«Το φάρμακο που κάνει πέρα το Κακό πού το βρίσκει κανείς; Το γιατρικό που εξαφανίζει τον φόβο, τον πόνο, την πλήξη, τη θλίψη υπάρχει; Όταν έξω κάνει συνέχεια ζόφο μήπως είναι καλύτερα να ταμπουρωθούμε εντός και να στήσουμε καινούριες πραγματικότητες, με φρέσκες φάτσες, νέες γλώσσες, άλλες αντοχές και εξελιγμένες συμπεριφορές; Μήπως είναι η ώρα όταν το Κακό Χτικιό ανασαίνει στον σβέρκο μας, να σκαρώσουμε για πανοπλία καινούριο εαυτό, μπας και το ξεγελάσουμε και μας προσπεράσει;
Όπως κάθε οθόνη μας είναι γεμάτη από κάθε λογής πληροφορία άχρηστη ή μη, έτσι κι εμείς προσπαθούμε να «φορμάρουμε» στο πατάρι μας την κακοφωνία, το βουητό της εποχής μας, μέσα από χαρακτήρες, σχήματα, κινησιολογία και εκφράσεις του σωματικού θεάτρου που υπηρετούμε για 10 και βάλε χρόνια. Φέρνουμε το έξω μέσα (πάνω στο πατάρι δηλαδή), στήνουμε χορό στον διασκεδαστικό φρενήρη ρυθμό της πλατφόρμας, και που και που ρίχνουμε και μία κλεφτή ματιά τριγύρω..
Αναρωτιόμαστε… ποιο είναι το πρόσωπο του κακού; Θα το γνωρίσω; Όπως είμαι τώρα θα το αντέξω ή θα με αρρωστήσει… κι εγώ ποιος είμαι τελικά;».
Με έμπνευση από το διήγημα του Έντγκαρ Άλαν Πόε «Η Μάσκα του Κόκκινου Θανάτου», όπου ένα λοιμός θερίζει τον τόπο, αναγκάζοντας τον κόσμο να παραμείνει κλεισμένος μέσα, η ομάδα Patari Project ανεβάζει στο πατάρι τη δική της εκδοχή. Μια εκδοχή που στην ευρηματική κινησιολογία έρχεται να προστεθεί το χιούμορ, μια σουρεαλιστική τρέλα αλλά και κάποια φωτεινά σημεία· η ομάδα έρχεται να φωτίσει παραδίδοντάς μας μια διαφορετική, ίσως πιο ανάλαφρη εκδοχή του σκοτεινού παραμυθιού.
Στην Αιώνια Ανοσία, η φαντασία του Πόε συναντά τις εμπειρίες της ομάδας από τη σύγχρονη πραγματικότητα των lockdown, της συνεχούς αλυσίδας των κακών μαντάτων στην παγκόσμια σκακιέρα και της social media καθημερινότητας. Οι Patari Project, με τη γνωστή και αγαπημένη τεχνική της πλατφόρμας σε πλήρη λειτουργία, ζωντανεύουν ένα κάστρο-πολυχώρο, όπου σε κάθε γωνία υπάρχει και μια έκπληξη, σε κάθε στροφή και μία πρωτόγνωρη εμπειρία. Ο οικοδεσπότης άγνωστος, αναζητείται σε κάθε γωνιά από τους τρεις καλεσμένους του που εκστασιασμένοι κατά το πλείστον εύχονται να μην τελειώσει αυτό το πάρτυ. Πάρτυ, πάρτυ, πάρτυ…
Πώς νιώθετε που επιστρέφετε μετά από σχεδόν 3 χρόνια και πάλι στην αθηναϊκή σκήνη;
Γιάννης Γιαννούλης: Χαρά, ευγνωμοσύνη, λύτρωση και αν ήταν παρομοίωση είναι σαν να πίνεις νερό μετά από πολύ καιρό στην έρημο. Η αλήθεια είναι ότι η διάρκεια της αποχής δεν είναι τόση. Τέλος του 2020 αποπειραθήκαμε να συνεχίσουμε τις 4 εποχές στην Εναλλακτική Σκηνή του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, αλλά δυστυχώς με την πρεμιέρα ήρθε μαζί και το lockdown οπότε τελείωσε πριν καν αρχίσει. Πέρυσι το καλοκαίρι κάναμε την παράσταση «Αιγαίο» αλλά δυστυχώς με μόνο 2 παραστάσεις στη Λέσβο δεν προλάβαμε να τη χαρούμε. Τώρα μας δίνεται η ευκαιρία να παίξουμε ένα σερί παραστάσεων και να επικοινωνήσουμε ξανά με το κοινό και αυτό που νιώθουμε είναι ανυπομονησία και χαρά να ξαναβρεθούμε στη σκηνή σε ένα γεμάτο θέατρο και να μοιραστούμε την ιστορία μας.
