περιέργεια για τον κόσμο γύρω του, έναν τυφλοπόντικα λαίμαργο και γεμάτο ζωή, μια αλεπού κουρασμένη από τις κακουχίες, κι ένα σοφό και ευγενικό άλογο. Χωρίς μια συγκεκριμένη ιστορία, στις σελίδες παρακολουθούμε τους τέσσερις τους να συναντιούνται μάλλον τυχαία, και μαζί ανταλλάσσοντας απόψεις και σοφές σκέψεις σε μια κοινή διαδρομή. Θέτουν ερωτήσεις ο ένας στον άλλον. Υπομένουν και ξεπερνούν καταιγίδες. Μαθαίνουν ν’ αγαπούν.
Ένα τρυφερό, οικουμενικό παραμύθι, ένα φιλοσοφικό παραμύθι που μιλάει στην καρδιά μικρών και μεγάλων. Μια ωδή στην αθωότητα και την καλοσύνη που έχει συγκινήσει βαθιά πάνω από ένα εκατομμύριο αναγνώστες. Άριστη η ποιότητα των εικόνων που παραπέμπουν σε μπλοκ χειρόγραφων σημειώσεων ή αφηρημένων σχεδιαστικών γραμμών εντυπωσιάζει με την απλότητα και τη σοφία της.
Με απλότητα, ειλικρίνεια και απλές γραμμές ο εικονογράφος στήνει ένα κόσμο καλοσύνης, ανιδιοτέλειας και γενναιοδωρίας, εκεί όπου το «μαζί» είναι το ζητούμενο. Συνοδοιπόροι σε αυτό το μοναδικό ταξίδι τέσσερις ήρωες: ένα φιλομαθές αγόρι, ένας τρελούτσικος τυφλοπόντικας με αδυναμία στα γλυκά, μια λίγο καχύποπτη αλεπού και ένα πραγματικά ευγενικό άλογο. Καθώς τα μονοπάτια τους διασταυρώνονται γεννιούνται φιλίες και μια συμμαχία ανώτερη της κάθε μονάδας.
«Τι θες να γίνεις όταν μεγαλώσεις;», ρωτάει το αγόρι τον τυφλοπόντικα, «καλός» απαντά εκείνος. «Τι νομίζεις ότι είναι επιτυχία;» ξαναρωτάει το αγόρι, «να αγαπάς». «Ποιο είναι το πιο γενναίο πράγμα που είπες ποτέ;», ρωτάει το αγόρι το άλογο και εκείνο απαντά «βοήθεια».
Συγγραφέας, Εικονογράφος: Mackesy Charlie (μτφ: Άννα Παπασταύρου)
–
Μην περάσεις τη γραμμή! – Εκδόσεις Μικρή Σελήνη
«Από τώρα και στο εξής κι αυτό είναι διαταγή, δεν επιτρέπεται κανείς να περάσει τη γραμμή!». Αυτή είναι η αρχή της ιστορίας μας. Η διαταγή του στρατηγού προς τον φρουρό είναι ξεκάθαρη, δεν σηκώνει αμφισβήτηση. Η δεξιά σελίδα ανήκει στον στρατηγό, κανείς δεν έχει δουλειά εκεί, ο στρατηγός θα μπει στην ιστορία όποτε εκείνος το αποφασίσει και τότε μόνο.
Το πλήθος αυξάνει στην αριστερή σελίδα. Εκεί που ανήκει. Σε αυτό τον χώρο μακριά από τον στρατηγό που στέκει μόνος δεξιά. Ξεκινούν οι ήπιες αρχικά διαμαρτυρίες αλλά η απάντηση του φρουρού παραμένει σταθερή: «Λυπάμαι. Ακολουθώ εντολές». Ξαφνικά, μια μπάλα πέφτει στη δεξιά σελίδα. Δυο παιδιά τρέχουν να την πιάσουν, από πίσω και ο σκυλάκος τους και τότε όλα θα έρθουν πάνω κάτω.
Μια ιστορία για τον αυταρχισμό, την απολυταρχική συμπεριφορά και την επιβολή που συντρίβεται στο τέλος από τους ίδιους τους καταπιεσμένους. Και όλα αυτά επειδή μια μπάλα κατάφερε να περάσει το όριο της δεξιάς σελίδας του βιβλίου και ένα παιδί που αγνοώντας τους κανόνες που αυθαίρετα κάποιος εφαρμόζει, με μόνο κίνητρό τους την παιδική παρόρμηση και αθωότητα η επανάσταση ξεκινά και ο στρατηγός συντρίβεται από την ορμή του πλήθους.
