Μιλήσαμε με τους συγγραφείς που βρέθηκαν στη short list των Public Books Awards στην κατηγορία Ελληνικό Μυθιστόρημα

Επιμέλεια: Πέπη Νικολοπούλου

Ο θεσμός που έχει αγαπηθεί από χιλιάδες αναγνώστες, είναι εδώ για 10η χρονιά, σε μια μεγάλη γιορτή αφιερωμένη στο ελληνικό βιβλίο. Τα Public Book Awards. Για άλλη μια χρονιά, η ανταπόκριση υπήρξε θεαματική. Χιλιάδες αναγνώστες ψήφισαν το αγαπημένο τους βιβλίο στις 8 κατηγορίες των βραβείων κοινού, αναδεικνύοντας έτσι τα δημοφιλέστερα βιβλία για το 2022. Εμείς, επιδιώξαμε να μιλήσουμε με τους 10 φιναλίστ για το βραβείο Public Book Awards 2023 στην κατηγορία Eλληνικό Mυθιστόρημα λίγο πριν ανακοινωθούν τα αποτελέσματα. Οι απαντήσεις που λάβαμε παρουσιάζονται κάτωθι και έχουν πολύ ενδιαφέρον. Ανυπομονούμε να μάθουμε ποιος τελικά από αυτούς τους 10 υπέροχους συγγραφείς, θα είναι ο μεγάλος νικητής. 

Αλεξανδρής Θάνος – Αυτή η νύχτα μένει

Θέλετε να συστήσετε στους αναγνώστες το βιβλίο σας;

Το «Αυτή η νύχτα μένει» σε αντίθεση με το σήριαλ, που στηρίζεται στην μυθοπλασία, είναι αυτοβιογραφικό και αφορά το δικό μου ταξίδι, που κράτησε δώδεκα ολόκληρα χρόνια στα πιο παρακμιακά σκυλάδικα της επαρχίας, της Κύπρου αλλά και της Γερμανίας. Όνειρό μου από μικρός ήταν να γίνω αρχιμανδρίτης, όμως στην Αθήνα αριστούχος πια της Νομικής, και μετά από εμφανίσεις στο θέατρο, ανακαλύπτω τη μαγεία της νύχτας. Με το δικό μου μπαλέτο έρχομαι σε επαφή με νονούς της νύχτας, προστάτες και εμπόρους και όλο εκείνο το περιθώριο της δεκαετίας του ΄80, αποτελεί για μένα έναν καινούργιο θαυμαστό κόσμο. Για μένα ήταν η ωραιότερη περίοδος της ζωής μου και αν ξαναγεννιόμουνα, θα ήθελα να απολαύσω πάλι το ίδιο ταξίδι.

Πώς προέκυψε αυτό το βιβλίο;

Η πρώτη μου εμφάνιση στο ΖΕΤΕΜ του Πύργου, σημειώνει παταγώδη αποτυχία, όμως όταν προσαρμόζομαι στο ρεπερτόριο που θέλουν οι θαμώνες και στα δικά τους ήθη, αρχίζει ο δικός μου θρίαμβος. Ανακαλύπτω ξαφνικά έναν συγκλονιστικό κόσμο, που ζει και δρα παράλληλα με τον δικό μας και τον ερωτεύομαι. Μαθαίνω για κονσομασιόν, πώς τρελαίνονται οι πελάτες στα μαγαζιά της νύχτας και έχω υπάρξει μάρτυρας σε έντονα πάθη, φονικά και σε απόπειρες βιασμού. Όταν αρχίζω να τα διηγούμαι σε συναδέλφους ηθοποιούς και όλο αυτό να τους συνεπαίρνει, αρχίζω να σκέφτομαι το βιβλίο… Θυμάμαι την Μαλβίνα, η οποία ήθελε να δουλέψει στο μπαλέτο, καταγοητευμένη απ’ το σκυλάδικο να λέει: «Εκτός από δημοσιογραφικές αναφορές στον συγκεκριμένο χώρο, δεν έχουμε τίποτα άλλο… Μια καταγεγραμμένη κοινωνιολογική έρευνα, θα ήταν κάτι το καινούργιο… Κάν’ το βιβλίο…»

Τι αισθήματα θέλετε να αποκομίσει ο αναγνώστης;

Πολλοί άνθρωποι έζησαν, διασκέδασαν και λάτρεψαν εκείνη την εποχή, άρα το ζητούμενο γι’ αυτούς είναι ένα αίσθημα νοσταλγίας. Οι νεότερες όμως γενιές διαβάζοντας το βιβλίο, θα νιώσουν ότι ταξιδεύουν σε ένα άλλο σύμπαν, όπου όλα αυτά που συμβαίνουν την δεκαετία του ‘80, θα τους ξαφνιάσουν, θα ανακαλύψουν ότι υπήρχε μια εποχή, που το χρήμα έρεε, υπήρχε σεξουαλική απελευθέρωση και οι άνθρωποι γλεντούσαν όλη την εβδομάδα. Οι κανόνες συμπεριφοράς δεν λειτουργούσαν με το σημερινό lifestyle,γιατί όλα γίνονταν καθ΄ υπέρβασιν, αφού και ο τελευταίος αγρότης μπορούσε να νιώσει με τα λεφτά του δανείου σεΐχης… δεν ήταν ανάγκη να είσαι η Καρντάσιαν για να γίνεις αντικείμενο πόθου. Μια εποχή συγκλονιστική, μεθυστική και ερωτική που όμως παρήλθε ανεπιστρεπτί.

