Ο Α. Δουμάς διασκεύασε το παραμύθι του E.T.A. Hoffmann «Ο Καρυοθραύστης και ο Βασιλιάς των Ποντικών» το 1816, μετατρέποντας την ιστορία του σ’ ένα τρυφερό παιδικό παραμύθι που έχει φανατικούς θαυμαστές μέχρι σήμερα.

Ο Marius Petipa το 1891 αποφάσισε να χορογραφήσει τη διασκευή αυτή και παρήγγειλε την σύνθεση της μουσικής στον Pyotr Ilyich Tchaikovsky. Η πανηγυρική πρεμιέρα έγινε στις 18 Δεκεμβρίου του 1892 στο Imperial Mariinsky Theatre της Αγίας Πετρούπολης.

Παρόλο που ο Καρυοθραύστης έχει κατά καιρούς παρουσιαστεί με διαφορετικές χορογραφίες και σκηνικές προσεγγίσεις, η μουσική του Tchaikovsky παραμένει αναλλοίωτη στον χρόνο και είναι, κατά γενική ομολογία, μία από τις πλέον υπέροχες και αναγνωρίσιμες μουσικές που γράφτηκαν ποτέ, συγκεντρώνοντας τις περισσότερες ηχογραφήσεις του κλασικού ρεπερτορίου.

Λίγα λόγια από το παραμύθι «Ο Καρυοθραύστης και ο Βασιλιάς των Ποντικιών» του E.T.A. Hoffmann
Από το τεράστιο έλατο, στη μέση του δωματίου, κρέμονταν δεκάδες χρυσά και ασημένια μήλα, κουφέτα αμυγδάλου, πολύχρωμες καραμέλες και γλυκά. Όμως, το πιο όμορφο απ’ όλα, σ’ αυτό το δέντρο, ήταν τα εκατοντάδες κεριά που έλαμπαν σαν μικροσκοπικά αστέρια μέσα στα σκοτεινά κλαδιά του, που οι φλόγες τους φαίνονταν σαν να έκλειναν το μάτι στα παιδιά, προσκαλώντας τα να διαλέξουν ό,τι ήθελαν από τα τόσα
όμορφα δώρα.

Ξαφνικά έντονα ​​τριξίματα και σφυρίγματα ακούγονται από παντού, σαν να τρέχουν βιαστικά χιλιάδες μικροσκοπικά πόδια πίσω από τον τοίχο και χιλιάδες μικροσκοπικά κεριά να έχουν ξεπροβάλει από τις ρωγμές στο πάτωμα. Αλλά, όχι, δεν ήταν κεριά, όπως παρατήρησε η Μαρί, ήταν μικρά αστραφτερά μάτια που την κοίταζαν. Τα ποντικάκια πολλαπλασιάστηκαν μέσα στο δωμάτιο και με πηδήματα εδώ και εκεί, σχημάτισαν μια φάλαγγα…

Λίγα λόγια για τη μουσική
Ο Pyotr Ilyich Tchaikovsky συνέθεσε το παραμύθι- μπαλέτο Καρυοθραύστης μεταξύ 1891 και 1892, εμπνεόμενος από την ιστορία του E.T.A. Hoffmann «Ο Καρυοθραύστης και ο Βασιλιάς των Ποντικιών». Το μπαλέτο, το οποίο ήταν ένα από τα τελευταία έργα του συνθέτη, παρουσιάζεται την περίοδο των Χριστουγέννων σ’ όλα τα θέατρα, σε όλο τον κόσμο, κάθε χρόνο.

