Ο αγώνας των Αιγύπτιων γυναικών στηρίζεται σε πολλά ιστορικά πρότυπα. Στις αρχές του 20ου αιώνα, ένα από τα πλέον εμβληματικά ονόματα, ήταν αναμφίβολα αυτό της Huda Sha’raawi, που συχνά αναφέρεται ως πηγή έμπνευσης και πρωτοπόρα στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών αλλά και της ελευθερίας των κρατών.
Μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο πολιτικό και κοινωνικό τοπίο, όπως αυτό του αιγυπτιακού κράτους, και σε μια χρονική στιγμή που η γνώμη της γυναίκας δεν ήταν ευπρόσδεκτη, η Huda επέλεξε να διεκδικήσει δικαιώματα και ελευθερίες με τεράστια απήχηση στον αιγυπτιακό λαό. Η Huda ήταν σίγουρα πρωτοπόρα αφού πρώτη χάραξε τον μακρύ και επίπονο δρόμο των διεκδικήσεων στον αραβικό κόσμο.
Γεννήθηκε το 1879 στην αιγυπτιακή πόλη Al-Minyā και μεγάλωσε στο Κάιρo σε μια πλούσια αιγυπτιακή οικογένεια που ασκούσε μεγάλη επιρροή. Ο πατέρας της, Μοχάμεντ Σουλτάν Πασά, γαιοκτήμονας, δραστηριοποιήθηκε στην αιγυπτιακή εθνική πολιτική, κατέχοντας διάφορες κυβερνητικές θέσεις, έγινε μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων το 1876.
Όπως τα περισσότερα κορίτσια των ανώτερων τάξεων, κρατήθηκε μέσα στο σπίτι από παιδί (αυτό το μέρος του σπιτιού ήταν γνωστό ως χαρέμι, εξ ου και ο τίτλος των απομνημονευμάτων της). Ο πατέρας της, Μοχάμεντ Σουλτάν Πασάς, κατείχε υψηλή θέση στην κυβέρνηση και εκτιμούσε τη γνώση και την εκπαίδευση. Αυτό ωφέλησε κυρίως τον γιο του, αλλά και η Huda έμαθε πολύ περισσότερα από τα περισσότερα κορίτσια.
Έλαβε από νωρίς διδασκαλία όχι μόνο στα αραβικά, τα γαλλικά και το Ισλάμ, αλλά και στην ποίηση, τη μουσική, την καλλιγραφία και τη ζωγραφική. Σε ηλικία 13 μόλις ετών, θα παντρευτεί τον μεγαλύτερο ξάδελφό της, τον Ali Sharawi, ο οποίος ήταν ήδη στα τέλη της δεκαετίας του ’40 και μαζί του θα αποκτήσει δύο παιδιά: μια κόρη, την Bathna, το 1903 και έναν γιο, τον Muhammad, το 1905.
Το 1908 η Sharawi συνέβαλε στην ίδρυση της πρώτης κοσμικής φιλανθρωπικής οργάνωσης που λειτουργούσε από Αιγύπτιες γυναίκες, ενός ιατρικού ιατρείου για μη προνομιούχες γυναίκες και παιδιά. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1914, ίδρυσε την Ένωση μορφωμένων Αιγυπτίων γυναικών. Την ίδια χρονιά, ταξίδεψε για πρώτη φορά στην Ευρώπη.
Οι συναντήσεις της Sha’raawi με διάφορες εξέχουσες γυναίκες στοχαστές διαμόρφωσαν τη φεμινιστική της αντίληψη. Στις ακτιβίστριες αυτές περιλαμβάνονταν η Eugénie Le Brun, σύζυγος του Αιγύπτιου πρωθυπουργού Husayn Rushdi Pasha, και η Marguerite Thomas-Clement, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών και πολιτικός από το Λουξεμβούργο, η οποία υποστήριζε ότι η έννοια των δικαιωμάτων των γυναικών θα μπορούσε να βρεθεί στις αρχές του Ισλάμ.
Η ίδια και ο σύζυγός της ήταν ένθερμοι υποστηρικτές της αιγυπτιακής ανεξαρτησίας από τη Μεγάλη Βρετανία και ο Ali Sharawi ήταν ιδρυτικό μέλος του εθνικιστικού κόμματος Wafd. Για να κατανοήσουμε λίγο τη δράση της και την καθοριστική σημασία που είχε για τη ζωή στην Αίγυπτο είναι σημαντικό να θυμηθούμε εκείνη την πολιτική κατάσταση.
Η ανάδυση εθνικιστικών ρευμάτων και η ίδρυση του Wafd
Βρισκόμαστε λίγο πριν και μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο. Εκείνη την εποχή, μεγάλα τμήματα του αραβικού κόσμου βρίσκονταν ακόμη υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία, σοβαρά αποδυναμωμένη μέχρι τότε, είχε προσχωρήσει στη γερμανική πλευρά στις αρχές του πολέμου. Οι Βρετανοί υποσχέθηκαν στους σεΐχηδες και τους σουλτάνους ελευθερία και αραβική ενότητα αν προσχωρούσαν στους Συμμάχους. Τόσο η πρόσβαση στη διώρυγα του Σουέζ όσο και ο έλεγχος του Νείλου διακυβεύονταν, και προκειμένου οι Βρετανοί να τα διασφαλίσουν είχαν κυριολεκτικά μετατρέψει τη χώρα σε αποικία στα μέσα του Α’ Παγκοσμίου πολέμου.