Το βιβλίο Αυτή η νύχτα μένει κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κάκτος.

Βουρτσάκη Βάνα – Όσο πάει

Θέλετε να συστήσετε το βιβλίο σας στους αναγνώστες μας;

Η Χριστίνα επιχειρεί το ταξίδι της φυγής της, αναζητά τον εσωτερικό της κόσμο, να βγει από τον κύκλο της απόρριψης. Ψάχνει την αίσθηση της ελευθερίας, την έννοιά της, τη σημασία της, την ουσία της. Προσπαθεί να βρει εκείνη την ευκαιρία για να την αρπάξει. Η δολοφονία γνωστού δικηγόρου, η εμπλοκή της με αυτή ξετυλίγει ένα κουβάρι, έναν ολόκληρο αιώνα! Πυκνό, πολυτάραχο, συγκλονιστικό, ελπιδοφόρο. Μέσα στο «Όσο πάει» υπάρχουν εικόνες μνήμης, η μικρασιατική καταστροφή, το δράμα της προσφυγιάς, η Ελλάδα που προσπαθεί να σταθεί, να ορθοποδήσει, να αναπτυχθεί, ο εμφύλιος, η χούντα, η δημοκρατία, το Πολυτεχνείο, η Θεσσαλονίκη, η Μυτιλήνη, η Αθήνα. Όλα ραμμένα, τοποθετημένα και παρόντα στην ιστορία της Χριστίνας. Σε έναν κύκλο που μοιάζει με τον κύκλο της ζωής μας… Όσο πάει!

Τα γεγονότα όμως δεν αποτελούν απλά το ιστορικό και κοινωνικό φόντο για την εξέλιξη της ιστορίας ή καλύτερα των ιστοριών των ηρώων. Από τη μια η δικηγόρος που δεν βολεύεται παρά μόνο στο δίκιο, από την άλλη ο δικηγόρος που βάζει στο εδώλιο και στη φυλακή την αλήθεια. Οι συγκρούσεις οδηγούν σε φόνους, η αναζήτηση της αλήθειας βγάζει στην επιφάνεια μυστικά καλά κρυμμένα. Στο ενδιάμεσο οι ήρωες ο Φώτης, η Κατερίνα, ο Περικλής, ο Κώστας προσφέρουν, ματώνουν, θυσιάζονται, ερωτεύονται. Ναι ο έρωτας όλων των ηλικιών δεσπόζει στις σελίδες του βιβλίου, ατόφιος, αγέρωχος. Καθορίζει τις ζωές των ηρώων. Όσο πάει λοιπόν…

Πώς προέκυψε αυτό το βιβλίο;

Από την εικόνα ενός μοναχικού άνδρα που χρόνια ολόκληρα κάθεται στο ίδιο σημείο της παραλίας, από συζητήσεις με φίλες που έζησαν την απόρριψη μέσα στο γάμο, από ακούσματα για τους πολιτικούς κρατούμενους, από τη γιαγιά την Ελισάβετ που πάντα όταν την ρωτούσαν απαντούσε «ε, όσο πάει..», από τις δικές μου εσωτερικές αναζητήσεις.

Τι αίσθηση θέλετε να αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας;

Να ελπίσει πως ίσως κάποτε μπορεί να σηκώσει το ανάστημά του και να απελευθερωθεί από αυτά που τον καταδυναστεύουν αφού «ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό». Ό,τι είναι πολύ σημαντικό να παίρνει μέρος σε αυτή την πορεία της αναζήτησης, να γράψει το δικό του μανιφέστο της ζωής που οφείλει να ζήσει, αφού εμείς είμαστε οι σκηνοθέτες του εαυτού μας. Άλλωστε είναι γνωστό πως τα πουλιά δεν τραγουδάνε ποτέ μέσα στις σπηλιές. Γι’ αυτό όσο πάει και πιο πολλές όμορφες στιγμές να αναζητήσουμε για εμάς.

Το βιβλίο Όσο πάει κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Υδροπλάνο.

Ζήση Νένα, Παντσάς Απόστολος – Τα παιδιά της ομίχλης

Θέλετε να συστήσετε το βιβλίο σας στους αναγνώστες μας;

Είναι ένα μυθιστόρημα για τις ανθρώπινες σχέσεις, συνυφασμένο με καθοριστικά εθνικά πολιτικά γεγονότα αλλά όχι στενά πολιτικό. Μιλάει για την καταστροφή της Σμύρνης, την εγκατάσταση των προσφύγων του ’22 και το ιδιαίτερό τους αποτύπωμα στον μικρόκοσμο της περιοχής της Μαγνησίας. Όλα τα στοιχεία που αναφέρονται είναι ιστορικά τεκμηριωμένα από πολλαπλές πηγές. Δίδονται μέσα από την οπτική της πρωταγωνίστριας Ελένης: καταστροφή της Σμύρνης, μάχες στην Μικρά Ασία, «ιδιώνυμος» νόμος Ελευθέριου Βενιζέλου, προσφυγικά, καπνεργάτριες στο εργοστάσιο «Ματσάγγος», Κατοχή, δράση δοσίλογων της περιοχής, έρωτας με το Μανώλη, εγκυμοσύνη, μάχη Κερασιάς, εμφύλιος, εξορία μαζί με άλλες γυναίκες και τα παιδιά τους στο νησί Τρίκερι, μετεμφυλιακή κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα. Δικτατορία. Η ιστορία κλείνει με την 18η Οκτωβρίου 1981 και τη νίκη του ΠΑΣΟΚ.

