Ο Γιώργος-Εμμανουήλ Λαζαρίδης μιλάει για τον Μπετόβεν και τους μεγάλους δασκάλους στη ζωή του

«Είναι υπέροχο όταν ένα έργο παύει να είναι κτήμα του συνθέτη του. Τότε ίσως μπορεί να μεγαλώσει πιο ελεύθερο και να γίνει, πράγματι, κάποτε, οικουμενικό»

«Ανατροπές και Πρωτοπόροι» είναι ο φετινός θεματικός κύκλος συναυλιών της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, ενώ περιηγείται σε έργα και συνθέτες που πέτυχαν να ανοίξουν και εν πολλοίς να επιβάλουν νέους ορίζοντες στη μουσική τέχνη. Την εναρκτήρια συναυλία της καλλιτεχνικής περιόδου 2019-2020 διευθύνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΚΟΑ, Στέφανος Τσιαλής, ενώ συμπράττει ο Γιώργος-Εμμανουήλ Λαζαρίδης. Λίγο πριν ο καταξιωμένος πιανίστας ερμηνεύσει ως σολίστ το Τρίτο Κοντσέρτο για πιάνο του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν στη συναυλία της ΚΟΑ «Ανατροπές και Πρωτοπόροι I», ο Γιώργος-Εμμανουήλ Λαζαρίδης, μιλάει στο ελculture: 

 

Έχετε πει ότι, παρά τη σχέση της οικογένειάς σας με τις τέχνες, δεν ήταν το οικογενειακό περιβάλλον αυτό που σας ώθησε στο πιάνο. Αντίθετα, υπήρξε μια έλξη, σαν «μαγνήτης» από πολύ νωρίς. Ποια πιστεύετε ότι είναι αυτή η δύναμη που ωθεί ένα παιδί, εσάς εν προκειμένω, προς ένα μουσικό όργανο;

Δεν είμαι σίγουρος. Ίσως είναι η αστερόσκονη, αυτή η ουσία που δένει το σύμπαν και αποτελεί το δομικό του υλικό. Κανένας μας δεν γνωρίζει ποιες μνήμες κουβαλάει στα κύτταρά του, ποιους κόκκους σκόνης. Άλλος έλκεται από τα ασπρόμαυρα πλήκτρα, άλλος από τα σχήματα που μπορεί να παίρνει το κορμί, άλλος από τα μυστήρια σύμβολα μίας μαθηματικής εξίσωσης που θα του αποκαλύπτει τους πιο βαθείς φιλοσοφικούς προβληματισμούς. Στο γυμνάσιο, είχα τον πιο απίθανο καθηγητή μαθηματικών. Έβλεπε εξισώσεις και τον έπαιρναν τα δάκρυα από συγκίνηση. Είναι μαγικοί αυτοί οι μαγνήτες τις μνήμης, αυτά τα θρύμματα σκόνης, που κουβαλάμε όλοι μέσα μας και που συνδέουν τα πάντα μεταξύ τους, μέσα στο σύμπαν. Έτσι κι εγώ, φαντάζομαι, συνδέθηκα με το πιάνο. Σαν να ήμουν πάντα εκεί, συνδεδεμένος.

Να υποθέσουμε ότι ο καλλιτεχνικός αέρας, ο οποίος έπνεε στην οικογένειά σας, ενίσχυσε και ανέδειξε την καλλιτεχνική σας φλέβα;

Σίγουρα με βοήθησε να θυμηθώ ποιος είμαι και τι είδους δονήσεις άκουγα μέσα μου. Δεν είναι αυτονόητο πως όλοι μας βρίσκουμε αυτές τις δονήσεις και πως θυμόμαστε ποιοι είμαστε και ποιος είναι ο προορισμός μας εδώ. Νιώθω ευγνωμοσύνη στην οικογένειά μου γιατί με βοήθησε, χωρίς καμία αμφιβολία, να αφουγκραστώ τον δικό μου σφυγμό. Είμαι πάρα πολύ τυχερός που γεννήθηκα μέσα σε αυτή την οικογένεια. Είναι όλοι τους, φύλακες άγγελοί μου.

