Βρίσκομαι στον κήπο του σπιτιού της ανάμεσα στα ξύλινα γλυπτά της, στα μυρωδικά που καλλιεργεί στον καταπράσινο κήπο και στα ζώα της. Πρόσφατα μετακόμισε σε μια ήσυχη γωνιά του Ψυχικού μετά από ένα μεγάλο διάστημα παραμονής στο πολύβουο και αγαπημένο κέντρο της Αθήνας. Εκεί σε πλήρη ισορροπία με τη φύση, έχει δημιουργήσει με τον σύζυγό της ένα μικρό παράδεισο που ξεχειλίζει από αγάπη, φροντίδα και γαλήνη. Έναν παράδεισο που άργησε να κατακτήσει.
Αυτό το περιβάλλον μεταμορφώνεται στο ιδανικό σκηνικό για να εμπνευστεί και να δημιουργήσει τα επόμενα έργα της που θα παρουσιαστούν μετά από 8 χρόνια στην επόμενη ατομική της έκθεση, προς το τέλος της Άνοιξης. Ανάμεσα σε ξύλινα γλυπτά, ζωγραφιές και αγαπημένα πρόσωπα, η Ντέμη Κάια μηδενίζει το κοντέρ, αναδύεται και ξαναρχίζει.
Αγαπάει τον άνθρωπο, τη γυναίκα και κάθε μικρή γωνία του σώματός της την αποτυπώνει με τη δική της ειλικρίνεια, τη βάφει, τη στολίζει. Οι συνθέσεις της πολλές, άλλες σε ζωγραφική μεγάλων διαστάσεων και άλλες με τη μορφή σημειωματάριων, ημερολογίων της επικαιρότητας με αναφορές σε πηγές και μεγάλα πολιτικά γεγονότα, σημειώσεων σε λογοτεχνικά βιβλία που τα οικειοποιείται, η Ντέμη Κάια είναι αδύνατον να ορισθεί με έναν και μόνο τρόπο, είναι αδύνατο να μπει σε ένα καλούπι. Τίποτα δεν την αφήνει αδιάφορη. Κάθε μικρό ή μεγάλο κοινωνικό γεγονός γίνεται «τροφή» για το καλλιτεχνικό της έργο. Η ευφυία της τέχνης της είναι πρόδηλη σε όλα της τα έργα. Η εξουσία, η καταπίεση της γυναίκας, η ηθική, και οικονομική κρίση, η σεξουαλικότητα, η χειραφέτηση είναι τα ζητήματα που «καίνε» την πένα και τις ακουαρέλες της.
Οι ρίζες, το καλλιτεχνικό ξεκίνημα και η πορεία
Με καταγωγή από την Καρδίτσα, η Ντέμη Κάια, μια καραγκούνα, όπως αναφέρει με υπερηφάνεια, γεννήθηκε στη Λάρισα και από πολύ νωρίς, θα μεταφερθεί στην Αθήνα:
«Θυμάμαι τα ξαδέρφια μου να σκοτώνουν σπουργίτια από χόμπι, τους μεγάλους να σφάζουν μπροστά μου τα ζώα του στάβλου. Η ζωή στο χωριό δεν είχε καμία σχέση με τη ζωή στο αστικό περιβάλλον» μερικές από τις παιδικές της αναμνήσεις που σε συνδυασμό με την επιθυμία του πατέρα της να την δει γυμνάστρια, θα την κάνουν να φύγει στα 18 της από το σπίτι.
«Με τον μπαμπά μου είχα πάντα μια σχέση στενή, μην φανταστείς πριγκιπική αλλά προπονητική. Από όταν έφυγα και μετά με προπονούσε από μακριά, για ένα δύσκολο κόσμο, αυτό ήταν και το μεγαλείο του».
Ένα κορίτσι ατίθασο, ανεξέλεγκτο, σχεδόν ένα αγρίμι που όμως από μικρή ήξερε πως θέλει να γίνει ζωγράφος: «Όχι εσύ καλλιτέχνης δεν θα γίνεις για να πεινάσεις», της δηλώνουν οι γονείς της και έτσι δίχως την κατάλληλη προετοιμασία δεν θα καταφέρει να περάσει στη Σχολή Καλών Τεχνών που ονειρευόταν από 5 χρονών. «Πρώτα ξεκίνησα να ζωγραφίζω και μετά να γράφω. Μπορούσα να αντιγράψω τα πάντα. Έπαιρνα τον Μίκυ Μάους και τον ζωγράφιζα με τα μικρά χεράκια μου. Ήμουν ανέκαθεν ένα μιμητικό ον», θα μου περιγράψει αναπολώντας τα παιδικά της χρόνια.