Πώς προέκυψε αυτό το βιβλίο;

Το μυθιστόρημα υπογράφουμε δυο συγγραφείς που στην κανονική ζωή είμαστε ζευγάρι. Χρησιμοποιούνται ως «πρώτη ύλη» προφορικές μαρτυρίες προσφύγων, κατοίκων της Νέας Ιωνίας που έχουν ληφθεί στο παρελθόν από τη Νένα Ζήση, που συμμετέχει στην ΟΠΙΒΟ (Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Βόλου) ως μεταπτυχιακή ερευνήτρια. Με την ιδιότητα αυτή από το 2010, μεταξύ άλλων συνεντεύξεων, συγκέντρωσε γραπτές προφορικές και ραδιοφωνικές μαρτυρίες των προσφύγων και αρχειακό υλικό από τον ερχομό, την εγκατάσταση στη Νέα Ιωνία Βόλου, τα ήθη, έθιμα και την εργασιακή τους αποκατάσταση. Το μυθιστόρημα προέκυψε από την επιθυμία μας, αν και δεν έχουμε προσφυγική καταγωγή, να αποτίσουμε φόρο τιμής σε έναν ολόκληρο κόσμο που όταν ξεριζώθηκε από τα παράλια της Μικράς Ασίας ήρθε να «μπολιάσει» πολιτισμικά και κοινωνικά τόσο την περιοχή μας όσο και άλλες περιοχές της χώρας μας.

Τι αίσθηση θέλετε να αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας;

Τα παιδιά της ομίχλης είναι τα παιδιά των προσφύγων, τα παιδιά των διωχθέντων στον εμφύλιο, αλλά και οι ηττημένοι ενήλικες στους κάθε λογής πολέμους της Υφηλίου. Προσπαθούμε να δώσουμε στον αναγνώστη την αίσθηση του βάθους του δράματος που βιώνουν, παιδιά και ενήλικες στη δίνη που δημιουργούν οι πόλεμοι και οι διώξεις.

Το βιβλίο Τα παιδιά της ομίχλης κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ωκεανός.

Καραγιαννίδης Γιώργος – Η καρδιά μου το όπλο σου

Θέλετε να συστήσετε το βιβλίο σας στους αναγνώστες μας;

Το βιβλίο είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Ιστορικό με την έννοια ότι οι ήρωες «κολυμπάνε» ανάμεσα στα γεγονότα, χωρίς όμως να τα επηρεάζουν. Αναφέρεται στην περίοδο του μεσοπολέμου και τα γεγονότα διαδραματίζονται στην Γερμανία και στα Ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα και συγκεκριμένα στην Κάρπαθο και στην Ρόδο. Ταυτόχρονα το βιβλίο είναι και ένα ερωτικό μυθιστόρημα. Ο έρωτας αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο και βιώνεται σαν αίσθηση προσωπικής ελευθερίας, σε ένα περιβάλλον πολέμου και βίας που χαρακτηρίζει την εποχή του μεσοπολέμου και του Β’ παγκοσμίου πολέμου. Ακόμη και ο τίτλος αναδεικνύει την βασική αντίθεση που διαπερνά ολόκληρο το μυθιστόρημα, αυτή ανάμεσα στην αγάπη και τον έρωτα, που συμβολίζει η καρδιά, και τη βία, που συμβολίζουν ο πόλεμος και τα όπλα.

Πώς προέκυψε αυτό το βιβλίο;

Εδώ και πολλά χρόνια με γοήτευε η ιδέα να γράψω ένα μυθιστόρημα με επίκεντρο ένα νησί του Αιγαίου. Ένα βιβλίο που να μην έχει σχέση με την επιστήμη που θεραπεύω, δηλαδή την Πληροφορική και τις Τηλεπικοινωνίες. Η Κάρπαθος είναι ένα νησί με πολλές ομοιότητες με τη Σάμο, το νησί που γεννήθηκα και μεγάλωσα. Όταν την επισκέφθηκα πριν δέκα χρόνια αποφάσισα ότι αν γράψω κάτι, αυτό θα ξεκινά από εκεί, από την Κυρά Παναγιά. Το βιβλίο αναφέρεται και στη Ρόδο, όπου έζησα σχεδόν όλα τα παιδικά μου καλοκαίρια.

Το αρχικό ερέθισμα ήταν η αληθινή ιστορία του Γερμανού αντιναζιστή Alfred Eickword, ενός από τους δύο ήρωες του βιβλίου -ο άλλος είναι ο Καρπάθιος νέος, Οδυσσέας Λάσκαρης.

Τι αίσθηση θέλετε να αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας;

Θα ήθελα το κείμενο να είναι διαδραστικό και να προκαλεί ενσυναίσθηση στον αναγνώστη. Να τον βοηθά δηλαδή να αποκτήσει επαφή, ακόμη και να ταυτιστεί, με τους ήρωες και τη δράση τους. Να τον μεταφέρει με τις εικόνες που δημιουργεί στον τόπο και χρόνο που λαμβάνουν χώρα τα γεγονότα, δηλαδή ο αναγνώστης να τα ζει μέσα από το κείμενο. Αυτό προσπαθώ να το επιτύχω εισάγοντας σε πολλά σημεία το «ξαφνικό», το «απροσδόκητο», ασκώντας μια προσωρινή βία στον χώρο και τον χρόνο.