Αρχικά, ο Tchaikovsky ήταν απρόθυμος να ξεκινήσει να εργάζεται γι’ αυτό το έργο, ωστόσο, η μουσική του αποτελεί την βάση για ένα από τα πιο δημοφιλή μπαλέτα όλων των εποχών. Ο συνθέτης δημιούργησε επίσης μια δημοφιλή σουίτα από τη μουσική του μπαλέτου, που ακούγεται συχνά, γι’ αυτό δεν πρέπει να προκαλεί καμία έκπληξη αν πολλά κομμάτια ακούγονται γνωστά. Τα πιο γνωστά κομμάτια είναι το Βαλς των Λουλουδιών (The Waltz of the Flowers) και ο Χορός της Ζαχαρένιας Νεράιδας (Dance of the Sugar Plum Fairy). Στο τελευταίο, ο Tchaikovsky χρησιμοποίησε την celesta για πρώτη φορά – ένα όργανο που ακούγεται σαν χαρούμενα μικρά κουδουνάκια – που τον τόνο της ο συνθέτης τον περιγράφει ως “ουράνιο γλυκό”.

Ο Tchaikovsky ήταν τόσο ενθουσιασμένος, που έκανε σαν μικρό παιδί στο Παρίσι, για την ανακάλυψή του οργάνου του και το κράτησε μυστικό, μέχρι το ντεμπούτο του, έτσι ώστε κανείς να μην κλέψει την ιδέα του. Και οι προσπάθειές του ήταν δικαιολογημένες, γιατί το κοινό έμεινε μαγεμένο όταν άκουσε τον ήχο της celesta.

Ο Καρυοθραύστης, διαθέτει μια αληθινή αρμονία ρομαντικής μουσικής και έχει τα χαρακτηριστικά παλαιοτέρων εποχών, όπως τους χαριτωμένους και εκλεπτυσμένους ήχους του ροκοκό.

Το μπαλέτο

Το Latvian National Opera Ballet (LNOB) με πάνω από 90 χρόνια ιστορία κατέχει σημαντική θέση ανάμεσα στα κλασικά μπαλέτα χάρις στην άψογη τεχνική και το στιλ των χορευτών του και έχει στενούς δεσμούς με την ρωσική σχολή.

Διάσημοι χορευτές, όπως οι Mikhail Baryshnikov, Maris Liepa και Alexander Godunov έχουν σπουδάσει και εκπαιδευτεί σ’ αυτό το μπαλέτο. Ξεκίνησε τις παραστάσεις του το 1918, υπό την διεύθυνση του Komisārs Voldemārs με το έργο La Fille mal Gardée του P. L. Hertel, βασισμένο στην παραγωγή του Marius Petipa από τον Nikolai Sergeyev.

Το ρεπερτόριό του βασίζεται: στα «μαργαριτάρια» του κλασικού μπαλέτου: Ζιζέλ, Λίμνη των Κύκνων, Καρυοθραύστης, Δον Κιχώτης, Κουρσάρος, Μπαγιαντέρα, στις κλασικές παραγωγές σύγχρονων χορογράφων Κοπέλια, The Fountain of Bakhchisaray, The Bright Stream και στα έργα σύγχρονου χορού Άννα Καρένινα του Boris Eifman, Μεσσίας του Mauricio Wainrot και Οθέλλος της Alla Sigalova.

Ο καλλιτεχνικός του διευθυντής έχει εστιάσει την προσοχή του σε δύο κατευθύνσεις, στην αναβίωση των κλασικών μπαλέτων και στον σχεδιασμό συνεργασιών με καταξιωμένους  χορογράφους όπως: Boris Eifman, Krzyzstof Pastor, Vladimir Vasiliev, Alla Sigalova, Radu Poklitaru, Thierry Malandain, Christian Spuck, Petr Zuska.

Το LNOB έχει παρουσιάσει παραστάσεις του στις σκηνές των: Bolshoi Theater, Theater du Chatelet, Teatro La Fenice, Rome Opera House, Edinburgh Festival Theater, Maison de la Danse, Stanislavsky Nemirovich – Danchenko Theater. Έχει συνεργασθεί με prima ballerinas και principal dancers όπως: Svetlana Zakharova Andrei Uvarov (Bolshoi Theatre), Ulyana Lopatkina, Alina Somova (Mariinsky Theatre),  Alina Cojocaru, Johan Kobborg, David Makhateli (Royal Ballet – Covent Garden) κ.ά.