Αυτό το διάστημα της ανάπαυλας είχε δημιουργικές ζυμώσεις ή περισσότερο ξεκούραση και ανάπαυλα από τα προηγούμενα εντατικά χρόνια;
Γιάννης Γιαννούλης: Θα μπορούσα να πω και τα δύο. Σε αυτήν την αναγκαστική ανάπαυλα πρωτίστως προκύπτει και χρειάζεται η ξεκούραση μετά από την πολλή δουλειά που έχει προηγηθεί. Αλλά τις δημιουργικές και καλλιτεχνικές ζυμώσεις δεν τις γλιτώνεις, σου έρχονται! Για αυτόν τον λόγο κάναμε και την παράσταση πέρυσι το καλοκαίρι. Μαζευτήκαμε και είπαμε πρέπει να κάνουμε κάτι. Το ίδιο και με την Αιώνια Ανοσία. Προέκυψε φυσικά η ανάγκη έκφρασης και δημιουργίας και παρόλο που η Σοφία Πάσχου (μόνιμη σκηνοθέτις της ομάδας) δεν μπορούσε να το αναλάβει είπαμε θα το αναλάβουμε εμείς και πρώτη φορά ο Θεοδόσης Κώνστας με συνεργό την Εριφύλη Στεφανίδου χρήστηκε σκηνοθέτης! Αυτό μπορώ να πω ότι μας έκανε πολύ καλό. Έχει τεράστια σημασία να αναδομείται μία ομάδα -που υπάρχει 10 χρόνια- αλλιώς. Είναι σημαντικό να αλλάζουμε θέσεις, προκλήσεις και οπτικές. Ασχέτως του αποτελέσματος έχουμε επιλέξει τον δύσκολο δρόμο και αυτό μπορεί να είναι μόνο θετικό.
Τι είναι αυτό που σας γοητεύει πάνω στην πλατφόρμα και δεν δείχνετε να θέλετε να την αποχωριστείτε;
Γιάννης Γιαννούλης: Η πλατφόρμα είναι συνώνυμο και σήμα της ομάδας. Το λέει η λέξη Patari Project. Η πλατφόρμα είναι η σφραγίδα μας. Έτσι ξεκινήσαμε και έτσι πορευτήκαμε μέσα στα χρόνια. Αλλάζουν μόνο οι διαστάσεις, τα ύψη, τα βάθη, τα πλάτη και οι άνθρωποι που πετιούνται συνήθως από τη μία στην άλλη, από ένα μεγάλο τραπέζι και κάτω, από την ουρά ενός πιάνου, από ένα καράβι στα κύματα και στις φουρτούνες. Αυτοί είναι οι κόσμοι που φτιάχνουμε. Με όπλο μας το τίποτα μιας άδειας πλατφόρμας. Ο περιορισμός είναι η ελευθερία μας. Εξάπτουμε τη φαντασία του θεατή και τον κάνουμε μέρος του κόσμου μας. Μόνο μαζί μπορούμε να το πετύχουμε αυτό, όπως και κάθε υγιή σχέση χρειάζεται δύο για να λειτουργήσει, έτσι κι εμείς. Μαζί πάνω στην πλατφόρμα για να το πετύχουμε και μαζί με το κοινό για να το ταξιδέψουμε.