Συγγραφέας: Isabel Mihnos Martins (μφρ. Μαριάννα Ψύχαλου)
Εικονογράφος: Bernardo P. Carvalho
–
Εγώ, το Σώμα μου και οι Άλλοι – Εκδόσεις Ψυχογιός
Η γνώση των μικρών παιδιών σχετικά με τα όρια του σώματος, τόσο του δικού τους όσο και των άλλων, είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησής τους, και του τρόπου με τον οποίο περιμένει να του φέρονται οι άλλοι. Ένα παιδί που μεγαλώνει γνωρίζοντας ότι έχει δικαίωμα στον προσωπικό του χώρο, θωρακίζεται με τη βεβαιότητα του δικαιώματος της κυριότητας αλλά και των επιλογών του ως προς το τι συμβαίνει σε αυτό και στο σώμα του. Είναι εξίσου σημαντικό ένα παιδί να κατανοεί, από πολύ μικρή ηλικία, ότι πρέπει να σέβεται τα όρια του σώματος ενός άλλου ατόμου και να ζητά τη συγκατάθεσή του, όταν εισέρχεται στον προσωπικό του χώρο.
Αυτό το βιβλίο διερευνά αυτές τις έννοιες με τα παιδιά με τρόπο φιλικό και εύκολα κατανοητό για τα παιδιά, παρέχοντας οικεία σενάρια μέσα από την καθημερινότητά τους, με τα οποία τα παιδιά μπορούν να ασχοληθούν και να συζητήσουν.
Το βιβλίο επίσης περιέχει λίστα με προτεινόμενες ερωτήσεις και θέματα προς συζήτηση για γονείς, φροντιστές και εκπαιδευτικούς, ώστε να ενισχυθεί περαιτέρω η μάθηση και να ξεκινήσουν σημαντικές συζητήσεις γύρω από τα όρια του σώματος, τη συναίνεση και τον σεβασμό.
Συγγραφέας: Τζέινιν Σάντερς (μφρ. Ελένη Δασκαλάκη)
Εικονογράφος: Σάρα Τζένινκς
–
Έχω Δικαίωμα; Έχω Δικαίωμα! – Εκδόσεις Μικρή Σελήνη
Ο Μαξ είναι ένα παιδί 8 μόλις ετών που αναλαμβάνει να μας ξεναγήσει σε αυτό το βιβλίο. Ένα βιβλίο που δεν μοιάζει με τα άλλα, δεν αφηγείται μια ιστορία, δεν εξιστορεί κάποιο παραμύθι αλλά με πρωτότυπη φόρμα και ιδιότυπα εργαλεία οδηγεί τους μικρούς αναγνώστες στην κατάκτηση μιας τεράστιας γνώσης: αυτής των δικαιωμάτων τους. Ανοίγει το παράθυρο στην κατανόηση της πραγματικότητας μέσα στην οποία κάθε παιδί, κάθε άνθρωπος δικαιούται να γεννηθεί, να μεγαλώσει και να ζήσει. Με ευφάνταστο και άκρως δημιουργικό τρόπο ο Μαξ θα μας συστήσει τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα των παιδιών.
Η πρόθεση αμέσως αντιληπτή από την πρώτη κιόλας σελίδα. Η ενημέρωση και η βαθιά κατανόηση των παιδιών για τα δικαιώματά τους είναι και παραμένει επιτακτική. Η φόρμα που επιλέγεται πολύ εύστοχη, γεμάτη χρώμα, με τα παιδιά σε ρόλο ηρώων εικονογραφημένου κόμικ, διαρθρωμένου σε επιμέρους κεφάλαια θεματικά αφιερωμένα στα δικαιώματα. Η Διεθνής Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού, διασκευασμένη για παιδιά.