Αντ’ αυτού, μετά την ήττα και τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1918, η Βρετανία και η Γαλλία μοίρασαν αυτό το τμήμα του κόσμου μεταξύ τους. Ταυτόχρονα, παραχώρησαν στον εαυτό τους την εξουσία επί των γερμανικών αποικιών στην Αφρική και την Ασία.
Η όλο και πιο ισχυρή κυριαρχία των Βρετανών στην Αίγυπτο οδήγησε -όπως ήταν αναμενόμενο- στην ανάδυση τόσο εθνικιστικών όσο και αντιαποικιοκρατικών ρευμάτων προς το τέλος του πολέμου. Όταν οι νικητές κάλεσαν σε ειρηνευτικές συνομιλίες στο Παρίσι το 1919, οι Αιγύπτιοι εθνικιστές ηγέτες θέλησαν να στείλουν ξεχωριστή αντιπροσωπεία για να απαιτήσουν πλήρη ανεξαρτησία. Η εξέγερση που ακολούθησε, αποτελούμενη από βίαιες συγκρούσεις στις οποίες σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν περισσότεροι από δύο χιλιάδες Αιγύπτιοι, ονομάστηκε «επανάσταση του 1919».
Τα γεγονότα του 1919 οδήγησαν πολλές γυναίκες να βγουν στους δρόμους και να ξεσηκωθούν με τη Huda Sha’arawi να πρωτοστατεί. Η ίδια ξεκίνησε μια ξεχωριστή διαδήλωση ειδικά για γυναίκες, όπου 300 γυναίκες κρατούσαν αφίσες με συνθήματα όπως «Κάτω η κατοχή» και «Ζήτω η ελευθερία της Αιγύπτου». Αφού διέσχισαν την πλατεία Ταχρίρ, σταμάτησαν στο σπίτι του Saad Zaghlul. Εκεί, η καλά οπλισμένη αστυνομία φρόντισε να τις αναγκάσει να αποσυρθούν.
Οι Βρετανοί απέρριψαν όλα τα κυρίαρχα αιτήματα οδηγώντας έτσι τους Αιγύπτιους εθνικιστές ηγέτες να σχηματίσουν ένα ξεχωριστό κόμμα, το Wafd. Ηγέτης του κόμματος ο Saad Zaghlul και ο Ali Shaarawi, σύζυγος της Huda.
Μετά τον θάνατο του συζύγου της, η Sha’arawi έστρεψε τις προσπάθειές της από το εθνικιστικό κίνημα προς την ισότητα των γυναικών. Το 1923 ίδρυσε την Αιγυπτιακή Φεμινιστική Ένωση, η οποία επεδίωκε το δικαίωμα ψήφου των γυναικών, μεταρρυθμίσεις στους νόμους περί προσωπικής κατάστασης και αυξημένες εκπαιδευτικές ευκαιρίες για τα κορίτσια και τις γυναίκες.
Τον Μάρτιο του ίδιου έτους πραγματοποίησε την πράξη διαμαρτυρίας για την οποία έμεινε περισσότερο στην ιστορία: ενώ επέστρεφε στην πατρίδα της από ένα συνέδριο της Διεθνούς Συμμαχίας για το δικαίωμα των γυναικών στη Ρώμη, αφαίρεσε το πέπλο του προσώπου της σε έναν σιδηροδρομικό σταθμό του Καΐρου, προκαλώντας αναστάτωση καθώς όλες οι άλλες γυναίκες μιμήθηκαν αυθόρμητα σε μια χειρονομία ορόσημο στην αιγυπτιακή ιστορία.
«Δεν μπορούμε να λέμε ότι είμαστε ελεύθερες στη Ρώμη και μετά να φοράμε ξανά το πέπλο κατά την επιστροφή μας [στην Αίγυπτο]», δήλωσε η Cesa Nabaraoui, φίλη και συνάδελφος της Sha’arawi, ανακαλώντας την εμπειρία του 1976 σε συνέντευξη στο Le Monde Afrique.
Η Sha’arawi παρέμεινε πρόεδρος της Αιγυπτιακής Φεμινιστικής Ένωσης για το υπόλοιπο της ζωής της και έγινε η ιδρυτική πρόεδρος της Αραβικής Φεμινιστικής Ένωσης το 1945. Υπό την ηγεσία της, η Αιγυπτιακή Φεμινιστική Ένωση κυκλοφόρησε το περιοδικό L’Égyptienne (αργότερα Al-Misriyyah) το 1925 και η Αραβική Φεμινιστική Ένωση κυκλοφόρησε το περιοδικό Al-Marʾah al-Arabiyyah (Η Αραβική Γυναίκα) το 1946. Το Harem Years: The Memoirs of an Egyptian Feminist είναι τo βιβλίο με τα απομνημονεύματά της και για το πώς μεγάλωσε σε ένα χαρέμι στο Κάιρο.
Η καρδιά της Huda Sha’arawi, καταπονημένη όπως ήταν θα σταματήσει το 1947. Τα απομνημονεύματά της έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί στα αγγλικά, ενώ μια στενή και κατατοπιστική απεικόνισή της έχει δοθεί από ένα από τα εγγόνια της.
