«Η Απαγωγή της Δ»: Μιλάμε με την Ελένη Ανδρεάδη για τους «Πράκτορες του πλανήτη» που επιστρέφουν με ολοκαίνουρια αποστολή

«Υπολογίζεται πως τρώμε πλαστικό ίσο με μια πιστωτική κάρτα κάθε εβδομάδα μέσα από το νερό, τα ψάρια και το αλάτι»

Η Ελένη Ανδρεάδη αν είναι πολυταξιδεμένη έχει την πυξίδα της ζωής της στραμμένη μόνιμα προς το περιβάλλον. Κάθε τι με το οποίο καταπιάνεται έχει κοινό παρονομαστή την αφύπνιση, εκπαίδευση και φροντίδα του περιβάλλοντος. Ταξίδεψε και δούλεψε σε πολλές χώρες, όπως στην Αγγλία, τη Γερμανία και την Αμερική, όπου ειδικεύτηκε στην Περιβαλλοντική Πολιτική και ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Εκεί πήρε και το πρώτο ερέθισμα στη δημιουργική γραφή και έγραψε ένα μυθιστόρημα, το οποίο γρήγορα έκρυψε στο συρτάρι της. Όταν γύρισε στην Ελλάδα το 2009, ίδρυσε τη Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση «Πράκτορες του Πλανήτη», η οποία προσκαλεί τα παιδιά να σώσουν τον πλανήτη μέσα από μυστικές αποστολές.

Το πρώτο βιβλίο της, «Γίνε Πράκτορας του Πλανήτη» απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου στην κατηγορία Βιβλίου Γνώσεων 2015, ενώ το δεύτερο της σειράς βρέθηκε στις βραχείες λίστες. Με αφορμή την κυκλοφορία του τέταρτου βιβλίου της επιτυχημένης σειράς «Οι Πράκτορες του Πλανήτη» και της ολοκαίνουριας αποστολής «Η Απαγωγή της Δ» είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε μαζί της και να μάθουμε πολλά. Στην «Απαγωγή της Δ», η Ελένη Ανδρεάδη δείχνει στον μικρό αναγνώστη πόσο βλαβερά είναι τα πλαστικά μίας χρήσης, τόσο για την υγεία μας, όσο και για το περιβάλλον, αλλά και ενθαρρύνει όλους τους εκκολαπτόμενους Πράκτορες του Πλανήτη να προκυκλώνουν – να σκέφτονται δηλαδή προτού αγοράσουν το καθετί, να επαναχρησιμοποιούν και ν’ ανακυκλώνουν.

Bonus: Μυστικά στοιχεία κρυμμένα σε QR Codes (διαβάζονται, κατεβάζοντας απλά μια εφαρμογή σε Tablet ή Smartphone), απόρρητος φάκελος με πρακτορικά εργαλεία και εκπαιδευτικό υλικό.

Έφθασες αισίως και με πολλά χειροκροτήματα από τους μικρούς φίλους στο 5ο βιβλίο της σειράς Πράκτορες του Πλανήτη. «Η απαγωγή της Δ» είναι ο τίτλος του και αναρωτιέμαι: Τι να περιμένουμε σε αυτό το βιβλίο; Ποια η νέα μεγάλη πρόκληση;

Αυτή τη φορά οι Πράκτορες και ο κόσμος μας κινδυνεύει από ένα γιγαντιαίο πλαστικό τέρας, ενώ ο υπερκακός της σειράς Ιβαν Φον Βαμπάρουερ έχει απαγάγει τη Διοικητή της Περιβαλλοντοπόλ, της μυστικής υπηρεσίας που αναζητά παιδιά να τη βοηθήσουν να σώσει τον πλανήτη. Είναι ίσως το πιο φιλόδοξο βιβλίο της σειράς μέχρι τώρα, από την άποψη ότι ενώνονται όλοι οι ήρωες από όλα τα βιβλία, και η περιπέτεια έχει ακόμα πιο ξέφρενο ρυθμό από ότι συνήθως. Οι ήρωες, μαζί με τον κύριο πρωταγωνιστή της σειράς, τον αναγνώστη, θα ταξιδέψουν στο βαθύτερο σημείο της θάλασσας, στο ψηλότερο της ατμόσφαιρας, και στο σπίτι του καθένα μας, για να σταματήσουν την πλαστική ρύπανση. Όλα αυτά, σε 24 ώρες! Αυτό που θα ανακαλύψουν είναι πως η εύκολη και φθηνή λύση του πλαστικού μιας χρήσης, κάθε άλλο παρά φθηνή είναι διότι κοστίζει ακριβά στον πλανήτη, τα ζώα και την υγεία μας.