Το βαθύτερο θέμα που με απασχόλησε σε αυτό το μυθιστόρημα είναι η τυχαιότητα του σύμπαντος, η οποία επιτρέπει σε ανθρώπους με τις πιο διαφορετικές καταβολές και εμπειρίες να συναντώνται και να συνδέουν τις ζωές τους με μοναδικό τρόπο. Αυτό συνέβη με τους δύο ήρωες του βιβλίου, τον Alfred και τον Οδυσσέα, και αυτό συμβαίνει στη ζωή του κάθε ανθρώπου.

Το βιβλίο Η καρδιά μου το όπλο σου, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αρμός.

Κρομμύδας Κώστας – Δούρειος Ίππος

Θέλετε να συστήσετε το βιβλίο σας στους αναγνώστες μας;

Στο δέκατο μυθιστόρημά μου ήθελα να παραθέσω μια δυνατή ιστορία η οποία διαδραματίζεται στη σκιά της κατασκοπικής δράσης μιας γυναίκας. Της Ισιδώρας. Λάτρης των μυθιστορημάτων με δυνατή πλοκή, ήθελα πολύ να γράψω μια ιστορία την οποία ο αναγνώστης να μην μπορεί να αφήσει από τα χέρια του.

Πώς προέκυψε αυτό το βιβλίο;

Έμπνευση αποτέλεσε η πραγματική ιστορία του Έλληνα κατασκόπου Βασίλη Γιανόπουλου. Από κει και μετά ξεκίνησα ένα ταξίδι συνεντεύξεων και έρευνας, έτσι ώστε να προκύψει μια «αληθινή» ιστορία, η οποία όμως στην ουσία ήταν προϊόν μυθοπλασίας.

Τι αίσθηση θέλετε να αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας;

Συνειδητά στόχος μου ήταν να βιώσει ο αναγνώστης όλη την ατμόσφαιρα της δράσης των πρακτόρων των μυστικών υπηρεσιών και ταυτόχρονα να ταξιδέψει στις προσωπικές τους ιστορίες, που αναμφισβήτητα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τόσο υπηρεσιακά όσο και ερωτικά.

Το βιβλίο Δούρειος Ίππος κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα.

Φραντζέσκα Μάνγγελ – Οι καθαροί

Θέλετε να συστήσετε το βιβλίο σας στους αναγνώστες μας;

Οι Καθαροί είναι ένα μυθιστόρημα με ιστορικά και δυστοπικά στοιχεία. Διαδραματίζεται σε μία κοινωνία όπου οι πολίτες διαχωρίζονται βάσει της πνευματικής και σωματικής τους κατάστασης σε καθαρούς και σημαδεμένους. Ένα ημικύκλιο τατουάζ μεταξύ αντίχειρα και δείκτη καθορίζει τη μοίρα τους. Ποιοι έχουν το δικαίωμα να σπουδάσουν, να εργαστούν, να ερωτευτούν, να ζήσουν απολαμβάνοντας προνόμια και αυτονόητες ελευθερίες;

Οι εκλεκτοί. Η ελίτ. Οι Καθαροί.

Η Κλόι είναι Καθαρή. Είναι, όμως, πάνω απ’ όλα άνθρωπος. Πιστεύει στην ισότητα και καταδικάζει μέσα της κάθε διαχωρισμό. Όταν ο πόλεμος χτυπάει την ήδη πληγωμένη από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα χώρα της, η πείνα, η ανέχεια, ο εγκλεισμός και ο τρόμος του θανάτου βγάζουν τους πολίτες εκτός ορίων.

Σε αυτές τις ακραίες συνθήκες, η ηρωίδα αντλεί δύναμη από την αδελφική της φίλη, Ντάρια. Μέχρι τη στιγμή που η τελευταία εξαφανίζεται. Τότε θα κάνει τα πάντα για να τη βρει. Θα εμπιστευτεί εκείνους που δεν πρέπει, θα βάλει σε κίνδυνο τη ζωή της, θα έρθει αντιμέτωπη με το πιο φριχτό πρόσωπο της ανθρώπινης φύσης. Αυτό του ολοκληρωτισμού, του πολέμου, της γονιδιακής δικτατορίας, στο όνομα της οποίας έχουν γίνει τα χειρότερα εγκλήματα.

Ανάμεσα στο καλό και στο κακό, οι άνθρωποι παλεύουν να διατηρήσουν τις αξίες τους, να μην αποκτηνωθούν, να βγουν από το σκοτάδι κρατώντας στο χέρι τα μοναδικά όπλα που τους έχουν απομείνει: την ελπίδα, το θάρρος, την αγάπη.

Οι Καθαροί είναι ένα βιβλίο για τη φιλία, την οικογένεια, την απώλεια, την αιώνια μάχη μεταξύ του καλού και του κακού. Πάνω απ’ όλα είναι μία ιστορία για τη δύναμη που κρύβει ο καθένας μας μέσα του.