Η επιστροφή σας γίνεται με ένα έργο «σκοτεινό». Επιδημίες, αρρώστιες, απομόνωση, θάνατος. Η τέχνη αντιγράφει τη ζωή σαφώς. Ωστόσο δεν είχατε ανάγκη για μια στροφή; Ίσως λιγότερο σκοτεινή, πιο αισιόδοξη. Γιατί επιλέγετε να μιλήσετε για αυτό;
Θεοδόσης Κώνστας: Είχαμε ανάγκη για στροφή καλλιτεχνική και γι’ αυτό καταλήξαμε στη συγκεκριμένη επιλογή πραγματοποιώντας μέσω αυτής αλματάκι που μας προσγείωσε κάπως πιο μακριά από το παιδικό θέατρο, στο οποίο είχαμε «φωλιάσει» τα προηγούμενα χρόνια. Επίσης το έργο αυτό κάπως μας διάλεξε εκείνο: πάνω στην προσπάθειά μας να επεξεργαστούμε τα όσα ζούμε στην πανδημία και αναζητώντας να κωδικοποιήσουμε τις εμπειρίες μας αυτές σε θεατρική γλώσσα, πέσαμε πάνω στο διήγημα του Πόε και το να ασχοληθούμε μαζί του έμοιαζε αναπόφευκτο έως μοιραίο. Κι αυτό όχι μόνο λόγω της παρόμοιας κατάστασης της αρρώστιας και του εγκλεισμού που περιγράφεται στο διήγημα, αλλά και γιατί παρ’ όλη τη σκοτεινιά την αφήγησή του τη διατρέχει τρέλα και χιούμορ (μαύρο ναι) υλικά που θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε κι εμείς για να μαγειρέψουμε τη δική μας σκηνική απεικόνιση της covid εποχής. Τη σκοτεινή μας πραγματικότητα θα την ανεβάζαμε στην πλατφόρμα για να βρούμε τα φωτεινά της σημεία, ακολουθούμε διαδρομή που περνάει από σκιές όμως μας οδηγεί πάντα ένα φως και σε αυτό το φως καταλήγουμε στο τέρμα της πορείας μας στην παράσταση.
Πρώτες σκέψεις όταν διαβάσατε το βιβλίο του Πόε.
Ειρήνη Μακρή: Διάβασα πρώτη φορά το διήγημα αυτό του Πόε δυνατά στο καθιστικό, ακούγοντας μουσική και με πολλή όρεξη, χωρίς να έχω ιδέα περί τίνος πρόκειται. Από τις πρώτες γραμμές ήταν καθαρό ότι πρόκειται για μια περίοδο πανδημίας, αντίστοιχη με αυτή που ζούμε. Ζορίστηκα. Το ευτύχημα ήταν ότι η σκέψη αυτή δεν κράτησε πολύ. Ήταν τόσο γλαφυρή η περιγραφή των εικόνων, των χρωμάτων, των γεύσεων και των ήχων, που πραγματικά δεν αντιστάθηκα στην ιστορία. Μου φάνηκε σκοτεινή, ήταν ένα μαύρο παραμύθι που ενώ δεν θα το επέλεγα για παραμύθι ύπνου συνειδητά, εντούτοις είχε κάτι μαγικό και ταυτόχρονα πολύ ανάλαφρο. Σαν το πέρασμα του χρόνου και ο θάνατος να είναι κάτι εντελώς φυσικό, όπως η ανάσα. Οπότε, όταν το τελείωσα είχα μια περίεργη αίσθηση ανακούφισης και για το «παραμύθι» που είχα μόλις διαβάσει, αλλά και γιατί όσον αφορούσε στην παράσταση, κατάλαβα ότι δεν οδηγούσε σε μια μαύρη και σκοτεινή αποτύπωσης της ήδη βεβαρημένης εποχής που διανύουμε.
Για πρώτη φορά, η ομάδα εμφανίζεται με μάσκα. Μιλήστε μας λίγο για αυτή την επιλογή;
Θεοδόσης Κώνστας: Οι μάσκες που χρησιμοποιούμε δεν είναι ακριβώς θεατρικές. Λειτουργούν περισσότερο ως μία εκδοχή της καρναβαλίστικης μάσκας, είναι προεκτάσεις της στολής που καλούνται να ενδυθούν οι χαρακτήρες στο έργο για να μπορέσουν να σταθούν απέναντι στο Κακό, να μεταμορφωθούν για να το ξεγελάσουν κι επειδή οι στολές αποδίδονται σωματικά χρησιμοποιούμε τη μάσκα ως οπτικό συμπλήρωμα της «φορεσιάς» αυτής. Και σε άλλα σημεία οι μάσκες μετατρέπονται σε σύμβολα μιας κατάστασης.