Κάθε δικαίωμα, δίχως τη συνοδεία ενός βαρύγδουπου και ακατανόητου ορισμού, γίνεται το σκηνικό για να περιγράψουν οι ήρωές του, πολλοί και διάφοροι, τη δική τους ζωή. Έτσι το σαλόνι/σκηνικό αφιερωμένο στο Δικαίωμα στην ταυτότητα, δίνει βήμα στην Alamis από το Παναμά, στον Chang από την Κίνα, τον Γιάννη από τη Νιγηρία και τη Bennu από τη Μιανμάρ για να μας συστηθούν. Στο σαλόνι αφιερωμένο στο Δικαίωμα για ελεύθερη έκφραση βρισκόμαστε μέσα σε ένα πάρκο γεμάτο παιδιά που εκφέρουν γνώμη, διαμαρτύρονται για τα αδέσποτα, αναμεταδίδουν live τη συμμετοχή τους σε διαμαρτυρία για τα αδέσποτα ζώα, στέλνουν μηνύματα και γράμματα στους πολιτικούς, προασπίζονται με κάθε τρόπο την ελευθερία έκφρασης τους.
Πολλά είναι και εκείνα τα σαλόνια, οι ανοιχτές σελίδες που μας επιφυλάσσουν μικρές διασκεδαστικές εκπλήξεις, όπως οι σελίδες για το Δικαίωμα στο Παιχνίδι, οι οποίες εύστοχα μετατρέπονται οι ίδιες σε ένα επιτραπέζιο, ξεδιπλώνοτας την ιστορία του παιχνιδιού πάνω σε ένα ταμπλό/φιδάκι. Μια παιχνιδιάρικη ιστορική διαδρομή ξέχειλη πρωτοτυπίας.
To βιβλίο ωστόσο, μην παρεκκλίνοντας του αρχικού του στόχου παραθέτει στις τελευταίες του σελίδες ένα γλωσσάρι με τυχόν άγνωστες λέξεις, ανάμεσά τους και εκείνες που ορίζουν τη σεξουαλική ταυτότητα ενός ατόμου, και φυσικά τα βασικά άρθρα της Διεθνούς Συμβάσεως για τα δικαιώματα του παιδιού, με περιεκτικό και λιτό τρόπο. Το βιβλίο «Έχω Δικαίωμα; Έχω Δικαίωμα!» είναι ένα κόσμημα αισθητικής, γνώσης, και αγάπης για τα παιδιά.
Συγγραφέας: Πάνος Χριστοδούλου
Εικονογράφος: Στέλλα Στεργίου
–
Τα κορίτσια και Τα αγόρια – Key Books
Τα κορίτσια
Ένα τρυφερό βιβλίο για τις μικρές αναγνώστριες, που μόλις έχουν αρχίσει να κάνουν τα πρώτα τους βήματα προς την αντίληψη του εαυτού τους και των σχέσεων τους με τους άλλους, για τη γοητεία που έχει η γυναικεία φιλία.
Μια όμορφη ιστορία που απεικονίζει πώς πρέπει να είναι η φιλία – χαρούμενη, διασκεδαστική, υποστηρικτική και ποικιλόμορφη. Πρωταγωνίστριες η περιπετειώδης Λότι, η έξυπνη Λίλα, η πρακτική Σάσα και η δημιουργική Άλις, θα συναντηθούν τα πρώτα χρόνια της ζωής τους και στις σελίδες που θα ακολουθήσουν θα διαβάσουμε για τις μικροχαρές της ζωής τους καθώς μεγαλώνουν και ενηλικιώνονται.
Μέσα από μικρά στιγμιότυπα της παράλληλης ζωής τους, τις βλέπουμε να διαμορφώνουν την προσωπικότητά τους, να πλοηγούνται στη ζωή, να αποκτούν νέες σχέσεις, να μαθαίνουν, να πονάνε και να ξανασηκώνονται, να πορεύονται και πάντα να στηρίζονται η μια στην άλλη. Μια γιορτή της γυναικείας φιλίας.
