Ταξίδεψε στην 72η Berlinale για την παγκόσμια πρεμιέρα του και αναχώρησε με Ειδική Μνεία στις αποσκευές του. Στο «Βανκούβερ» της Άρτεμις Αναστασιάδου, δύο αδέλφια, ένα ξόρκι, πληγωμένα τοπία και ένα αναπόφευκτο φευγιό παρουσιάζονται μέσα από τα μάτια της 11χρονης Βίκυς. «Άμπρα Κατάμπρα Λάμια Μπρινιά….» και μια καθημερινή ιστορία μετανάστευσης γίνεται το χρονικό μιας εξαφάνισης. Με οξυμμένη την αίσθηση της α-ορατότητας από το ελληνικό τοπίο και από τη ζωή όλων των αγαπημένων της ανθρώπων, χαμένη κάπου στα βάθη της αμερικάνικης επαρχίας, η Άρτεμις Αναστασιάδου ξετυλίγει αυτό το χρονικό σε μια τοποθεσία που συμπυκνώνει δύο διαφορετικές Ελλάδες.
«Το ότι έρχονται άνθρωποι και μου λένε ότι σε 24 λεπτά ταινίας συγκινήθηκαν, είναι για μένα το απόλυτο δώρο». Λίγο πριν την προβολή του «Βανκούβερ» στο Positively Different Short Film Festival στην Αθήνα, η σκηνοθέτις μιλά για την πρώτη ταινία μικρού μήκους που γυρίζει στην ελληνική ύπαιθρο στο μονοπάτι του νεορεαλισμού, αλλά και για το πώς είναι να συνεργάζεται με μη επαγγελματίες ηθοποιούς.
Λίγο μετά την επιστροφή σας από το Φεστιβάλ Βερολίνου όπου «Το Βανκούβερ» έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του κερδίζοντας Ειδική Μνεία στο τμήμα Generation Kplus. Πώς βιώσατε την εμπειρία της συμμετοχής, αλλά και της διάκρισης στο ιστορικό αυτό φεστιβάλ;
Η συμμετοχή στο τμήμα Generation είχε κάτι πολύ ζεστό και οικογενειακό. Η επιμελήτρια προγράμματος Maryanne Redpath φρόντισε να μας γνωρίσει όλους προσωπικά και να δημιουργήσει ένα χαλαρό και φιλικό κλίμα πριν την πρεμιέρα. Η διάκριση φυσικά με χαροποίησε ιδιαίτερα. Πιο πολύ θα έλεγα με ανακούφισε, ότι δηλαδή, φτιάξαμε μια ταινία που αναγνωρίστηκε και αγαπήθηκε από την κριτική επιτροπή αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο. (όπως μας είπαν τουλάχιστον μετά την προβολή!)
Επόμενος σταθμός η συμμετοχή του στο Positively Different Short Film Festival στην Αθήνα. Ποια τα συναισθήματα εν αναμονή της προβολής εκεί;
Χαίρομαι που θα ξαναπαίξει η ταινία στην Αθήνα, και σε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο και μείγμα ταινιών, με εστίαση στη διαφορετικότητα και τη διαθεματικότητα. Είναι ενδιαφέρον να βλέπεις ποιες πτυχές της ταινίας σου φωτίζει το κάθε φεστιβάλ, ανάλογα με την επιλογή των ταινιών και τις θεματικές που προτάσσει. Είμαι περίεργη να δω πώς θα εισπράξουν και θα ερμηνεύσουν την ταινία οι θεατές στο πλαίσιο της κατηγορίας Intimate Encounters.
