Ο Εμίλ Ζάτοπεκ ήταν γνωστός ως ο «άνθρωπος- ατμομηχανή» για το ιδιαίτερο αγωνιστικό του στυλ λόγω του αδέξιου τρόπου που έτρεχε (έμοιαζε έτοιμος να καταρρεύσει, όμως αυτό ήταν μια ψευδαίσθηση) και είναι ένας από τους σπουδαιότερους αθλητές του 20ού αιώνα.
Άρχισε να τρέχει το 1940, όταν, ενώ εργαζόταν σε ένα εργοστάσιο υποδημάτων, τον ενθάρρυναν να συμμετάσχει σε έναν αγώνα δρόμου 1.500 μέτρων. Δίχως καμία απολύτως προετοιμασία, τερμάτισε δεύτερος και στη συνέχεια αφοσιώθηκε στο τρέξιμο.
Ο Ζάτοπεκ τράβηξε για πρώτη φορά τη διεθνή προσοχή το 1946, ως οπλίτης του τσεχικού στρατού, όταν έκανε ποδήλατο από την Πράγα στο Βερολίνο για να συμμετάσχει στον αγώνα 5.000 μέτρων σε μια συνάντηση των συμμαχικών δυνάμεων κατοχής και τον κέρδισε.
Η πρώτη του εμφάνιση σε Ολυμπιακούς έγινε στο Λονδίνο το 1948, η οποία και συνοδεύτηκε από την κατάκτηση ενός ακόμη χρυσού μεταλλίου στα 10.000 μ., αλλά και του αργυρού στα 5.000 μ. Ο Ζάτοπεκ ήταν ο μεγάλος πρωταγωνιστής των Ολυμπιακών Αγώνων του Ελσίνκι το 1952, κερδίζοντας 3 χρυσά μετάλλια (στα 5000μ., 10.000μ. και στο Μαραθώνιο δρόμο) με ολυμπιακά ρεκόρ, σε διάστημα 8 ημερών. Ακόμη, ήταν ο πρώτος αθλητής που κατόρθωσε να «σπάσει» το όριο των 29 λεπτών στα 10.000 μ. το 1954, ενώ τρία χρόνια πριν (1951) είχε σπάσει το όριο της μιας ώρας για την απόσταση των 20 χλμ.
Στους ίδιους αγώνες, η σύζυγός του Dana Zatopkova κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στον ακοντισμό, λίγα λεπτά αφότου ο ίδιος είχε κερδίσει το χρυσό στα 5.000 μ. Το μοναδικό αυτό γεγονός συνέβη στις 24 Ιουλίου 1952. Όταν γεννήθηκε ο Emil και η Dana, το ημερολόγιο έδειχνε 19 Σεπτεμβρίου 1922.
Η επιτυχία του Ζάτοπεκ οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό σε ένα ανορθόδοξο πρόγραμμα προπόνησης.
Πειραματιζόμενος συνεχώς με τις προπονήσεις του, ανέπτυξε τη διαλειμματική προπόνηση -μια τεχνική ανάπτυξης της αντοχής με την εναλλαγή σκληρής δραστηριότητας (σπριντ, στην περίπτωση του Ζάτοπεκ) με διαστήματα λιγότερο έντονης άσκησης (τζόκινγκ)- η οποία αρχικά χλευάστηκε, αλλά τελικά έγινε βασικός πυλώνας στα προγράμματα προπόνησης των περισσότερων αθλητών.
Η εντυπωσιακή του επιτυχία τον κατέστησε τότε εθνικό ήρωα. Ωστόσο, ο Ζάτοπεκ είχε ήδη προλάβει να επιδείξει και το ποιόν του χαρακτήρα του, την ευθύτητα, την ακεραιότητα και το θάρρος του σε ένα άλλο κρίσιμο επίπεδο, ως δημόσιο πρόσωπο. Αντιστεκόμενος με τον τρόπο του στο κομμουνιστικό καθεστώς της χώρας του και πιέζοντάς το αποτελεσματικά, κατάφερε να βοηθήσει ουσιαστικά τον συναθλητή του Στάνισλαβ Γιούνγκβιρτ. Τον τελευταίο τον άφησαν εντέλει να συμμετάσχει σε εκείνη την Ολυμπιάδα, παρότι ήταν αποκλεισμένος για πολιτικούς λόγους.
Ο Εμίλ Ζάτοπεκ είναι ο μοναδικός δρομέας που έχει κερδίσει τα 5.000μ, τα 10.000μ και τον μαραθώνιο στους ίδιους Ολυμπιακούς Αγώνες. Έμεινε αήττητος στους πρώτους 38 αγώνες του στα 10.000μ. από το 1948 έως το 1954 και αναγνωρίζεται ως ένας από τους μεγαλύτερους δρομείς όλων των εποχών.
Ζάτοπεκ – Το ομώνυμο Graphic Novel
Στον Ζάτοπεκ είναι αφιερωμένο και το ομώνυμο graphic novel που έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Καστανιώτης. Ένα ατμοσφαιρικό και συναρπαστικό graphic novel με φόντο την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, με τις λέξεις του Γιαν Νόβακ και τις εικόνες του Γιάρομιρ 99 να αναπλάθουν την πορεία ενός εμβληματικού αθλητή ο οποίος εξακολουθεί να εμπνέει και να συγκινεί, από την πρώτη του συνάντηση με την ακοντίστρια Ντάνα Ζατόπκοβα, τη μοναδική αγάπη της ζωής του, μέχρι όλα όσα δημιούργησαν τη στέρεη, πολύτιμη και επίκαιρη κληρονομιά του.
«Eίναι τα όρια μεταξύ του πόνου και της οδύνης, που ξεχωρίζουν τους άνδρες από τα αγόρια», συνήθιζε να λέει ο Εμίλ Ζάτοπεκ.
Μέσα από σκληρές προετοιμασίες και καινοτόμους προπόνησης, ξεπερνούσε τα όρια του ίδιου του σώματός του. Στο βιβλίο, εκτός από τις αγωνιστικές του επιτυχίες, ο αναγνώστης μαθαίνει και για άλλες λεπτομέρειες της ζωής του, όπως για τον χαρακτήρα του και για το θάρρος του να σταθεί ενάντια στο καθεστώς και να υπερασπιστεί τον δρομέα Στάνισλαβ Γιούνγκβιρτ και να τα καταφέρει. Με τον τρόπο του, πίεσε το ΚΚ ώστε ο συναθλητής του να μπορέσει να συμμετάσχει στους ΟΑ, παρόλο που ήταν στη «μαύρη λίστα» για πολιτικούς λόγους.
Στις σελίδες του βιβλίου τον παρακολουθούμε μέσα από σημαντικά στιγμιότυπα της ζωής του να ξεπερνάει όλες τις αντιξοότητες και να σταδιακά να μεταμορφώνεται στον μυθικό υπεραθλητή που όλοι πλέον ξέρουμε.
Τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Εμίλ Ζάτοπεκ και της συζύγου του, Ντάνα Ζατόπκοβα τιμά σήμερα η Google με το σημερινό της Doodle.