Τα βιβλία σου έχουν αγαπηθεί από τους μικρούς αναγνώστες και ήταν αναμενόμενο. Ποιο θεωρείς πως ήταν το συστατικό αυτής της επιτυχίας;

Προσπαθώ να κάνω κάτι νέο σε κάθε βιβλίο αυτής της σειράς και η κάθε σελίδα να είναι μια έκπληξη. Είναι ένα υβρίδιο εκπαιδευτικού και λογοτεχνικού βιβλίου, με πρωταγωνιστή τον αναγνώστη, και παρέα τις υπέροχες εικόνες του Στέφανου Κολτσιδόπουλου. Βάζω τους ήρωες στις πιο εξωφρενικές και ακατόρθωτες καταστάσεις που μπορώ να σκεφτώ και μετά προσπαθώ να τους βγάλω από εκεί, με έναν τρόπο ικανοποιητικό ή τουλάχιστον, ελπίζω, αστείο. Γελάω πολύ καθώς τα γράφω, και πιστεύω πως η χρήση χιούμορ και αυτοσαρκασμού, που είναι ίσως αναπάντεχη για βιβλία με περιβαλλοντικό περιεχόμενο, αρέσει στους αναγνώστες. Πιστεύω πως κάπου μέσα σε όλα αυτά να κρύβεται ο λόγος που αγαπήθηκαν τα βιβλία.

Η μορφή του κειμένου έχει δανειστεί τυπογραφικά και εικαστικά στοιχεία κόμικς, και διαλόγους. Έχεις αναφερθεί σε αυτή τη μορφή ως μια απόπειρα να δημιουργήσεις ένα εγχειρίδιο πρακτόρων. Θεωρείς πως θα ήταν διαφορετικά δύσκολο να προσεγγίσεις το θέμα της περιβαλλοντικής αφύπνισης;

Τα βιβλία είναι όντως πολύ πλούσια σε διάλογο. Αυτό προέκυψε επειδή μου αρέσει ιδιαίτερα να γράφω διάλογο – έχω μια παράλληλη δράση στη συγγραφή σεναρίων για ενήλικες. Αλλά αυτό, και η πλούσια εικονογράφηση, πιστεύω πως βοηθούν στο να περνάει αβίαστα η εκπαιδευτική πληροφορία. Σίγουρα υπάρχουν και άλλες προσεγγίσεις για να επικοινωνήσει κανείς αποτελεσματικά εκπαιδευτική πληροφορία, από την υιοθέτηση ρόλου και ζωντανού διαλόγου. Εγώ κατέληξα σε αυτή, καθώς τα βιβλία γεννήθηκαν από την ομώνυμη ΜΚΟ, Πράκτορες του Πλανήτη, και από την εμπειρία μου σε πολλά σχολεία που βρέθηκα. Είδα τι έβρισκαν ενδιαφέρον τα παιδιά και τι βοηθούσε στο να κατανοήσουν ακόμα και πολύπλοκα περιβαλλοντικά θέματα, και προσπάθησα να διοχετεύσω αυτή τη γνώση στα βιβλία.

Μπορεί η λογοτεχνία να συμβάλλει στην καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης; Ποια τα μηνύματα που λαμβάνεις;

Θεωρώ πως ναι. Ίσως κάποιοι από εμάς να έχουμε αισθανθεί οι ίδιοι πως ένα βιβλίο μπορεί να μας αλλάξει. Συμβαίνει και αυτό. Για τους περισσότερους, είναι ένα κομμάτι σε ένα σύνθετο παζλ που ονομάζεται παιδεία γύρω από το θέμα, και κουλτούρα, που φυσικά ξεκινάει από την οικογένεια. Εκεί επάνω προσθέτουν το σχολείο, η κοινωνία και ερεθίσματα, όπως το βιβλίο.