Πώς προέκυψε αυτό το βιβλίο;

Ξεκίνησα τους «Καθαρούς» με σκοπό να γράψω ένα ιστορικό βιβλίο, εμπνευσμένο από μία σειρά αποτρόπαιων γεγονότων που συνέβησαν στη Γερμανία του Τρίτου Ράιχ μεταξύ των ετών 1939-1945. Όταν έγραφα το δεύτερο κεφάλαιο, ξέσπασε η πανδημία. Κλειστήκαμε μέσα. Βιώσαμε την απόλυτη δυστοπία. Άνθρωποι πέθαιναν γύρω μας και δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα για να τους σώσουμε. Μόνο να συνεχίζουμε να ζούμε με την ελπίδα να σταματήσει το κακό, να μη φύγουν άλλοι άνθρωποι, να γλιτώσουν η οικογένεια και οι δικοί μας. Αυτό με τάραξε, με συγκλόνισε. Αυτή η έλλειψη ελέγχου, η ανηλεής έκθεση στο τυχαίο, παραήταν απάνθρωπη. Γύρισε τη ρότα της ιστορίας μου ανάποδα. Την πήρε και την πέταξε σε έναν αόριστο χρονοτόπο, για να μου υπενθυμίσει πως το καθετί μπορεί να συμβεί την οποιαδήποτε στιγμή. Κι εμείς οι άνθρωποι οφείλουμε να επαγρυπνούμε απέναντι στο κακό. Τουλάχιστον στις περιπτώσεις που μπορούμε να το ελέγξουμε.

Τι αίσθηση θέλετε να αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας;

Οι «Καθαροί» είναι φαινομενικά ένα σκληρό και σκοτεινό βιβλίο. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι ένα μήνυμα ελπίδας, θάρρους και δύναμης. Μιλά για το αναφαίρετο δικαίωμα στη ζωή, την αξία της διαφορετικότητας, τις απεριόριστες δυνατότητες του σώματος και της ψυχής. Μιλά επίσης για την τεράστια πολιτική ευθύνη του κράτους απέναντι στους πολίτες του και για το πώς η γραμμή της εκάστοτε κυβερνητικής εξουσίας ορίζει τις ζωές μας.

Δεν επιλέγουμε εμείς τον χρόνο και τις συνθήκες υπό τις οποίες γεννιόμαστε. Δεν επιλέγουμε καν τον εαυτό μας. Όλα μας δίνονται απροειδοποίητα, τα καλά και τα άσχημα, και εμείς στεκόμαστε απέναντί τους, παλεύοντας να τα διαχειριστούμε. Για αυτή τη στάση μιλάει το βιβλίο. Για τη δύναμη του ανθρώπου να επιβληθεί στη μοίρα του. Για το «ποιος» επιλέγει να είναι στη δύσκολη στιγμή. Ποιος εαυτός του υπερισχύει στον μεγάλο κίνδυνο. Ο ήρωας ή το τέρας;

Είναι η αγάπη, η φιλία, η οικογένεια αρκετά δυνατές, ώστε να στρέψουν το κεφάλι μας προς το φως, όταν γύρω μας επικρατεί το απόλυτο σκοτάδι;

Το βιβλίο Οι καθαροί κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μίνωας.

Νιαβής Πάνος– Δέκα πόντους μαύρο χιόνι

Θέλετε να συστήσετε στους αναγνώστες το βιβλίο σας;

Το πρόσφατο μυθιστόρημά μου «Δέκα πόντους μαύρο χιόνι», από τις εκδόσεις ΑΡΜΟΣ είναι ένα μυθιστόρημα μαγικού ρεαλισμού. Είναι ένα βιβλίο που φαίνεται πως αγαπήθηκε αθόρυβα και οι αναγνώστες του το έστειλαν στην δεκάδα των επικρατέστερων ελληνικών μυθιστορημάτων για τα βραβεία Public 2023.

Η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου, η Δασιά, είναι μια ηλικιωμένη γυναίκα που ζει τις τελευταίες μέρες της ζωής της παρατημένη σε ένα γηροκομείο μιας επαρχιακής πόλης.

Με το χρόνο στην κλεψύδρα να σώνεται δραματικά νιώθει την εσωτερική ανάγκη να απολογηθεί στο Θεό και να αφηγηθεί στην εγγονή της, την Ντορουντίνα, τα εγκλήματα, τα κρίματα, τις ανομίες αλλά και τις αμαρτίες της πολυτάραχης ζωής της. Είτε απολογείται στο Θεό, είτε συνομιλεί στον κόσμο των ονείρων με τους νεκρούς γονείς της ή τα νεκρά της αδέρφια, και στις δυο περιπτώσεις αναζητεί πρόσχημα να συνεχίσει να υπάρχει μακριά από το αβάστακτο μαρτύριο της μοναξιάς της και την επίγνωση του επικείμενου θανάτου της και το πέρασμα στο άγνωστο της θρησκευτικής κολάσεως ή στην ανυπαρξία.

Η αφήγησή της αρχίζει από τα παιδικά της χρόνια, στον καιρό του δικτάτορα Μεταξά, και τερματίζεται στις παρυφές του 21ου αιώνα. Η αφήγησή της δεν έχει τόπο ούτε συγκεκριμένη καταγωγή, θα μπορούσε να εξελίσσεται σε οποιοδήποτε χωριό στην σκληρή ελληνική επαρχία της μέσα Ελλάδας, στα μετεμφυλιακά χρόνια.