Στα 21 της θα καταφέρει να ξεκινήσει τις σπουδές της στο πολυπόθητο αντικείμενό της, στο Πανεπιστήμιο La Verne και κυριολεκτικά θα διαπρέψει, αριστεύοντας. Στη διπλωματική της, θα αφοσιωθεί στη φύση, ζωγραφίζοντας τις ξερολιθιές της Τζια, αναζητώντας ταυτόχρονα την προσωπική της υπογραφή μέσα σε μια δύσκολη πολιτική και κοινωνική συνθήκη. Ο πρώτος της γάμος δεν θα αντέξει για μεγάλο διάστημα. Η Ντέμη Κάια αποφασίζει να χαράξει τότε τον δικό της προσωπικό δρόμο, μακριά από τη φροντίδα και τη σταθερότητα του γάμου της αλλά και την ασφάλεια της οικογένειάς της.
Θα θυμηθεί, πως την πρώτη της συμμετοχή σε έκθεση θα την κάνει το 2002 εκθέτοντας 12 έργα με θέμα το αυτοκίνητο στις εγκαταστάσεις της ΕΚΚΑ της Mercedes-Benz, μια στιγμή που δίχως τότε να το γνωρίζει, ήταν μοιραία αφού πολλά χρόνια αργότερα, το 2018 θα γνωρίσει και τελικά θα παντρευτεί τον σημερινό της σύζυγο Γιώργο Κυριαζάκο, ιδρυτή της ΕΚΚΑ.
«Ζούσα μόνη μου ακόμα κι όταν συγκατοικούσα. Υπήρχαν πολλές στιγμές που δεν είχα να φάω. Για δέκα περίπου χρόνια, στο μεγάλο “πάρτυ” της ζωής μου, χόρεψα με όλους τους Δαιμόνους» θα εξομολογηθεί, αλλά θα καταφέρει με τεράστιο πείσμα να συνθηκολογήσει με τους Δαίμονες και να προχωρήσει.
«Αν δεν είχαν εμφανιστεί ο Θεόφιλος Τραμπούλης, η Νάνα Σαχίνη και φυσικά η εξαιρετική Αγγελική Αντωνοπούλου κι εγώ δεν ξέρω που θα ήμουν σήμερα. Η Αγγελική επισκέφτηκε το εργαστήριο μου το 2011 και δεν ήξερα τι να της πρωτοδείξω. Στο τέλος ανοίγω τα ημερολόγια μου, όπου διανύω τη φάση της ζωής μου που μεταφράζω πορνογραφικά την πολιτική κατάσταση της Ελλάδας ενώ πρωτοστατούσα σε όλες τις διαδηλώσεις».
Το ”My porno Project” ήταν μια σχεδιαστική ενότητα που κράτησε για έξι χρόνια, «ένα προσωπικό ημερολόγιο» όπως η ίδια περιγράφει «της δικής μου πραγματικότητας, όπως εγώ την καταγράφω σε έναν κόσμο ηθικής, κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής κρίσης». Ένα έργο που δίχασε τον κόσμο μα σε καμία περίπτωση δεν έγινε τροχοπέδη στην πορεία της. Γιατί θα πάρει μέρος σε αυτήν την πρώτη επίσημη διπλή έκθεση με τη Νάνα Σαχίνη στη γκαλερί Αντωνοπούλου και σχεδόν όλα τα έργα θα πουληθούν μέσα σε ένα βράδυ.
“Το Σώμα ως Πόλη”, “My Porno Project”, “The Heart Wants What it Wants” μερικές από τις ατομικές της εκθέσεις καθώς και το “Ημερολόγιο μιας Μοδίστρας” σε επιμέλεια της Έφης Φαλίδα και του Γιώργου Καλύβη, όπως και τα “Επαναστατικά Παλίμψηστα” σε επιμέλεια της Φρούλης Τσακίρη που παρουσιάζουν τα αποτελέσματα ενός σημαντικού Πανεπιστημιακού Προγράμματος (ΕΛΗΔΕΚ), κάποιες από τις ομαδικές της εκθέσεις.
Το γυμνό, το μυστήριο, η σκληρότητα, ο σαρκασμός αλλά και το χιούμορ, ο ρομαντισμός, η νοσταλγία, όλα έχουν θέση στο έργο της. Οι αφηγήσεις της άλλοτε υπονοούνται και άλλοτε αναλύονται με τα χειρόγραφα κείμενά της.
Η Κάια δεν κρύβει λόγια, δεν προβάλει ψεύτικη πραγματικότητα κρύβοντας την αληθινή κάτω από το χαλάκι. Με τα έργα της, τραβάει το σεντόνι της υποκρισίας και αποκαλύπτει κάτι που άλλοτε σοκάρει, αιφνιδιάζει και άλλοτε απλώς σε φέρνει «ανφάς» με τον ρεαλισμό.