Ποιος κατά τη γνώμη σας είναι σήμερα ο «Κόκκινος Θάνατος»;
Ειρήνη Μακρή: Ο φόβος. Νομίζω ο φόβος των ανθρώπων δεν αλλάζει ανά τους αιώνες. Αλλάζει περίβλημα ή μορφή, αλλά ο φόβος της μη ύπαρξης ίσως είναι το σημείο εκκίνησης, αλλά και τα μεγαλύτερα δεσμά μας. Σήμερα διανύουμε μια εποχή όπου βασιλεύει ο φόβος και ταυτόχρονα κάνουμε τα πάντα για να τον κρατήσουμε απέξω. Έξω από το σώμα μας, έξω από το σπίτι μας, έξω από τον περίγυρό μας και το μυαλό μας. Αναπόφευκτα όμως ετεροκαθοριζόμαστε απ’ αυτόν, αν είναι πάντα το σημείο αναφοράς. Ασχολούμαστε συνεχώς, τον θρέφουμε και τρεφόμαστε απ’ αυτόν σε ένα φαύλο κύκλο. Κι όσο κάνουμε τα πάντα για να κρατήσουμε τον φόβο εκτός, τόσο εγκλωβιζόμαστε. Βομβαρδιζόμαστε καθημερινά με άσχημες ειδήσεις, συζητήσεις επί συζητήσεων, μπόλικο μίσος, social media, βίντεο, άρθρα, γνώμες, εικόνες, ατόφιο φόβο. Και φυσικά ψεύτικη ευτυχία, κοκκαλωμένα χαμόγελα και πλαστικά πρόσωπα, πακέτο πάνε αυτά τα άκρα. Όλα αυτά όσο θρέφουν τον φόβο μας άλλο τόσο μας αποπροσανατολίζουν κρατώντας μας φοβισμένους και ανελεύθερους σώμα και πνεύμα. Και οι κρίσιμες συνθήκες της εποχής, δηλαδή η πραγματική αγωνία για καθημερινή επιβίωση, το πραγματικό πρόβλημα της φτώχειας και της πανδημίας κάθε άλλο παρά καταστέλλουν τον φόβο.
Πού στρέφει το βλέμμα κυρίως σκηνοθετικά η παράσταση;
Θεοδόσης Κώνστας: Αυτό που θέλαμε να πετύχουμε είναι να αποδοθεί ο κόσμος του Πόε μέσω της θεατρικής μας γλώσσας. Να εκπροσωπηθεί πάνω στην πλατφόρμα μας τόσο το σύμπαν της «Μάσκας του Κόκκινου Θανάτου» όσο και η πιο σύγχρονη δική μας ανησυχία της «Αιώνιας Ανοσίας» . Αυτό που αποτυπώνεται στο διήγημα , η αναπόδραστη παρουσία του Κακού στις ζωές των ανθρώπων, έγινε η βασική θεματική μας και από εκεί και πέρα μετατρέψαμε τη λεπτομέρεια των κειμενικών περιγραφών σε σωματικότητα και το γλωσσικό ύφος σε τεχνική της πλατφόρμας. Στόχος μας επίσης ήταν να συνδυαστεί το δείγμα αυτό γοτθικής λογοτεχνίας του 1842 με τη ζοφερή βαβούρα του 2022 και να προκύψει ένα νέο είδος πραγματικότητας τόσο του Πόε όσο και του Patari, μέσα στο οποίο οι ήρωές του έργου καλούνται να επιβιώσουν, δοκιμάζονται, πλάθονται και τελικά αποκαλύπτονται.
Σε τι θα ευχόσασταν να έχει ανοσία ο άνθρωπος;
Ειρήνη Μακρή: Στην ακόρεστη επιθυμία για συσσώρευση και εξουσία. Μακάρι να μη χρειαζόταν να συσσωρεύει πλούτο κανείς εις βάρος κάποιου άλλου, να μη θεωρεί ότι έχει περισσότερα δικαιώματα σ’ αυτή τη ζωή από οποιονδήποτε άλλον ή ότι εν τέλει δεν θα καταλήξει όπως όλοι. Είναι αδιανόητο ότι το ξεχνάμε αυτό. Κι όμως κάνουμε ακόμα πολέμους, λαχταράμε να εξουσιάσουμε πάνω σε ό,τι απέμεινε, ακόμα πλουτίζουμε υπέρμετρα έναντι της ανθρώπινης ζωής, αλληλοσκοτωνόμαστε καθημερινά, σκοτώνουμε και τους εαυτούς μας μέσα σ’ όλα και συνεχίζουμε να κάνουμε τον πλανήτη ένα μέρος μη βιώσιμο για όλους, με την αλαζονεία ότι όλα είναι φτιαγμένα για να εξυπηρετούν τον δικό μας σπουδαίο σκοπό στη ζωή. Αστείο δεν είναι;