Το 2009 αποφάσισες και προχώρησες στην ίδρυση της ΜΚΟ Πράκτορες του Πλανήτη. Μίλησέ μας λίγο για αυτή την απόφαση, ποιο κενό ήρθε πιθανώς να καλύψει;

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα μετά από δώδεκα χρόνια στο εξωτερικό, και έχοντας πάρει ένα μάθημα δημιουργικής γραφής, χωρίς να το πολύ-καταλάβω, έγραψα ένα βιβλίο για να εφαρμοστεί πιλοτικά ως περιβαλλοντικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο παλιό μου σχολείο. Εκεί πήγαινε τότε ο μικρός αδερφός μου, που ήταν ακόμη στο δημοτικό. Δημιούργησα ένα φανταστικό κόσμο, όπου τα παιδιά καλούνται να σώσουν τον πλανήτη ως μυστικοί πράκτορες γιατί οι ενήλικες έχουν αποτύχει. Οι ήρωες Ιάσωνας, Μπεν, Μαρί-Λουιζ και Ανίτα μαζί με την υπηρεσία της Περιβαλλοντοπόλ, μάθαιναν στα παιδιά για την κλιματική αλλαγή, την εξαφάνιση της βιοποικιλότητας και την πλαστική ρύπανση. Ήθελα να δημιουργήσω ένα σύμπαν, όπου η περιβαλλοντική εκπαίδευση ήταν συναρπαστική και έδινε τη δύναμη στα παιδιά να αλλάξουν τον κόσμο. Αισθανόμουν πως έλειπε η ελκυστικότητα στην εκμάθηση του θέματος. Το πρόγραμμα βραβεύτηκε από το Υπουργείο Παιδείας ως προς την καινοτομία του και εξελίχθηκε στη μη-κερδοσκοπική οργάνωση Πράκτορες του Πλανήτη, που υλοποιεί ετησίως προγράμματα με χιλιάδες παιδιά σε όλη τη χώρα.

«Ήθελα να δημιουργήσω ένα σύμπαν, όπου η περιβαλλοντική εκπαίδευση ήταν συναρπαστική και έδινε τη δύναμη στα παιδιά να αλλάξουν τον κόσμο»

Με τα εκπαιδευτικά προγράμματα της ΜΚΟ είχες την ευκαιρία να επισκεφθείς εσύ και η ομάδα σου πολλά σχολεία. Με αυτή την επαφή σας με τα παιδιά, ποια η εικόνα που έχετε διαμορφώσει για τους νέους σε σχέση με την ευαισθησία τους σε θέματα προστασίας του πλανήτη; Ποιο το επίπεδο γνώσης τους αλλά και δράσης;

Τα έντεκα χρόνια που ασχολούμαι με το βιβλίο και την οργάνωση έχω διαπιστώσει μια έντονη αύξηση στην ευαισθητοποίηση των παιδιών και νέων, και κυρίως ότι δεν μένουν μόνο εκεί, αλλά προχωρούν στη δράση. Πλέον βλέπουμε ένα χάσμα μεταξύ της αφύπνισης των παιδιών και των μεγαλύτερων. Έχω δει στην πράξη πως τα παιδιά πραγματικά μπορούν να κάνουν πολλά, ξεκινώντας από την εκπαίδευση των γονιών τους. Μαθαίνουν στην οικογένεια πράγματα που δεν τα γνωρίζει, όπως για παράδειγμα πώς να μειώνουν τα απορρίμματα, να αποφεύγουν το πλαστικό μιας χρήσης και να κάνουν κομποστοποίηση. Όπως έχουμε δει με κινήματα παιδιών και νέων, όπως το Fridays for Future, Sunrise και άλλα, δρουν ως πυρήνες αφύπνισης όχι μόνο στην οικογένεια, αλλά και την κοινωνία ευρύτερα.

Ποια η γνώμη σου για την Γκρέτα Τούνμπεργκ; Έχουμε ανάγκη και άλλες τέτοιες φωνές;

Πριν κάποια χρόνια έγραψα ένα μυθιστόρημα για την κλιματική κρίση που απευθύνεται σε μεγαλύτερες ηλικίες παιδιών και εφήβων, με το όνομα Τζάστιν Γκρέι και οι Φύλακες της Γης. Σε αυτό, τέσσερα παιδιά ταξιδεύουν στις άκρες του κόσμου για να σταματήσουν την κλιματική αλλαγή, καταλήγοντας να ξεσηκώσουν χιλιάδες παιδιά που διαδηλώνουν έξω από τον Λευκό Οίκο. Εξωφρενικό; Σίγουρα, όπως και οι ιστορίες των Πρακτόρων του Πλανήτη. Και να που η πραγματικότητα ξεπερνάει τη φαντασία ενός συγγραφέα και γεννιέται το φαινόμενο Γκρέτα, που στην παρέα της έχει παιδιά οκτώ και εννιά ετών! Τι άλλο παρά δέος μπορεί να αισθανθεί κανείς για αυτό το παιδί και όλη την παρέα της; Και πόσο μεγάλη αγανάκτηση για την ανεπάρκεια των ενηλίκων, που είναι τόσο μεγάλη, ώστε να χρειάζεται να επιχειρήσει ένα παιδί να μας συνετίσει…

