Νέα κυκλοφορία: «Μικρή ιστορία της Μικρασιατικής Καταστροφής» του Θάνου Βερέμη

Γνωστές και άγνωστες πτυχές της μικρασιατικής περιπέτειας, που άλλαξε την Ελλάδα σε μεγαλύτερη κλίμακα από οποιοδήποτε προηγούμενο γεγονός της νεότερης ιστορίας

Στο βιβλίο «Μικρή ιστορία της Μικρασιατικής Καταστροφής» ο διακεκριμένος ιστορικός Θάνος Βερέμης περιγράφει γνωστές και άγνωστες πτυχές της μικρασιατικής περιπέτειας, που άλλαξε την Ελλάδα σε μεγαλύτερη κλίμακα από οποιοδήποτε προηγούμενο γεγονός της νεότερης ιστορίας. Γίνεται αναφορά τόσο στα γεγονότα που συνδέονται με την ίδια τη μικρασιατική εκστρατεία και την καταστροφή όσο και στις διαδικασίες που οδήγησαν στην ολοκλήρωση ενός ενιαίου έθνους-κράτους, μετά την αναγκαστική ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία και την ενσωμάτωση 1.300.000 προσφύγων σε μια χώρα περίπου πεντέμισι εκατομμυρίων.

Μελετητές της Μικρασιατικής Kαταστροφής αναρωτήθηκαν συχνά αν υπήρξε δυνατή λύση άλλη από αυτή που προέκυψε το 1922. Η υποχώρηση του ελληνικού στρατού και η φυγή των Μικρασιατών Ελλήνων με μεγάλες απώλειες αμάχων ήταν άραγε δυνατό να αποφευχθούν; Μία πράξη ανταλλαγής πληθυσμών υπό ομαλές συνθήκες θα ήταν αδύνατη, γιατί όποιος πολιτικός την επιχειρούσε θα αντιμετώπιζε το μένος του λαού και ενδεχομένως την πολιτική του καταδίκη.

Ήταν άραγε άστοχη η ενέργεια του Βενιζέλου να φέρει ελληνικές δυνάμεις στη Σμύρνη το 1919; Καθώς οι Νεότουρκοι είχαν δημιουργήσει για τις μειονότητες συνθήκες αβίωτες, η Ελλάδα έπρεπε να επιλέξει ανάμεσα στη σιωπή και στην ανταπόκριση στα αιτήματα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Αν, όπως φαινόταν τότε, η αυτοκρατορία διαλυόταν και οι νικητές του πολέμου μοιράζονταν τα εδαφικά της ιμάτια, τότε η επιλογή του Βενιζέλου φαινόταν σωστή. Ωστόσο ο πόλεμος Ελλήνων και Τούρκων σε τουρκικό έδαφος κατέστησε την τύχη των Ελλήνων στη Μικρά Ασία προβληματική. Ο ίδιος ο Βενιζέλος είχε αλλάξει τις θέσεις του από τις παραμονές της εκστρατείας στον Σαγγάριο και συμβούλευε τους οπαδούς του να αναζητήσουν την απεμπλοκή από την εκστρατεία. Ο Μεταξάς, ο οποίος αρνήθηκε να δεχθεί την αρχιστρατηγία από τους Γούναρη και Θεοτόκη, εξηγούσε στους ομοϊδεάτες του ότι το εγχείρημα που είχαν αναλάβει ήταν ανέφικτο. Αν λάβουμε υπόψη τον τουρκικό εθνικισμό από την εμφάνιση των Νεοτούρκων, θα ήταν αδύνατο, δεδομένου του αριθμού των Ελλήνων κατοίκων έναντι εκείνου των Τούρκων, να κρατηθούν στη Μικρά Ασία.

Η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν ασφαλώς ολέθρια για τους ξεριζωμένους Έλληνες που έφτασαν ενδεείς πρόσφυγες στη χώρα της καταγωγής τους. Για την κατοπινή εξέλιξη της Ελλάδας όμως αυτή η μετάγγιση ανθρώπινου δυναμικού από τη Μικρά Ασία είχε ευεργετικά αποτελέσματα, ιδίως στην οικονομία, στα γράμματα, στις τέχνες, στον εκσυγχρονισμό της χώρας και στην πολιτισμική της ενότητα.

Ο Θάνος M. Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπούδασε στη Βοστόνη και στην Οξφόρδη (D.Phil) και υπήρξε εταίρος έρευνας στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών του Λονδίνου (Adelphi Paper No-17, Greek Security. Issues and Policies, London 1982). Υπήρξε ακόμα επισκέπτης καθηγητής στα πανεπιστήμια Χάρβαρντ (1983), Princeton (1988), Οξφόρδης (1990), LSE (2006), στο Πανεπιστήμιο Κύπρου (2008) και στο University of Illinois (2014).

Έγινε ο πρώτος καθηγητής στην έδρα Κων. Καραμανλής στο Fletcher School of Law & Diplomacy (2001-2003) της Βοστόνης. Υπήρξε ακόμα ιδρυτής του ΕΛΙΑΜΕΠ (1988) και από το 2004 ως το 2010 πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (ΕΣΥΠ). Έχει γράψει πολλά βιβλία στα ελληνικά και στα αγγλικά.

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.