Γυρίζοντας πίσω ποια ήταν η πρώτη σκέψη που αποτέλεσε αφορμή για να ξεδιπλώσετε την ιστορία του «Βανκούβερ» και κάτω από ποιες συνθήκες γεννήθηκε;
Η ιδέα γεννήθηκε όταν ζουσα στο Μιζούρι, χαμένη κάπου στα βάθη της αμερικάνικης επαρχίας. Η αίσθηση της α-ορατότητας από το ελληνικό τοπίο και από τη ζωή όλων των αγαπημένων μου ανθρώπων, μου έδωσε την ιδέα για το μοτίβο της «εξαφάνισης» από το φυσικό τοπίο, ως αποτέλεσμα μιας μεγάλης αναχώρησης από τον τόπο που αποκαλούμε πατρίδα.
Επιλέξατε να συνεργαστείτε με μη επαγγελματίες ηθοποιούς. Υπήρξαν δυσκολίες σε αυτή τη συνθήκη;
Χρόνο χρειάζεσαι και τη διάθεση να επικοινωνήσεις και να συνυπάρξεις με τους ανθρώπους που δεν έχουν την υποκριτική ως επάγγελμα. Να αναπτύξεις κοινούς κώδικες εμπιστοσύνης και διαλόγου. Κατά τ’ άλλα, όλοι όσοι συμμετείχαν έδειξαν άκρως επαγγελματικό πρόσωπο: ήταν πάντα συνεπείς και μπορούσαν να επαναλάβουν μια λήψη 5, 6 και 7 φορές, καμιά φορά με όλο και περισσότερη προσήλωση και ενέργεια.
Τι ήταν αυτό που σας έκανε να προσεγγίσετε την ιστορία μέσα από τα μάτια ενός μικρού κοριτσιού;
Σε όλες μου τις ταινίες, προσπαθώ να μπω στην ψυχολογία του χαρακτήρα και να δω την ιστορία μέσα από τα δικά του μάτια. Σε αυτήν την περίπτωση, όντως διάλεξα να αφηγηθώ την ιστορία μέσα από τα μάτια του κοριτσιού, παρά του αγοριού, γιατί ήθελα να μιλήσω για τα άτομα που μένουν πίσω και πώς βιώνουν αυτά την απώλεια. Το νεαρό της ηλικίας της Βίκυς και η συμμετοχή μας στο pitching lab του φεστιβάλ Ολυμπίας για παιδιά και νέους, με έκανε να σκεφτώ και τι αναπαραστάσεις θα δημιουργούσα: πώς δηλαδή θα αναδείξω μια δράση χωρίς να είναι τραυματική ή δυσνόητη για τους θεατές στην ηλικία της Βίκυς.
Παρακολουθώντας την ταινία είναι εμφανές ο καταλυτικός ρόλος του τόπου στην αφήγηση, ενώ παράλληλα για πρώτη φορά γυρίζετε στο φυσικό ελληνικό τοπίο. Ποια είναι τα ξεχωριστά στοιχεία αυτού του τόπου που σας ώθησαν να τα αποτυπώσετε μέσα από την κάμερα;
Το Μηλάκι βρίσκεται σε μια τοποθεσία που συμπυκνώνει δύο διαφορετικές Ελλάδες. Από τη μια βρισκόμαστε σε ένα νησί, με τις παραλίες και τα κολπάκια του, τη θάλασσα, τις ελιές, ένα μέρος που – αν κλείσεις το κάδρο και δεν βάλεις τα εργοστάσια μέσα- βρίσκεται στο φαντασιακό κάθε τουρίστα σε σχέση με ό,τι του έχουν υποσχεθεί για το ελληνικό τοπίο. Από την άλλη όμως, αν ανοίξεις το κάδρο, τα εργοστάσια είναι εκεί, όπου κι αν στρέψεις το βλέμμα, υπάρχουν στο βάθος, τερατωδώς μεγαλόπρεπα, σαν δράκοι που φυλάνε το μέρος. Αυτοί οι δράκοι κατέστρεψαν τη φύση, έδωσαν δουλειές και χρήματα στον κόσμο σε κάποια περίοδο, αλλά πάλι τα πήραν πίσω από άλλες οδούς.