Εκ των υστέρων ποια πιστεύετε ότι θα ήταν η ιδανική αντιμετώπιση σας ως παιδί με ιδιαίτερα χαρίσματα, ώστε να αποφευχθεί η πίεση που νιώσατε από την ταμπέλα του «παιδιού- θαύμα»;

Ό,τι έκανε η οικογένειά μου και ό,τι έκαναν και κάνουν οι αγαπημένοι φίλοι μου για εμένα, θα ήθελα να μπορέσω να το χαρίσω κι εγώ στα παιδιά μου, αν και όταν έχω τα δικά μου. Νιώθω τυχερός και ευγνώμων για τους ανθρώπους που με μεγάλωσαν και που είναι πάντα δίπλα μου, πέρα και πάνω από τις δυνατότητες των λέξεων να εξηγούν. Ακόμα και όταν οι πιέσεις υπήρξαν αφόρητες, είχα σχεδόν πάντοτε την εσωτερική δύναμη να φιλοσοφώ και να προστατεύομαι από αυτές. Οι άνθρωποι που νιώθουν αγαπημένοι, έχουν τεράστιες δυνάμεις. Εγώ νιώθω αγαπημένος. Και τώρα, αλλά και τότε ένιωθα έτσι. Είμαι τυχερός.

Έχετε θητεύσει δίπλα σε σπουδαίους δασκάλους και πιανίστες. Τι πήρατε, καταρχήν, από την ήρεμη δύναμη, που αποτελεί η Δόμνα Ευνουχίδου;

Η Δόμνα είναι τα φτερά που απέκτησα, όταν το μυαλό και η καρδιά μου δεν χωρούσαν ακόμα στο σώμα μου. Η Δόμνα είναι ο φάρος, το λιμάνι, το αεράκι μου. Είναι ο πρώτος σύνδεσμος μεταξύ των βαθύτερων στοχασμών και των χεριών μου. Η Δόμνα μου χάρισε αμέτρητες ώρες με αφοσίωση, έμπνευση και υπομονή. Με αγκάλιασε, με μάλωσε, με συναρμολόγησε και με τσάκισε, με μεγάλωσε μέσα στη μουσική και μεγάλωσε τη μουσική μέσα μου. Η Δόμνα είναι πάντοτε οικογένεια και Ιθάκη μου. Και μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες στον κόσμο, που φώτισε κι εμένα και μία ολόκληρη γενιά σπουδαίων μουσικών.

«Ο Yonty Solomon δεν ήταν δάσκαλος, ήταν πραγματικός μέντορας»

Από την ενδελέχεια και τις αντιπαραθέσεις με τον Alfred Brendel;

Ο Άλφρεντ Μπρέντελ με στήριξε με εγκάρδιο και συγκινητικό τρόπο, από την πρώτη στιγμή που μετακόμισα στο Λονδίνο. Δύστροπος χαρακτήρας, καμία φορά απότομος και σκληρός, όμως ταυτόχρονα απέραντα τρυφερός και πάντοτε αφοσιωμένος στις σταθερές αξίες της μουσικής. Φιλόσοφος αλλά και παιχνιδιάρης, με πέταξε αρκετές φορές έξω από το σπίτι του με τις κλωτσιές, εφόσον δεν ανταποκρινόμουν με κατάλληλο σεβασμό στις επιθυμίες του συνθέτη που ερμήνευα στο μάθημα. Κάποτε μου έκανε δώρο μήνες φυσιοθεραπείας, όταν το είχα απόλυτη ανάγκη, χωρίς όμως να το ξέρω, παρά μόνο στο τέλος. Ο Μπρέντελ με φρόντισε και με ενέπνευσε. Μου έδειξε ότι οφείλω να είμαι επαγγελματίας στη σκηνή, ότι δεν είναι επιλογή μου αλλά υποχρέωσή μου.

Από την πορεία και την προσωπικότητα του Yonty Solomon;

Ο Yonty ήταν κι αυτός (και είναι, κι ας μην ζει πια σε τούτο τον πλανήτη), φύλακας άγγελός μου. Ζει μέσα μου κάθε στιγμή και μου μιλάει, μου μιλάει για τον ήχο και για την ιαματική δύναμη της μουσικής. Μου μιλάει όταν κι εγώ μιλάω στους δικούς μου μαθητές και η φωνή του με ζεσταίνει. Ο Yonty Solomon δεν ήταν δάσκαλος, ήταν πραγματικός μέντορας. Βαθύτατα και ευρύτατα μορφωμένος, τρυφερός, δοτικός, αστείος και ντροπαλός, δυνατός αλλά και εύθραυστος, ήταν ένα θαύμα ανθρώπου, φίλου και καθοδηγητή. Πέρα και πάνω από όλα αυτά, ήταν από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες που έχω γνωρίσει στη ζωή μου.

