Απευθύνομαι σε σένα, που χθες γυρνούσες στο σπίτι σου βράδυ και ένιωσες αυτό το διαπεραστικό αίσθημα του φόβου που σε κάνει σχεδόν να μουδιάζεις, κρατούσες τα κλειδιά σου σφιχτά στη μία παλάμη σου και το κινητό σου στην άλλη, σε ετοιμότητα μην τυχόν και ακούσεις τον παραμικρό θόρυβο πίσω από την πλάτη σου, βήματα που ακολουθούν τα δικά σου, ανάσα που φτάνει τα αυτιά σου και μέχρι να βάλεις το κλειδί στην πόρτα και να κλείσει πίσω σου, οι χτύποι της καρδιάς σου ασταμάτητοι, αναρίθμητοι, έτοιμοι να την κάνουν να σπάσει από την πάλη. Η πόρτα κλείνει και παίρνεις την πρώτη βαθιά ανάσα. Άλλη μια μέρα που ένιωσες να απειλείσαι επειδή είσαι γυναίκα, που ένιωσες αβοήθητη και τυχερή συνάμα που οι φόβοι σου τελικά δεν έγιναν πραγματικότητα -γιατί είναι απλή τύχη στον κόσμο που ζεις άλλωστε- και ένα κομμάτι της σκέψης σου δεν παύει να είναι καρφωμένο σε όλες εκείνες που οι φόβοι τους εξελίχθηκαν σε βίωμα τραυματικό, κάποιες φορές μοιραίο, χωρίς επιστροφή.
Η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών θεσπίστηκε επίσημα με απόφασή της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στις 17 Δεκεμβρίου 1999 για να αναδείξει αυτό το σημαντικό παγκόσμιο φαινόμενο. Κάθε χρόνο λοιπόν στις 25 Νοεμβρίου, ο πλανήτης ντύνεται πορτοκαλί στο πλαίσιο του Orange the World, όπως είναι η διεθνής ονομασία της καμπάνιας και πραγματοποιείται μια 16ήμερη (25/11 – 12/12) εκστρατεία που καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ για να ευαισθητοποιήσει την παγκόσμια κοινότητα γύρω από θέματα έμφυλης βίας.
Η πραγματικότητά μας κατακλύζεται από καθημερινά περιστατικά κακοποίησης γυναικών, με πολλά που γνωστοποιούνται, άλλα που καταγγέλλονται, μα και άλλα που κρύβονται κάτω από το χαλί, πίσω από κλειστές πόρτες, παγωμένα μέσα στον φόβο. Από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Οκτώβριο 2022 η τηλεφωνική Γραμμή SOS 15900 δέχθηκε συνολικά 9.192 κλήσεις, εκ των οποίων οι 6.196 αφορούσαν σε περιστατικά βίας. Νούμερα που στο άκουσμά τους νιώθεις σε όλο της το βάρος την ανάγκη της συνειδητοποίησης, της δράσης μέχρι όλο αυτό να πάψει να θεωρείται δεδομένο: το τραύμα, ο φόβος, αυτή η ανισότητα ορατή σε κάθε έκφανση της ζωής, με όποια ιδιότητα και αν φέρει το γυναικείο σου σώμα, σαν να είναι καταδικασμένο να βάλλεται ες αεί.
Φέτος, για δεύτερη συνεχή χρονιά η ΔΕΗ συμμετέχει στην καμπάνια Orange the World στο πλαίσιο του πυλώνα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης ΔΕΗ ενεργώ. Στη φετινή της συμμετοχή επιλέγει να φωτίσει μία πτυχή της έμφυλης βίας, που αν και καθρεφτίζεται σε συνήθη σχόλια, δεν της δίνεται η πρέπουσα σημασία. Υπάρχει πλήθος αντιλήψεων και στερεοτύπων που συνδέουν το γυναικείο ντύσιμο με δήλωση «προκλητικότητας» ή έλλειψη σοβαρότητας που δεν συνάδει με την οικογενειακή ή επαγγελματική κατάσταση μιας γυναίκας.
Πόσες φορές δεν έχεις νιώσεις να σε «ακουμπούν» επίμονα βλέμματα σε καλυμμένα ή μη σημεία του σώματός σου; Πόσες φορές δεν έχεις νιώσει παραβιασμένη, εκτεθειμένη σε άρρωστα μυαλά ή εγκεφάλους που έχουν την πεποίθηση ότι διαθέτουν οποιοδήποτε δικαίωμα πάνω στο σώμα σου; Πόσες φορές δεν έχεις ακούσει τη φράση «τα ήθελε» ή «πήγαινε γυρεύοντας με το ντύσιμό της» για τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης που κατακλύζουν την πραγματικότητά μας;
Με πρωτοβουλία να διερευνήσει το ζήτημα «ντύσιμο και βία κατά των γυναικών» η ΔΕΗ πραγματοποίησε την πρώτη πανελλαδική έρευνα με στόχο να αφουγκραστεί τον παλμό της κοινωνίας του τώρα και να καταγράψει τη στάση που επιλέγει το κοινό ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του. Η μεθοδολογία της πρώτης πανελλαδικής έρευνας που επιχείρησε να φωτίσει τη σύνδεση ανάμεσα στο γυναικείο ντύσιμο και τη βία ήταν ποσοτική, πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 1.000 ατόμων πανελλαδικά, ηλικίας 18-64 χρονών. Στην πρωτοβουλία της αυτή επικουρικός ήταν ο ρόλος και η δράση της εταιρείας ερευνών Focus Bari με την εμπειρία και τεχνογνωσία της, καθώς και του μη κερδοσκοπικού – μη κομματικού οργανισμού WOMEN ACT που δραστηριοποιείται με στόχο την ενδυνάμωση των γυναικών.