Η ηρωίδα μου, η Δασιά θα μπορούσε να είναι λογοτεχνική αδερφή της Τσούνγκα, της ηρωίδας του Μάριο Βάργκας Λιόσα από το μυθιστόρημα «Πράσινο σπίτι» ή το θεατρικό του έργο ”La Chunga”. Το βιβλίο είναι γραμμένο και αφιερωμένο σε όλους εκείνους τους ανθρώπους που χαράμισαν τις ζωές τους για υποθέσεις που δεν ήταν δικές τους.

Πώς προέκυψε αυτό το βιβλίο;

Το βιβλίο αυτό προέκυψε από εσωτερική ανάγκη να διασώσω τις ζωές των ανώνυμων της ιστορίας από τη λήθη και τις ιδεολογικές αποσιωπήσεις ή διαστρεβλώσεις. Κι επειδή μου αρέσει να μιλώ με παραδείγματα. Θα σας αφηγηθώ μια μικρή ιστορία. Όταν εκδόθηκε η πρώτη μου ποιητική συλλογή «Ο μαύρος κότσυφας στο χιόνι», έφτασε στα χέρια του Γιώργου Βέλτσου, ως δωρεά του γνωστού ζωγράφου Χρήστου Μποκόρου. Κάποιο πρωινό χτύπησε το τηλέφωνο και ακούω μια βραχνή φωνή.

-Γιώργος Βέλτσος, εδώ, μου είπε!
Τα έχασα! Κάτι ψέλλισα και άρχισε ένα χειμαρρώδη σχολιασμό. Η πεμπτουσία του οποίου ήταν, η λεπτομέρεια.
-Μπραβο Νιαβή, κοίταξες τον πίνακα του Ματίς από κοντά και είδες και στάθηκες στην λεπτομέρεια…Εκεί βρίσκεται η ουσία, συνέχισε έτσι, είπε… και μου έκλεισε το τηλέφωνο.

Έτσι, εγώ, γεννημένος στα μετεμφυλιακά χρόνια στο Μάραθο Αγράφων Ευρυτανίας, ένα τόπο που βρέθηκε στην καρδιά των συγκρούσεων στη διάρκεια του εμφυλίου. Ένας τόπος που ποτίστηκε με αδελφικό αίμα, βίωσε πόνο και το άσβεστο μίσος βρήκε πρόσφορο έδαφος και λίπασμα να στοιχειώσει.

Οι απώλειες δυσανάλογες για τον πληθυσμό του, πενθηφόρησαν μάνες, γυναίκες, αδερφές και φορτώθηκαν με μια ισόβια λύπη. Θυμάμαι καλά και ακούω ακόμη συχνά τα βράδια τα μοιρολόγια τους γραμμένα στις εσοχές του χρόνου που περνάει αδιάφορος για τα ανθρώπινα βάσανα και τις πίκρες τους. Χαράχτηκαν τα πρόσωπά τους από αγιάτρευτες πληγές και από τη σφοδρότητα μιας αχρείαστης σύγκρουσης.

Στη διάρκεια των παιδικών μου χρόνων οι κουβέντες νικητών και ηττημένων αλλά κυρίως «οι άηχες φωνές» των σκοτωμένων που αχνοδιάβεναν μες τους θολούς καθρέφτες των ενήλικων αφηγήσεων και έδιναν έναν μυθιστορηματικό αέρα στις αδικοχαμένες τους ζωές και τις διαφύλαξα ως νοσταλγικά ενθυμήματα κι άλλοτε ως εξομολογήσεις του πεπρωμένου τους.

Ύστερα, πέρασε ο καιρός και τα χρόνια και στις πυκνές επισκέψεις των τελευταίων χρόνων, στο γενέθλιο τόπο, εκεί πάνω στα βουνά, ένιωθα το θρόισμα της Λήθης να θέλει να τα σκεπάσει όλα.
Ένα βράδυ ήρθε στο όνειρό μου η Δασιά και σαν άλλη ανώνυμη της ιστορίας και μου έθεσε το ερώτημα της, ως να ήμουν η Αχμάτοβα του μεγαλειώδους Ρέκβιεμ!

-Μπορείς να μιλήσεις και να γράψεις για όλα ετούτα που ζήσαμε;
-Ναι, της απάντησα, με απόλυτη βεβαιότητα, για να σκεπάσω την αμφιβολία που ξερόβηχε στο γείσο των ενοχών του αποθαμένου πατέρα μου, που είχε πρόχειρη την πατρική συμβουλή: «μην σκαλίζεις υποθέσεις που έκλεισαν οριστικά, θα ξυπνήσεις την μακαριότητα των πεθαμένων».

Θα έλεγα επιγραμματικά πως αυτό το βιβλίο είναι άθροισμα λεπτομερειών της ζωής πολλών ανθρώπων που χάθηκαν πριν προλάβουν να καταλάβουν πως υπήρξαν.

Τι αίσθηση θέλετε να αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας;

Δύσκολη ερώτηση! Εγώ θα πω τι προσπάθησα να πω σε τούτο το μυθιστόρημα. Οι αποκομίσεις των αναγνωστών, εικάζω θα είναι τόσες, όσοι και οι αναγνώστες του!