Πιστεύετε ότι επιλέγουμε αυτούς που θα μας διδάξουν; Ή είναι τύχη η συνάντηση με τους κατάλληλους δασκάλους; 

Πιστεύω ότι είναι τύχη. Αλλά πιστεύω επίσης ότι αν εμπιστευόμαστε το ένστικτό μας και αν το ένστικτό μας είναι πράγματι εξελιγμένο, τότε προκαλούμε – ως ένα βαθμό τουλάχιστον – και την καλή μας τύχη.

Η σύνθεση ήρθε στη ζωή σας νωρίς αλλά διατηρεί εξέχουσα θέση μέχρι σήμερα. Πέρυσι, ερμηνεύσατε μάλιστα το τελευταίο σας έργο με τίτλο «Εκ νεκρών», ένα κοντσέρτο με αφορμή την επέτειο 100 ετών από τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πιστεύετε ότι όταν μια δημιουργία εμπεριέχει ένα μήνυμα οικουμενικό αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα;

Όλη η καλή μουσική, είτε αφορά σε ένα μεγάλο έργο είτε σε ένα μικρό τραγούδι, είτε στην κλασική είτε στην τζαζ είτε στην λαϊκή τέχνη, είτε αφορά σε μία αγάπη που χάθηκε είτε στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, φέρει ένα οικουμενικό μήνυμα. Δηλαδή ένα μήνυμα το οποίο μπορεί να κάνει την καρδιά της ανθρωπότητας να πάλλεται απ’ άκρη σ’ άκρη. Ένα μήνυμα που μπορεί να αφορά εσένα κι εμένα, το ίδιο. Η κωδικοποίηση και η αποκωδικοποίηση ενός οικουμενικού μηνύματος μπορεί να γίνεται με διαφορετικές τεχνοτροπίες, να ενέχει διαφορετικές πολυπλοκότητες και να βασίζεται σε διαφορετικές δομές, φιλοσοφίες, ιδέες, ιδεολογίες και τα λοιπά. Όμως η αξία, αν υπάρχει, μπορεί να υπάρχει παντού, σε κάθε γωνιά της μουσικής. Το έργο Εκ Νεκρών αποτελεί σταθμό στην δική μου πορεία, για πολλούς λόγους. Εκτός από τους προφανείς συμβολισμούς του, έχει κι άλλους, πολλούς συμβολισμούς, που συχνά αποκαλύπτονται εκ των υστέρων και σε εμένα ακόμα, στον ίδιο το συνθέτη του έργου δηλαδή, τοποθετώντας με πια σε θέση ακροατή. Είναι υπέροχο όταν ένα έργο παύει να είναι κτήμα του συνθέτη του. Τότε ίσως μπορεί να μεγαλώσει πιο ελεύθερο και να γίνει, πράγματι, κάποτε, οικουμενικό.

Με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών θα ερμηνεύσετε ως σολίστ το Τρίτο Κοντσέρτο για πιάνο του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, στο πλαίσιο του Κύκλου Μπετόβεν: 250 χρόνια με τον οποίο η ΚΟΑ τιμά την επέτειο γέννησής του, το 1770. Σε συναισθηματικό επίπεδο, τι σημαίνουν οι συνθέσεις του για εσάς; 

Φαντάζομαι τον Μπετόβεν πίσω από το παράθυρο, να βλέπει τον κόσμο και να χαίρεται, να λυπάται, να θυμώνει, να κλαίει, να ξεκαρδίζεται, να μελαγχολεί και να φιλοσοφεί. Να συμμετέχει στην ψυχή του, παρατηρώντας πίσω απ’ το παράθυρο, μέσα στη μοναξιά της κώφωσής του. Όλοι μας, άλλωστε, δεν είμαστε κουφοί, όταν γύρω μας τυλίγεται η μοναξιά; Και πως τυχαίνει, τότε, μέσα στην τόση σιωπή, να ακούμε πεντακάθαρα την καρδιά της ανθρωπότητας να χτυπά… Αυτό είναι ο Μπετόβεν, για μένα.

Info:

Ανατροπές και Πρωτοπόροι I | Παρασκευή 4 Οκτωβρίου | Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.