Ο Χρόνης Μπότσογλου σχεδιάζει με το μολύβι του, τις πρώτες γραμμές μίας προσωπογραφίας σε λευκό χαρτί. Ο σκηνοθέτης Φρέντυ Βιανέλλης τον παρακολουθεί, καταγράφει τη δημιουργία και, πιάνοντας το νήμα του σχεδίου, ανατρέχει στην εικαστική περιπέτεια της ζωής του καλλιτέχνη.
Έργα από τα τελευταία 30 χρόνια, μερικά ξαναδουλεμένα, λάδια, γύψος, υδατοχρώματα, συνθέτουν αυτό το εικαστικό γεγονός. Ο σπουδαίος ζωγράφος επιβεβαιώνει με κάθε του κίνηση ότι αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της σύγχρονης τέχνης στη χώρα μας κι έναν από τους κορυφαίους ζωγράφους της μεταπολεμικής γενιάς, πρόσωπο «κλειδί» στην αναδιοργάνωση της ΑΣΚΤ (ως καθηγητής και πρύτανης) τη δεκαετία του’90. Συνοδοιπόροι σε αυτήν τη σπάνια καταγραφή είναι οι ομότεχνοί του, Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, Γιάννης Ψυχοπαίδης, Γιώργος Χουλιαράς, Τριαντάφυλλος Πατρασκίδης και ο συλλέκτης Σωτήρης Φέλιος.
Το CineDoc παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ Χρόνης Μπότσογλου, μια αναδρομή στη ζωή και το έργο ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους. Η αθηναϊκή πρεμιέρα της ταινίας θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 9 Φεβρουαρίου στις 20:00 στο Γαλλικό Ινστιτούτο (Σίνα 31). Μετά την προβολή θα ακολουθήσει συζήτηση με τον σκηνοθέτη Φρέντυ Βιανέλλη, τον Χρήστο Λάζο συγγραφέα και κριτικό τέχνης, τον Γιώργο Μυλωνά Ιστορικό Τέχνης και την Ελένη Μπότσογλου Καθηγήτρια Φιλόλογος, σύζυγος του ζωγράφου.
Με αφορμή την πρεμιέρα ο Φρέντυ Βιανέλλης μας μιλά για τον Χρόνη Μπότσογλου, πιάνοντας το νήμα από την αρχή της γνωριμίας τους στη δεκαετία του ’80.
«Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν έμενα στο Νέο Ψυχικό, η κοπέλα μου και μετέπειτα σύζυγός μου, μου είπε ότι στο ισόγειο μένει ένας καταπληκτικός ζωγράφος, έχει κάποια έργα καταπληκτικά. Ο ζωγράφος αυτός ήταν ο Μάκης Θεοφυλακτόπουλος με τον οποίο γίναμε φίλοι. Την ίδια περίοδο ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού ότι θα δοθούν χρήματα για να γίνουν ταινίες για εικαστικούς. Τότε γνώρισα και τον Χρόνη Μπότσογλου και αποφασίσαμε να κάνουμε μια ταινία όπου ο Χρόνης Μπότσογλου και ο Μάκης Θεοφυλακτόπουλος θα μιλούν για ζωγραφική.
Θυμάμαι μάλιστα ο Μάκης έλεγε «Πώς θα γίνει αυτό αφού ο Βιανέλλης δεν ξέρει από ζωγραφική;» και ο Μπότσογλου είπε: «Ό,τι του δείξουμε αυτό θα μάθει»: Και πράγματι, αυτή η ταινία «Δύο ζωγράφοι, δύο φίλοι» ήταν μια εξαιρετική μαθητεία. Τη φωτογραφία του ντοκιμαντέρ έκανε ο Φίλιππος Κουτσαφτής και ήταν μια εξαιρετική συνεργασία.
Το ντοκιμαντέρ «Δύο ζωγράφοι, δύο φίλοι» δεν εστίαζε στο βιογραφικό των δύο ζωγράφων αλλά στις αγωνίες τους για την Τέχνη. Δεν ξεπερνούσε, και για τους δύο μαζί, το πεντάλεπτο που ήταν αφιερωμένο στο βιογραφικό τους, που ήταν γραμμένο με φοβερή συμπύκνωση από την Τζούλια Τσιακίρη. Όλη η υπόλοιπη ταινία ήταν μια συζήτηση στο Dolce (μετέπειτα Φίλιον) και μια κινηματογράφηση του καθενός να δημιουργεί στο ατελιέ του.
Θυμάμαι στον Χρόνη είχα κάνει μια παραγγελία ένα έργο με λάδι και πήγαμε στο ατελιέ του για το γύρισμα 5-6 φορές. Εκείνη την εποχή ο Χρόνης δούλευε τα ελαιοτριβεία στη Μυτιλήνη, οπότε πήγα στο Πετρί και αποτύπωσα όλα αυτά τα μέρη που δούλευε συζητώντας μαζί του. Μέσα στο ελαιοτριβείο υπάρχει μια συζήτηση για την οπτική που διεκδίκησε ο χώρος απέναντι στον ζωγράφο, εξηγεί δηλαδή ο Μπότσογλου ότι μέσα από το βίωμα και την αίσθηση που του προκαλούσε ο χώρος γεννήθηκε η νέα του οπτική.