Σε ένα απόλυτα ρεαλιστικό πλαίσιο με φόντο την ανεργία και τη μετανάστευση, επεμβαίνει το μεταφυσικό στοιχείο μέσα από τον μύθο της περιοχής και το ξόρκι που επαναλαμβάνει η μικρή Βίκυ. Ήταν ένας από τους στόχους σας να αποτυπώσετε την αντίθεση μεταξύ του κόσμου των ενηλίκων και των παιδιών, όπου όλα μοιάζουν λίγο πιο απλά, κάποιες φορές ανεξήγητα και πολλές φορές μαγικά;
Στόχος μου ήταν να συνδέσω την έννοια της εξαφάνισης με τη μετανάστευση και το φευγιό. Σε αυτό ο θρύλος της Λάμιας του Μπρινιά που υπάρχει στην περιοχή έπαιξε καταλυτικό ρόλο. Δεν ήθελα με τίποτα να ξεφύγω στο είδος του φανταστικού και μαγικού σινεμά, γι’ αυτό προσέξαμε πολύ και με τον φωτογράφο τη ταινίας, τον Σέραφιν Σπίτσερ, να μην πέσουμε στην παγίδα να παρουσιάσουμε την πραγματικότητα με τρόπο μαγικό ή πέρα από την πραγματικότητα, αλλά η ταινία να είναι προσκολλημένη στον ρεαλισμό σε σημείο που να μοιάζει με ντοκιμαντέρ. Άλλωστε και ο Σέραφιν έχει μεγάλη εμπειρία στα ντοκιμαντέρ και με βοήθησε πολύ.
Στην πορεία της ταινίας βέβαια μπαίνουμε όλο και περισσότερο στο προσωπικό σύμπαν της ηρωίδας και η σκηνή στην παραλία είναι καταλυτική σε αυτό. Κι εδώ, δεν κάνουμε τρικ, ούτε πάμε να ξεγελάσουμε τον θεατή ότι εισερχόμαστε σε ένα μεταφυσικό σύμπαν. Απλά επιλέγουμε ποιες εικόνες από την ιστορία θα δείξουμε. Αυτές είναι οι εικόνες που «θέλει» να δει ή που αντιλαμβάνεται η Βίκυ. Η ταινία από εκείνο το σημείο και μετά δείχνει μόνο αυτά που νιώθει και προσλαμβάνει η μικρή. Κι εκεί αρχίζει η αφαίρεση και η προσήλωση πια στο συναίσθημα και όχι στον ρεαλισμό.
Τι ελπίζετε να αισθανθεί ένας θεατής παρακολουθώντας «το βανκούβερ»;
Πολύς κόσμος έχει ταυτιστεί με την ιστορία, είτε γιατί έχει ζήσει ακριβώς την ίδια ιστορία αποχωρισμού από μια μικρή αδελφή, είτε λόγω μετανάστευσης, είτε απλά γιατί έχει πει αντίο σε αγαπημένα πρόσωπα. Το ότι έρχονται άνθρωποι και μου λένε ότι σε 24 λεπτά ταινίας συγκινήθηκαν και έκλαψαν είναι για μένα το απόλυτο δώρο. Εκεί τα δάκρυά τους συνδέονται με τα δικά μου.
Τι είναι αυτό που σας γοητεύει στη φόρμα της μικρού μήκους ταινίας; Είναι στα σχέδιά σας να σκηνοθετήσετε μια μεγάλου μήκους ταινία μελλοντικά;
Η μικρή φόρμα επιτρέπει να εξερευνήσεις τη σημαντικότητα και την ποιητικότητα μιας μικρής στιγμής. Επιτρέπει τον πειραματισμό και το παιχνίδι. Στο γύρισμα, έχει την ελαφρότητα της μικρής διάρκειας που σημαίνει ότι γίνεται πιο εύκολα, πιο γρήγορα και με περισσότερο αυθορμητισμό.
Η μεγάλου μήκους είναι ευχή και όνειρο, ναι. Το δουλεύουμε.