Με την τεράστια εργασιακή εμπειρία σου ποιο θα έλεγες ότι είναι το επίπεδο της Ελλάδας σε σχέση πάντα με τη φροντίδα του περιβάλλοντος και την αειφόρα ανάπτυξη;

Η σύγκριση διαφέρει από χώρα σε χώρα, ακόμα και από περιοχή σε περιοχή. Βλέπουμε παγκόσμιες καινοτομίες στη χώρα μας – όπως για παράδειγμα την Αστυπάλαια να στοχεύει να γίνει ένα πράσινο νησί ή τον Τυφώνα του Ιδρύματος Λασκαρίδη, ένα σκάφος που καθαρίζει τη θάλασσα από μικροπλαστικά και αναφέρω και στο τελευταίο μου βιβλίο – και στην ίδια Ελλάδα παράνομες χωματερές, υλοτομία και αυθαίρετη δόμηση. Θα έλεγα πως γίνονται βήματα στο σύνολο αλλά πως έχουμε δρόμο και ελάχιστο χρόνο. Κάτι απλό που θα βοηθούσε θα ήταν να εφαρμοστεί η νομοθεσία. Και εκεί βλέπω θετικά βήματα – για παράδειγμα σύντομα θα μπει σε πράξη η αρχή pay as you throw, κάτι που θα δώσει σε όλες τις εταιρείες οικονομικό κίνητρο να μειώσουν τα απορρίμματα που καταλήγουν στις χωματερές.

Ποιες είναι μερικές από τις δικές σου προσωπικές, οικογενειακές οικολογικές συνήθειες που εύκολα θα μπορούσαν και άλλες οικογένειες να υιοθετήσουν;

Το τελευταίο μου βιβλίο έχει να κάνει με το πώς να μειώσει κανείς το πλαστικό στη ζωή του. Υπολογίζεται πως τρώμε πλαστικό ίσο με μια πιστωτική κάρτα κάθε εβδομάδα μέσα από το νερό, τα ψάρια και το αλάτι. Ας έχουμε μαζί μας υφασμάτινες τσάντες στα καταστήματα και τη λαϊκή. Όχι στα πλαστικά μπουκάλια νερού, ας προτιμούμε παγούρια και θερμός για τον καφέ. Όχι στα καλαμάκια, που δεν ανακυκλώνονται καν και να θέλαμε. Ας αντικαταστήσουμε πλαστικά υλικά, όπως π.χ. το σφουγγαράκι της κουζίνας με πετσέτες ή σφουγγαράκια φυσικά βαμβακερά ή πλενόμενα. Αντί για πλαστική μεμβράνη χρησιμοποιώ καπάκια πολλαπλών χρήσεων. Για το φαγητό των παιδιών στο σχολείο θήκες φαγητού σιλικόνης που πλένονται αντί για πλαστικά σακουλάκια μιας χρήσης. Πολλές τέτοιες ιδέες θα βρείτε στο βιβλίο. Πάνω από όλα προσπαθώ να σκεφτώ πριν πάρω ή αγοράσω κάτι, αν θα μπορούσα να το αποφύγω. Δεν είναι εφικτό κάθε φορά, αλλά δεν είναι τόσο δύσκολο. Απλά πράγματα μπορούν να μειώσουν δραστικά τα πλαστικά απορρίμματα που παράγει ο καθένας μας.

Πράκτορες του Πλανήτη
Η Απαγωγή της Δ

Συγγραφέας: Ελένη Ανδρεάδη
Εικονογράφος: Στέφανος Κολτσιδόπουλος
Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο

Σειρά: Γνώσεις και δραστηριότητες
Ηλικία: Από 8 ετών και πάνω

PODpourri: Ακούστε τις Bookιές με την Πέπη Νικολοπούλου, ένα podcast για όσους αγαπούν το παιδικό βιβλίο

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.