Το 1987 ο Χρόνης είχε ολοκληρώσει τη σειρά με τις ακουαρέλες για τη μητέρα του και θα τις εξέθετε. Μου έδειξε τότε τα δοκίμια του Χρήστου Λάζου, που ήταν μια προσέγγιση στην τέχνη του Μπότσογλου, και μου είπε «Τη δουλειά μου την ξέρεις, κάνε μια ταινία». Ήταν ένα μικρό σοκ γιατί είχα πολύ λίγο χρόνο στη διάθεσή μου. Προέκυψε όντως μια ταινία από την οποία προέκυψε ο υπότιτλος για το τωρινό ντοκιμαντέρ «Ήμουν κι εγώ εκεί και με φίλεψαν ένα πιάτο με φακή».
Το 2017 όταν γινόταν η έκθεση του Μάκη Θεοφυλακτόπουλου στον “Φωταγωγό” με ρώτησε η Τζούλια Τσιακίρη αν μπορούσε να γίνει προβολή της ταινίας “Δύο ζωγράφοι, δύο φίλοι” στο κλείσιμο της έκθεσης. Της απάντησα “Μετά χαράς”. Όντως έγινε η προβολή, και μάλιστα πήρα μαζί μου δύο κάμερες και έναν οπερατέρ για να τραβήξω την εκδήλωση, μπορεί να συζητούσαμε πράγματα που είχαν ειπωθεί τότε, και τώρα πια ίσως να είχαν διαφορετική άποψη. Έγινε αυτή η λήψη, τελείωσε η βραδιά και αποφασίσαμε και με τους δύο ζωγράφους να ξανασυζητήσουμε τα θέματα της ζωγραφικής και της πορείας τους στην Τέχνη και στη ζωή, 40 χρόνια μετά από την πρώτη ταινία.
Επειδή στον Μάκη Θεοφυλακτόπουλο προέκυψαν άλλα πράγματα που έπρεπε να κάνει τελικά επικεντρώθηκε στον Χρόνη Μπότσογλου. Ο Χρόνης είχε τόσα πράγματα να πει και να κάνουμε, κι έχουμε το ευτύχημα να έχω καταγράψει την τελευταία συζήτηση που έχει κάνει μπροστά σε μηχανή λήψεως. Παράλληλα, έχω κινηματογραφήσει τον Μπότσογλου να κάνει το πορτρέτο μου.
H δομή της ταινίας και η κινηματογραφική της υπόσταση προέκυψε μέσα από την ίδια τη διαδικασία της δημιουργίας της. Κι από μια μεριά χαίρομαι γιατί και ο Χρόνης έτσι λειτουργεί, χωρίς να έχει προαποφασίσει τα πράγματα. Αντιθέτως ψάχνει μέσα στη δημιουργία και το ίδιο το έργο υπαγορεύει τη μορφή του και την αισθητική του.
Στον Μπότσογλου η θέληση να αποτυπώνει με τα εικαστικά του μέσα ξεκινάει πολύ νωρίς. Υπάρχει μια εσωτερική πάλη μέχρι να τα καταφέρει και να βγάλει προς τα έξω αυτό που θέλει να αποτυπώσει. Υπάρχει μια υπέροχη σειρά από έργα του, πολύ σκοτεινά που αναφέρεται σε συμβάντα πολύ επώδυνα για τη ζωή του.
Θα πω μια ιστορία από τα εφηβικά του χρόνια. Ο πατέρας του, όταν ο Χρόνης ήταν έφηβος, τον πήρε μαζί του για να κάνουν εκταφή και να πάρουν τα κόκαλα του αδερφού του που είχε πεθάνει εξόριστος ως πολιτικός κρατούμενος στη Σύρο. Γυρνώντας, και με τα κόκαλα πλυμένα στη βαλίτσα, έκαναν μια στάση στην Αθήνα και πήγε τον Χρόνη στην Ακρόπολη και στο Α’ Νεκροταφείο για να δει την Κοιμωμένη του Χαλεπά. Έτσι γαλουχήθηκε, με τα πρότυπα τα ιδεολογικά μέσω του θανάτου του θείου του και τα εικαστικά μέσω της Ακρόπολης και της Κοιμωμένης. “Τότε κατάλαβα τα πρότυπα που μου είχε θέσει ο πατέρας μου. Και με αυτά έπρεπε να παλέψω, παιδάκι ακόμη στο τέλος του Εμφυλίου”, λέει ο Χρόνης στην ταινία.
Σκάβοντας αυτό το υλικό βρήκα, νομίζω, την ισορροπία».