Εγώ, λοιπόν, επιχείρησα με τη λογοτεχνική μου σύλληψη, Η Δασιά, να γίνει το όλκιμο είδωλο της γυναίκας της υπαίθρου, της μέσα Ελλάδας. Εκείνες τις ηρωίδες γυναίκες, που δούλες, δούλευαν δεκαέξι -δεκαοκτώ ώρες καθημερινά, χωρίς Κυριακές και σχόλες. Και που ήταν αναπαραγωγικά εργαλεία, υποζύγια, εγκλωβισμένες σε ανυπόφορες νόρμες που δεν είχαν κανένα διέξοδο, έως να γίνουν πεθερές και να βγάλουν, τότε όλο το άχτι τους στην επόμενη γενιά γυναικών που γίνονταν κάποια στιγμή νύφες τους!

Ήρθε και ο εμφύλιος και συντάραξε τα κοινωνικά θεμέλια. Και όπως είναι γνωστό οι πιο βάρβαροι άνθρωποι γίνονται οι άνθρωποι που εμποτίζονται από το φανατισμό της πίστης ή της ιδεολογίας. Η χυδαιότητα του σκοπού που αγιάζει να μέσα, είναι ένας ενδημικός ιός που κάνει την εξάπλωσή της με ύπουλο και υποδόριο τρόπο και μολύνει τη φύση και την ανθρώπινη υπόσταση έως το μεδούλι του.
Επιχείρησα, και νομίζω τα κατάφερα να γράψω ένα μυθιστόρημα απαλλαγμένο από ιδεολογικές μονομέρειες ή τις όποιες συλλογικές σκοπιμότητες και τους μονοσήμαντους ηρωισμούς ενταγμένους σε συλλογικές αφηγήσεις αντρειοσύνης. Ήθελα να μιλήσω για τον απλό άνθρωπο ενταγμένο στην ιστορική και κοινωνική του εποχή, απέριττα, αφτιασίδωτα, ρεαλιστικά. Χωρίς να κρύψω τίποτα από τα ελαττώματα και χωρίς να υπερτονίσω τα προτερήματα των περίκλειστων κοινοτικών κοινωνιών της εποχής.

Νομίζω πως τα κατάφερα να δώσω την εικόνα και το περίγραμμα της εποχής, χωρίς λογοτεχνικά καρυκεύματα και περιττές ωραιοποιήσεις.
Έχοντας δε, εδραία την πεποίθηση πως οι άνθρωποι είμαστε ατελή όντα ικανοί για το καλύτερο και το χειρότερο. Ανάλογα αν επικρατεί το ένστικτο που ξυπνά μέσα μας το θηρίο ή ο Λόγος που μας δείχνει το δρόμο προς την απρόσιτη τελείωση και τη Θέωση.

Σ’ αυτή την πορεία βρίσκουν πρόσφορο έδαφος οι κήνσορες της προσποιητής καλοσύνης και ό,τι εξέχει ή παρατρέπεται ό,τι είναι αιρετικό, αμαρτωλό, βλάσφημο, ό,τι προέρχεται από το σκοτεινό Άλογον, των αρχαίων μας προγόνων, ό,τι είναι ο βρυχηθμός του ενστίκτου που δίνει ατέρμονες μάχες με τον έλλογο εαυτό μας, καταδικάζεται στην πυρά χωρίς ίχνος κατανόησης.

Ανθρώπους της παρεκτροπής και της απώλειας θέλω να προασπιστώ στο πρόσωπο της Δασιάς μου, και να χωρέσουν στην ευρύχωρη αγκάλη της συγνώμης και της κατανόησής μας. Γιατί συχνά- πυκνά συνάνθρωποί μας επιστρέφουν μια κάποια στιγμή, υπό απροσδόκητες συνθήκες, στο αρχέγονο θηρίο που κοιμάται εντός τους. Και εγκληματούν, παρανομούν, αγνοούν τους τρέχοντες νόμους και τους ηθικούς κανόνες μας.

Η κοινωνική εξέλιξη και ο πολιτισμός μας βρήκε ποινές δια του νόμου, αλλά και σε μας άφησε τη βούληση να κυοφορεί η Αγάπη μας και η κατανόηση μας δια της συγνώμη μας μετά την τιμωρία τους. Με τρομάζουν απίστευτα τα παραθεσμικά λαϊκά δικαστήρια που τρέφουν την επιστροφή στον πρωτογονισμό και στην ακύρωση του νομικού μας πολιτισμού. Με τρομάζει η δημοκρατία της στιγμής, που αγνοεί την ιστορική καταγωγή, την κοινωνική πολυπλοκότητα και τη συνύπαρξη της φωτεινής λογικής και του σκοτεινού ενστίκτου εντός μας την ίδια στιγμή και που βρίσκονται σε διαρκή διαμάχη.

Αλλά κυρίως με τρομάζει η ακύρωση της κατανόησης του Άλλου, «Του Γιάννη του φονιά», που τον στιχούργησε ως περσόνα τόσο έξοχα ο Μέγας της ποίησης, ο Νίκος Γκάτσος!

Γι’ αυτό ζητώ περισσότερη κατανόηση και μεγαλύτερη αποδοχή γι’ αυτόν που απολογείται και θέλει να αναπαυτεί οριστικά στην ευρύχωρη αγκάλη της συγγνώμης μας.

Το βιβλίο Δέκα πόντους μαύρο χιόνι κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αρμός.

