Σε παραστάσεις κωμωδίας το καλοκαίρι στην Επίδαυρο, μπούχτισα να ακούω το κοινό να ξεκαρδίζεται σε οποιαδήποτε σεξουαλική ή σκατολογική αναφορά, σε κάθε λέξη που αναφερόταν σε σημείο του σώματος από τη μέση και κάτω. Στις δε μεγάλες επιτυχίες της χειμερινής σεζόν, ο κόσμος γελούσε με μούτες και γκριμάτσες, με επαναλαμβανόμενες κινήσεις, με διάφορα καραγκιοζιλίκια που έλκουν την καταγωγή τους από την παρακμή της επιθεώρησης, από τα ρετάλια αυτού του λαϊκού θεωρητικά είδους που, όταν εξεμέτρησαν το ζην τα ιερά του τέρατα, εξέπεσε ραγδαία στο λούμπεν και το trash. Τους παρακολουθούσα θλιμμένος και αγέλαστος, αναρωτώμενος πολλές φορές μήπως έφταιγα εγώ που δεν έβρισκα τίποτα αστείο σε όλα αυτά. Η αθωωτική ετυμηγορία μού προέκυψε την πρώτη φορά που έσκασε και το δικό μου χειλάκι (έως και πολύ) σε μια παράσταση που πραγματεύεται ζητήματα εξαιρετικά σύγχρονα και σοβαρά: τη «Δημοκρατία του Μπακλαβά».
Ο Ανέστης Αζάς έχει μακρά θητεία στο θέατρο-ντοκιμαντέρ, είτε μόνος του είτε μαζί με τον Πρόδρομο Τσινικόρη. Συνδιηύθυναν, επίσης, από κοινού, σαν Διόσκουροι, επί μια τετραετία την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, η σημασία της οποίας στη σημερινή σκηνή θα πάρει, ως φαίνεται, χρόνια να αποτιμηθεί στο σύνολό της. Εδώ, έχοντας μια λαμπρή ιδέα, αλλά και ενδεχομένως σε ένδειξη αυτοσαρκασμού, δημιουργεί ένα ψευδοντοκιμαντέρ (ελληνιστί mockumentary) για τη βραχύβια Δημοκρατία του Μπακλαβά, που άνθισε για ένα φεγγάρι σε ένα νησάκι της Λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου αγορασμένο από το ΤΑΙΠΕΔ, όπου ένα ζευγάρι, ο Tούρκος Φατίχ και η Eλληνίδα Σοφία, χτίζουν την ουτοπία τους. Εκκινώντας από αυτήν την αδιανόητη αφετηρία, όλα πλέον είναι πιθανά.
Θα έλεγε κανείς πως όλη η παράσταση χτίζεται γύρω από τη φράση του Καρλ Βάλεντιν, We should not take things as tragic as they are, που κι αυτή στο έργο -τυπικά παράλογα- αποδίδεται στο …λόρδο Μπάιρον. Ένα bitnation (ψηφιακό κράτος) που αποκτά πραγματική υπόσταση γύρω από μια βιοτεχνία μπακλαβά. Ένα κρυπτονόμισμα που ονομάζεται –πώς αλλιώς;- fistik coin! Και άλλα πολλά, λογικοφανή και αδιανόητα, που βασίζονται σε στιγμές παραλόγου που όλοι ζούμε στην καθημερινότητά μας στην αληθινή (;) χώρα μας.
Αυτό το μικρό θαύμα δεν θα μπορούσε να έχει συντελεστεί χωρίς την ευφυέστατη γραφή του Γεράσιμου Μπέκα, του Μιχάλη Πητίδη και του ίδιου του σκηνοθέτη. Όμως το οικοδόμημα θα ήταν αδύνατο να σταθεί στα πόδια του και να ισορροπήσει τόσο λαμπρά χωρίς την ολόψυχη, άνευ όρων υποστήριξη και αφοσίωση των ερμηνευτών του. Η Κατερίνα Μαυρογεώργη, ο Cem Yigit Üzümoglu (πώς σε ένα ντοκιμαντέρ θα μπορούσε ο Τούρκος να μην είναι …Τούρκος;) ο Γιώργος Κατσής και ο Gary Salomon, όλοι τους υπερέβησαν εαυτόν επί σκηνής. Η ενόχληση της προσκεκλημένης Μαυρογεώργη μπροστά στην κιτς αδιακρισία του παρουσιαστή επαρχιακού πρωϊνάδικου Κατσή, είναι απολαυστική γιατί είναι απολύτως υποστηριγμένη και πραγματική, χωρίς κανένα κλείσιμο ματιού. Ο εφιάλτης της πρώτης, συμπυκνώνει ντελιριακά όλους τους κοινούς τόπους του εθνικού μας υποσυνείδητου σε σχέση με τους Τούρκους μέσα σε ένα δίλεπτο.
Γειωμένοι και απογειωμένοι ταυτόχρονα, οι τέσσερείς τους δημιουργούν μια ομάδα που κατορθώνει να βαδίσει ανάμεσα σε αναγνωρίσιμες αλήθειες, πιθανότητες που εμφανίζονται καθημερινά στο νέο διαδικτυακό κόσμο, ζοφερές πραγματικότητες που ζούμε όλοι και ξεκαρδιστικές απιθανότητες, με δεξιοτεχνία έμπειρων χορευτών του μπαλέτου. Αιχμηρό πολιτικό σχόλιο, ανηλεής κοινωνική σάτιρα και σπαρταριστή κωμωδία εμπλέκονται μέχρι να γίνουν αξεχώριστα και αλληλένδετα. Και φυσικά, ως όφειλε, «Η Δημοκρατία του Μπακλαβά» μας παγώνει το τελευταίο γέλιο στο στόμα. Για να αυτο-ανατραπεί ακόμα μια τελευταία φορά, συνδυάζοντας το τραγικό με το γελοίο.
Προσπαθώ να αποκαλύψω όσο το δυνατόν λιγότερα για το έργο και την παράσταση για να μη στερήσω από τους ενδεχόμενους θεατές καμία από τις πολλές απολαύσεις που αυτή θα τους προσφέρει. «Η Δημοκρατία του Μπακλαβά», ευτυχέστερη ελληνική στιγμή του Φεστιβάλ Αθηνών 2021, αν όντως είχε ως αφετηρία τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, πρέπει να έκανε την καρδιά των υπευθύνων να πάει στην Κούλουρη και να επιστρέψει αρκετές φορές. Από τη μια, η τολμηρή, σχεδόν ιερόσυλη οπτική της πρέπει να τους έκανε να σκεφτούν προς στιγμήν τι φίδι έβαλαν στον κόρφο τους. Από την άλλη, η αδιαμφισβήτητη καλλιτεχνική, αλλά και ταμειακή της επιτυχία (κατάμεστη η αίθουσα) δεν μπορεί παρά να τους χαροποίησε. Όπως και να έχει, όσοι έμειναν απέξω το καλοκαίρι ή άργησαν να αντιληφθούν την αξία της παράστασης, έχουν τώρα μια δεύτερη ευκαιρία. Κάντε ένα δώρο στον εαυτό σας και δείτε τη. Λίγες φορές διασκεδάζει κανείς τόσο πολύ βλέποντας συγχρόνως τόσο καλό θέατρο. Thank me later.