Τι λένε όμως τα νούμερα; Όσο τα στερεότυπα διαιωνίζονται υπάρχει στον ορίζοντα έστω και η παραμικρή ελπίδα το φαινόμενο της έμφυλης βίας να εξασθενήσει, να εξαληφθεί; Υπάρχουν ψήγματα αισιοδοξίας με το βλέμμα στο μέλλον;
«Τα άρρητα και συχνά ασυνειδήτως επαναλαμβανόμενα έμφυλα στερεότυπα δεν αμφισβητούνται εύκολα. Είναι τόσο βαθιά εμπεδωμένα μέσα μας, που η αμφισβήτησή τους προαπαιτεί ουσιαστικό αναστοχασμό σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο και μια διαρκή άβολη σύγκρουση με ό,τι μας είναι γνώριμο και κατανοητό. Στόχος μας, ως οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών, είναι να ρίξουμε φως σε στερεοτυπικές μη λειτουργικές», αναφέρει η Μαρία Γιαννιού συνιδρύτρια του οργανισμού Women Act.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας 9 στους/στις 10 έχουμε ακούσει το σχόλιο «τα θέλει» ή «πάει γυρεύοντας με το ντύσιμό της» στο περιβάλλον μας, ενώ το 21% πιστεύουν ότι μια γυναίκα ή ένα κορίτσι που φοράει εφαρμοστά ρούχα ή κοντή φούστα είναι υπεύθυνη εάν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση. «Το ντύσιμο μίας γυναίκας ή ενός κοριτσιού δικαιολογεί κάποιας μορφής παρενοχλητική συμπεριφορά» αναφέρει το 34%, ενώ το 38% πιστεύει ότι γυναίκες και κορίτσια πρέπει να προσέχουν το ντύσιμό τους, για να μην προκαλέσουν σεξουαλική παρενόχληση, με τον 1 στους 5 άνδρες να πιστεύει ότι μια γυναίκα πρέπει να προσέχει το ντύσιμό της, ιδιαίτερα όταν βρίσκεται σε χώρους με άγνωστους άνδρες.
Και με τον ήχο των αριθμών να μοιάζει εκκωφαντικός το σύνθημα «Αλλάζουμε μυαλά, όχι ρούχα» μονόδρομος. Orange the World… για να ανοίξει συζήτηση από τα social media μέχρι τις οικογένειες και τις παρέες, για να κατανοήσουμε τη σοβαρότητα του θέματος για τον ψυχισμό, την ασφάλεια και την ακεραιότητα των γυναικών.
Έτσι η ΔΕΗ λέει «Αλλάζουμε μυαλά, όχι ρούχα» και ντύνει τους λογαριασμούς της στο Facebook και στο Instagram πορτοκαλί για 16 μέρες και δημοσιεύει σε καθημερινή βάση ευρήματα της έρευνας.
Κάθε φορά που σκεφτόμαστε ή λέμε φράσεις όπως ”με το ντύσιμο της πάει γυρεύοντας” βάζουμε το δικό μας λιθαράκι στην έμφυλη βία», αναφέρει η Σοφία Δήμτσα Διευθύντρια Εταιρικών Σχέσεων και Επικοινωνίας της ΔΕΗ. «Οι στερεοτυπικές αντιλήψεις που συνδέονται και εκτρέφουν κακοποιητικές συμπεριφορές κάθε μορφής θα εκριζωθούν μόνο όταν καταφέρουμε να τις βγάλουμε στο φως, να τις αναγνωρίσουμε στη συμπεριφορά και τον τρόπο ζωής μας. Αυτή ακριβώς τη στόχευση είχε η πρωτοβουλία της ΔΕΗ ”Αλλάζουμε μυαλά, όχι ρούχα”. Να αναδείξει στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας για ένα ζήτημα που παραμένει σχεδόν ”αόρατο”. Ρίχνει φως στα φανερά ή υπαινικτικά σχόλια που καλλιεργούνται και αναπαράγονται εις βάρος των γυναικών ανοίγοντας και ενθαρρύνοντας παράλληλα τη συζήτηση για την αποτροπή της διαιώνισής τους».