Η Ace έχει δημιουργήσει μια φιλία που όλα τα παιδιά θα πρέπει να εκτιμούν, η αθωότητά τους φαίνεται σε κάθε σελίδα με έναν διακριτικό τρόπο που υποστηρίζει τη συμπερίληψη, την αποδοχή. Στο επίκεντρο βρίσκουμε αρχικά τα ενδιαφέροντά τους που λίγο πολύ ορίζει τελικά και τον επαγγελματικό τους προσανατολισμό, αφού μαθαίνουμε για τις καριέρες που θα ακολουθήσουν. Καριέρες επιτυχημένες, και γυναίκες που ικανοποιήσαν το όνειρά τους. Μπορεί από τη μία πλευρά, η δια βίου μόνιμες και σταθερές σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους να είναι περισσότερο περίπλοκες στην πραγματικότητα, και από την άλλη το επάγγελμα που θα επιλέξεις να μην απορρέει πάντα από τα ταλέντα και τις κλίσεις σου, ωστόσο το νόημα που υπονοείται είναι πολύτιμο, ουσιαστικό και απαραίτητο για κάθε άνθρωπο ειδικά στο ξεκίνημα της ζωής του. Όλα είναι ικανά, όλα είναι πιθανά. Και όταν δίπλα σου υπάρχει ένα δίχτυ προστασίας βασισμένο σε γερές και ακλόνητες σχέσεις, τότε το μέλλον είναι μόνο λαμπερό και ελπιδοφόρο. Ένα βιβλίο που σίγουρα εμπνέει και καθησυχάζει για το μέλλον.
Η εικονογράφηση της Jenny Lovlie τρυφερή, αναλαμβάνει να εμπλουτίσει τον απόντα λόγο σε πολλά σημεία, και να τον συμπληρώσει οπτικά. Ταυτόχρονα οι εικόνες σπέρνουν μηνύματα συμπερίληψης, ως όφειλε άλλωστε ένα τέτοιο βιβλίο, απεικονίζοντας ομόφυλα ζευγάρια, αλλά και νέους κοινωνικούς ρόλους μη αναμενόμενους όπως μια γυναίκα να αναλαμβάνει το barbeque, την ίδια ώρα που ο πατέρας κρατάει το μωρό στην αγκαλιά του. Η οπτική γλώσσα σε αυτό το βιβλίο, όπως και σε κάθε εικονογραφημένο βιβλίο που θέλει να σέβεται τον εαυτό του και να απευθύνεται σε αναγνώστες με αίσθημα ευθύνης έχει καθοριστικό ρόλο.
Παρόμοια είναι και η ιστορία στο βιβλίο «Τα αγόρια».
Τα αγόρια
Τα αγόρια ήταν φίλοι από τότε που μπορούσαν να θυμηθούν τους εαυτούς τους – και λίγο πιο πριν. Ήταν λίγο πολύ σαν αδέλφια. Ο Τομ έκανε τέχνη με τα πάντα, ο Ρέι λάτρευε τη μουσική, ο Νάτι αγαπούσε τις καλές ιστορίες και ο Μπόμπι σκαρφιζόταν πάντα νέα πράγματα. Το βιβλίο «Τα αγόρια», η Ace το έγραψε μερικά χρόνια μετά το πρώτο της «Τα κορίτσια» και ο προσανατολισμός είναι σαφής: καταδεικνύει πόσο σημαντικό είναι να μιλάμε για τα συναισθήματα, κάτι που μπορεί να μην είναι τόσο εύκολο για τα αγόρια και τους άνδρες.
Ένα βιβλίο ύμνος στη φιλία τεσσάρων αγοριών, από τη στιγμή που είναι μωρά μέχρι που μεγαλώνουν και γίνονται άντρες. Μια φιλία που δοκιμάζεται καθώς τα χρόνια περνούν, αλλά πάντα αντιμετωπίζουν την όποια δυσκολία με γενναιότητα, αγάπη και ειλικρίνεια. Μια τρυφερή ιστορία που μας υπενθυμίζει πως οι αληθινοί φίλοι θα είναι πάντα δίπλα μας ό,τι και να γίνει.
Κάθε βιβλίο δείχνει ότι είναι φυσικό οι φιλίες να είναι μερικές φορές τεταμένες και να αναπτύσσονται και να εξελίσσονται όσο και τα άτομα που συνδέουν. Καταδεικνύει πώς αυτές οι σχέσεις μας κάνουν πιο δυνατούς, ανεξάρτητα από το στάδιο στο οποίο βρίσκονται, ή εμείς, αυτές ή εμείς. Παρόλο που μπορεί να ξεπεράσουμε πολλές καταιγίδες, αυτές είναι μόνο προσωρινές και είναι πιο εύκολο να τις ξεπεράσουμε με τη βοήθεια άλλων που μας γνωρίζουν και μας καταλαβαίνουν.
Συγγραφέας: Lauren Ace
Εικονογράφος: Jenny Lovlie