Ένας άνθρωπος βαθιά σκεπτόμενος, με τις χορδές της να εντοπίζουν αλλά και να επηρεάζονται από όλα όσα συμβαίνουν στην καθημερινότητά μας όχι μόνο εντός των Εθνικών μας ορίων αλλά και εκτός. «Με όλα όσα έχουν συμβεί με τις γυναίκες του Ιράν ένιωσα να χάνω το μυαλό μου. Το ακτιβιστικό μου ένστικτο που κοιμόταν όλα αυτά τα χρόνια επανήλθε δριμύτερο και με έφτασε σε κατάσταση ακραίας αϋπνίας και άγχους με αποτέλεσμα να νιώσω ότι χρειάζομαι βοήθεια και να μην διστάσω να τη ζητήσω. Ο γιατρός μου ήταν ο πρώτος που με στήριξε μαζί με τον σύζυγό μου λέγοντάς μου “αν σας συνταγογραφήσω οτιδήποτε που θα σας καταστείλει, θα είναι σα να διαπράττω ύβρη προς τη σύγχρονη τέχνη».
Συνειδητά επέλεξε να μην γίνει μητέρα ποτέ. «Αν ήμουν μητέρα, δεν θα μπορούσα να είμαι καλλιτέχνης. Γιατί η σύγχρονη τέχνη είναι η ίδια η ζωή, μιμείται άριστα τη δυναμική της και όπως λέει ο αγαπημένος μου Τεχνοκριτικός Jerry Saltz, είναι ιδανική για να τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια» θα μου πει.
Η Ντέμη Κάια δεν έχει μια συγκεκριμένη γλώσσα, δεν έχει αποδεχθεί κανένα συμβόλαιο με την έκφραση της τέχνης, η μόνη της βεβαιότητα είναι η ασυμβίβαστη και ελεύθερη φύση της. «Είμαι queer της τέχνης, αλλάζω συνέχεια gender, χαρακτήρα, διάθεση, μιμούμαι ζωντανούς, πεθαμένους, ανθρώπους, ζώα ή ακόμα και φυτά ή έντομα. Είμαι τα πάντα και δεν είμαι τίποτα απολύτως. Γεννήθηκα τώρα, ή πριν από 150, 300 ή 2000 χρόνια, δεν ξέρω. Και να σου πω την αλήθεια δεν με ενδιαφέρει. Προσπαθώ απλά να μεταφέρω ένα μήνυμα σε έναν πλανήτη που πεθαίνει και τώρα δυστυχώς που είναι αργά, άρχισε κάπως ο κόσμος να σκιρτάει. Αλλά ακόμα είναι αμήχανος γιατί απλά προσπαθεί να επιβιώσει. Νιώθω την υποχρέωση να το καταγράψω όλο αυτό και όσο μπορώ να βοηθήσω. Αυτό μόνο» θα μου δηλώσει με αφοπλιστική ειλικρίνεια.
Καλλιτεχνική υπογραφή και προετοιμασία για μια ατομική έκθεση
Μετά από 8 ολόκληρα χρόνια, επιστρέφει πλέον δυναμικά και τον ερχόμενο Μάιο σχεδιάζει την επόμενη ατομική της έκθεση στους κήπους του σπιτιού της, μέσα σε ένα άκρως εντυπωσιακό σκηνικό, με επιμελητή τον Χριστόφορο Μαρίνο γιατί από την αρχή την πίστεψε πολύ και της υποσχέθηκε ότι ακόμα κι αν συνέβαινε το οτιδήποτε εκείνος θα προχωρούσε στην έκθεση του έργου της.
«Ζούμε στην εποχή της επισφάλειας» θυμάται να του λέει «άρα ότι κι αν συμβεί, θέλω με τη βοήθεια του άντρα μου και της Μαρίας να κάνετε την έκθεση». Ήταν βαθιά πληγωμένη από την αρνητική κριτική που είχε δεχτεί τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζοντας την Πορνογράφο και Καιροσκόπο. Διπλά της και η φίλη της Μαρία Παπαδημητρίου με την παρότρυνση της οποίας αποφασίστηκε να γίνει η έκθεση σε ένα εξωθεσμικό χώρο.
«Το καινούργιο μου έργο είναι αυτοβιογραφικό και πολύπλοκο, δεν θα μπορούσε να παρουσιαστεί σε γκαλερί. Σίγουρα όμως θέλω να δείξω αυτήν τη δουλειά των τελευταίων 5 ετών στην Αθήνα πριν πάω στη Νέα Υόρκη που μου έχει γίνει πρόσκληση».
«Αγάπησα τελικά κάποια στιγμή τον εαυτό μου. Δεν μπορώ πια να με βλάψω».
Και η ζωή φαίνεται πως δίνει μια νέα προοπτική στη καλλιτεχνική αλλά και προσωπική της πορεία. Έχοντας γυρίσει την πλάτη στους Λαιστρυγόνες του παρελθόντος, καταφέρνοντας οτιδήποτε μπορούσε να παρεμποδίσει την γαλήνη της, ορθώνεται και πάλι με τα όπλα που ξέρει καλύτερα: την τέχνη της και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που μπορούν να διαδώσουν το μηνυμά της. Άλλωστε ανέκαθεν η ιδιοφυΐα της είναι το οξύ βλέμμα της στα πράγματα, η παιδική της ευαισθησία και η ατρόμητη φύση.