Ρώσση- Ζαΐρη Ρένα – Αλμύρα. Η ευτυχία αλλιώς

Θέλετε να συστήσετε το βιβλίο σας στους αναγνώστες μας;

Λαχταρούσα να γράψω ένα μυθιστόρημα προκλητικό, λυρικό, ατίθασο. Μα έτσι κι αλλιώς, όπως γίνεται κάθε φορά από ένα σημείο και μετά, θέλοντας και μη, ακολούθησα τα συναισθήματα των ηρώων προσπαθώντας να φωτίσω το βάθος της ψυχοσύνθεσής τους. Των ηρώων που διαμορφώνονται από τη δύναμη του πάθους τους σε ένα σύγχρονο θρίλερ σχέσεων, που καταπιάνεται με τις δεύτερες ευκαιρίες, την οικογένεια, την προδοσία, την εσωτερική πάλη με το φως και τα σκοτάδια μας.

Λαχταρούσα να γράψω για την ευτυχία. Και το άλλο της πρόσωπο: Την αλμύρα. Αναρωτήθηκα αν μας επηρεάζει ολότελα ο γενέθλιος τόπος μας, αν καθοδηγεί τα βήματά μας. Και γιατί δε γνωρίζουμε ποτέ αρκετά για το παρελθόν των γονιών μας. Γιατί δε μας μιλούν για όλα όσα έζησαν, για τις δικές τους ξεχωριστές καταγραφές, τη δική τους πραγματικότητα; Δεν μπορούν να καταλάβουν πως το παρελθόν τους κρύβεται μέσα στο παρόν των παιδιών τους, πως επηρεάζει τις προσωπικές τους σχέσεις;

Οι περισσότεροι ήρωές μου μέσα στην «Αλμύρα», άντρες και γυναίκες είναι άφοβοι. Και ριψοκίνδυνοι. Υπήρχαν στιγμές που με εξέπλησσαν ακόμα και μένα. Μόλις απέκτησαν «σάρκα και οστά» άρχισαν να αλωνίζουν σε κάθε σελίδα. Και καθώς όλα όσα ένιωθαν σεργιάνιζαν ακάθεκτα μέσα τους, μερικοί κατάφεραν να τα ελέγξουν, να τα κατανοήσουν και να εξελιχθούν και μερικοί όχι, ακυρώνοντας αξίες, πληρώνοντας για τα λάθη τους.

Πώς προέκυψε αυτό το βιβλίο;

Ανεξάντλητη πηγή ιδεών για μένα είναι η ίδια η καθημερινότητα, όλα όσα ζούμε και βιώνουμε τα οποία με εμπνέουν ακατάπαυστα.

Οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, οι Έλληνες κι οι Ελληνίδες του σήμερα, κομμάτι των οποίων είμαι κι εγώ, με κρατούν συνέχεια σε εγρήγορση, παθιάζομαι να χαρτογραφώ την ψυχή τους, να γίνομαι ένα με τις ανησυχίες τους με τα πάθη, τα λάθη τους, τις αγωνίες, τα άγχη τους. Για να τους καταλάβω καλύτερα αρχίζω την ιστορία της ζωής τους από τη μικρή ηλικία, μια κι από εκεί ξεκινούν όλα. Γίνομαι ήρωας στη θέση τους και προσπαθώ να τους νιώσω.

Εμπνέομαι από τους ίδιους τους αναγνώστες μου, που μου ανοίγουν την καρδιά τους, μου μιλούν για τραύματα της παιδικής τους ηλικίας τα οποία έπαιξαν εξέχοντα ρόλο στην προσωπικότητά τους, μου εκμυστηρεύονται τις προσωπικές τους ιστορίες. Κάποιες από αυτές τις ιστορίες ήταν το μονοπάτι που με οδήγησε στην αναζήτηση της ευτυχίας, στην «Αλμύρα».

Τι αίσθηση θέλετε να αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας;

Λαχταρώ να ταξιδέψουν στον ίδιο τους τον εαυτό οι αναγνώστες μου, να βουτήξουν στα πιο βαθιά τους συναισθήματα, αλλά και στον έρωτα, στη φιλία, στα πάθη και τα λάθη, μέσα από τις ιστορίες των ηρώων. Να γίνουν ένα με την κεντρική ηρωΐδα μου, την Αντέλ, καθώς ανακαλύπτει τη σπουδαιότητα της αγάπης, μέσα από το δύσκολο πρόσωπο της ζωής, να ερωτευτούν μαζί της, να νιώσουν τις αγωνίες της, να προβληματιστούν, να την κατανοήσουν, να δακρύσουν μαζί της από ευτυχία…
Σελίδα τη σελίδα να περιπλανηθούν στην άγρια γοητεία της Μάνης και στην αρχοντική Μυτιλήνη, στους ήχους και τις μυρωδιές στα μέρη που τους οδηγεί το βιβλίο, από τη Ρόδο και την Τζιά, ως την Αυστρία και την Αμερική…

Και πάνω απ’ όλα εύχομαι να με νιώσουν κοντά τους, να τους κρατώ το χέρι και να τους οδηγώ στον δρόμο της λύτρωσης. Γιατί τελικά την ευτυχία μπορεί να την ορίσει μονάχα η αγάπη…

Το βιβλίο Αλμύρα. Η ευτυχία αλλιώς, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός.