«Παλιές Διασταυρώσεις-Make it new». Αυτός είναι ο γενικός τίτλος της 3ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, που αναφέρεται στη θεματική επικέντρωση για τρεις συνεχείς διοργανώσεις, από το 2011 και μέχρι και το 2015, στην περιοχή της Μεσογείου. Η Μπιενάλε διεξάγεται από τις 18 Σεπτεμβρίου έως τις 18 Δεκεμβρίου 2011, με κύριο διοργανωτή το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, μέσα από την «Κίνηση των 5 Μουσείων Θεσσαλονίκης» – 5Μ (Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ).

Με την προσοχή στραμμένη στη Μεσόγειο, τους λαούς, τον πολιτισμό, τους ανθρώπους της, τα πάθη και τα προβλήματά τους, διυλισμένα από τη σύγχρονη εικαστική ματιά, η φετινή διοργάνωση αναπτύσσεται σε όλη την πόλη και αποτελείται από κεντρικό και παράλληλο πρόγραμμα, που περιλαμβάνουν εκθέσεις, διεθνές εργαστήρι νέων καλλιτεχνών, φεστιβάλ performance, φιλοξενούμενες δράσεις και ένα συμπόσιο.

Η διοργάνωση εντάσσεται στο πρόγραμμα «Θεσσαλονίκη: Σταυροδρόμι Πολιτισμών» του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, με θέμα για το 2011 τη Μέση Ανατολή.

Η φετινή Μπιενάλε χαίρει της στήριξης μιας Διεθνούς Συμβουλευτικής Επιτροπής, μέλη της οποίας είναι οι:
Catherine David, Ιστορικός Τέχνης-Επιμελήτρια
Maria Rosa Girace Pieralisi, Διευθύντρια Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης
Jessica Morgan, Επιμελήτρια Σύγχρονης Τέχνης
Ντένης Ζαχαρόπουλος, Θεωρητικός Τέχνης
Γιάννης Κουνέλλης, Καλλιτέχνης

Τη Διεύθυνση του όλου εγχειρήματος έχει η Κατερίνα Κοσκινά, Ιστορικός Τέχνης-Μουσειολόγος, Πρόεδρος Δ.Σ. του ΚΜΣΤ.

Υπεύθυνη διαχείρισης του έργου είναι η Αθηνά Ιωάννου.

Εγκαίνια: Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 2011 l ΚΜΣΤ, Μονή Λαζαριστών, 19:30. 
Οι εκθεσιακοί χώροι είναι ανοικτοί για το κοινό την Κυριακή 18:09 από τις 12:00.

Πρόγραμμα

Κεντρικό Πρόγραμμα

«Ο Γκρεμός και το Ρέμα»
Επιμελητές: Paolo Colombo, Mahita El Bacha Urieta, Μαρίνα Φωκίδη
Βοηθοί Επιμελητές: Δόμνα Γούναρη, Άννα Μυκονιάτη (ΚΜΣΤ)

Οι επιμελητές του κεντρικού προγράμματος της 3ης Μπιενάλε Paolo Colombo, Mahita El Bacha Urieta, Μαρίνα Φωκίδη, ανταποκρινόμενοι στις τρέχουσες κοινωνικές, πολιτικές συνθήκες στην περιοχή της Μεσογείου, και όχι μόνο, αναφέρουν στο βασικό, ιδεολογικό τους κείμενο για τη διοργάνωση:

«Στις τρέχουσες συνθήκες της αυξανόμενης αστάθειας που εγκυμονούν υποσχέσεις και κινδύνους, ο τίτλος «Ο Γκρεμός και το Ρέμα», αποκτά μια ιδιάζουσα δυναμική καθώς συλλαμβάνει την αίσθηση του εύθραυστου και του επικίνδυνου που κυριαρχούν στις ευρύτερες πολιτικές που ασκούνται στον χώρο της Μεσογείου αλλά και στην ψυχολογία του ίδιου του ατόμου. Υπό την επίδραση του υποβόσκοντα κινδύνου και μιας αμλετικού τύπου αμφιβολίας, σύγχρονοι καλλιτέχνες παράγουν έργα, τα οποία χαρακτηρίζονται συχνά από μια αμυντική, ειρωνική διάθεση.»

Το κεντρικό πρόγραμμα της 3ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης αντλεί έμπνευση από την πόλη ως μία μεταφορά του έντονου πολυπολιτισμικού χαρακτήρα του παρελθόντος της. Κάθε ένας από τους χώρους που στεγάζουν τις εκθέσεις του κεντρικού προγράμματος (5 ιστορικά μνημεία και 5 μουσεία) αποτελεί ένα επεισόδιο από τη συνολική του αφήγηση. Αυτά τα επεισόδια εμπνέονται από την προηγούμενη και τη σημερινή χρήση των κτιρίων αυτών, την παλαιά και τη σύγχρονη συνεισφορά τους στην κοινωνική ζωή της πόλης και στις πολιτικές της ζυμώσεις και οι καλλιτέχνες και τα έργα που φιλοξενούνται, επιλέχθηκαν ειδικά για αυτά. Έτσι, ο επισκέπτης των εκθέσεων περιδιαβαίνει την πόλη και ταυτόχρονα γίνεται κοινωνός της ιστορίας της και μέρος της ζωής της.

Χώροι: Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Μονή Λαζαριστών), Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης (ΚΜΣΤ, Αποθήκη Β1, Λιμάνι), Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ, Αλατζά Ιμαρέτ, Γενί Τζαμί, Κάζα Μπιάνκα, Μπαζάρ Χαμάμ, Μπέη Χαμάμ, Επταπύργιο.

Ειδικότερα στους δύο ορόφους της Μονής Λαζαριστών, μετά από πρόταση των τριών επιμελητών του κεντρικού προγράμματος, έργα της συλλογής Κωστάκη του ΚΜΣΤ συνδιαλέγονται έμμεσα, θεματικά και αισθητικά με έργα σύγχρονων καλλιτεχνών. Τα έργα της συλλογής έχουν επιλεχθεί από τον καλλιτέχνη Κωστή Βελώνη, όσον αφορά τον διάλογο με τα δικά του έργα και την επιμελήτρια του ΚΜΣΤ και επικεφαλής της Συλλογής Μαρία Τσαντσάνογλου, όσον αφορά τα έργα των υπόλοιπων καλλιτεχνών.

Την αρχιτεκτονική – μουσειογραφική μελέτη των χώρων του κεντρικού προγράμματος της 3ης Μπιενάλε έχει ο Ανδρέας Αγγελιδάκης.

Παράλληλο Πρόγραμμα

«Οι Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη. Ανεξίτηλα σημάδια στον χώρο.» Σεπτέμβριος–Δεκέμβριος 2011 / Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Η αφήγηση της έκθεσης ξεκινάει από την αρχαιότητα, με τους Ρωμανιώτες (ελληνόφωνοι Εβραίοι,) και συνεχίζει στον Μεσαίωνα με την άφιξη των Ασκεναζίμ (γερμανόφωνοι Εβραίοι) και βέβαια με το μεγάλο κύμα των Σεφαραδιτών Εβραίων που φθάνουν στη Θεσσαλονίκη το 1492. Η έκθεση εντάσσεται στο πρόγραμμα του ΥΠΠΟΤ «Θεσσαλονίκη: Σταυροδρόμι
Πολιτισμών».

«Βυζάντιο & Άραβες» Σεπτέμβριος–Δεκέμβριος 2011 / Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού

Στην έκθεση «Βυζάντιο & Άραβες» θα παρουσιαστούν οι σχέσεις και αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στο Βυζάντιο και τους Άραβες από τον 7ο αι. έως τον 1453 (άλωση της Κωνσταντινούπολης) με στόχο την ανάδειξη πτυχών και των δυο πολιτισμών. Η έκθεση εντάσσεται στο πρόγραμμα του ΥΠΠΟΤ «Θεσσαλονίκη: Σταυροδρόμι Πολιτισμών».

«Θεματικές επιλογές από τη συλλογή Κωστάκη του ΚΜΣΤ» Σεπτέμβριος – Δεκέμβριος 2011 / Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
Επιμέλεια: Μαρία Τσαντσάνογλου, Αγγελική Χαριστού, επιμελήτριες ΚΜΣΤ

Στη Μονή Λαζαριστών, που είναι η έδρα της συλλογής Κωστάκη, παρουσιάζονται έργα ρωσικής πρωτοπορίας που αναπτύσσονται σε θεματικές ενότητες. Στους δύο ορόφους του Μουσείου έργα της ρωσικής πρωτοπορίας παρουσιάζονται σε θεματικές ενότητες και σε συνδυασμό με έργα των καλλιτεχνών του κεντρικού προγράμματος. Στο ισόγειο λειτουργούν δωμάτια αφιερωμένα στα κινήματα της πρωτοπορίας, ενώ ταυτόχρονα τονίζεται η συνέργεια των άλλων τεχνών με τις εικαστικές τέχνες (Ποίηση, Θέατρο, Μουσική, Κινηματογράφος, Αρχιτεκτονική).

Έκθεση Accrochage: Jan Fabre . Σεπτέμβριος–Δεκέμβριος 2011 / Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Με αφορμή τη συμμετοχή του ΚΜΣΤ στην παρουσίαση του νέου έργου του Jan Fabre στην 54η Μπιενάλε της Βενετίας (04-06-27.11.2011) με τίτλο “Pietas”, θα παρουσιαστούν έργα και οπτικοακουστικό υλικό από τη δουλειά του γνωστού Φλαμανδού καλλιτέχνη στη Θεσσαλονίκη.

«Roaming Images» Σεπτέμβριος–Δεκέμβριος 2011 / Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Το «Roaming Images» είναι ένα νομαδικό forum που φέρνει σε επαφή την Ανατολή και τη Δύση, μέσα από τη διερεύνηση διαφορετικών εννοιών της εικόνας, καθώς και των ιδεολογικών και γεω-πολιτισμικών συνθηκών όπου αυτές καλλιεργήθηκαν.

Το “Roaming Images” είναι ένα project σε εξέλιξη: διαφορετικές δράσεις (site- specific projects, δημόσιες παρεμβάσεις, διαλέξεις, εργαστήρια κ.λπ.) πρόκειται να πραγματοποιηθούν σε διάφορες πόλεις-σταθμούς, κατά μήκος της νοητής διαδρομής που συνδέει το Muscat (Oman) με τη Θεσσαλονίκη (Ελλάδα). Το project εντάσσεται στο πρόγραμμα του ΥΠΠΟΤ «Θεσσαλονίκη: Σταυροδρόμι Πολιτισμών».

«Θραύσματα και σπαράγματα από τη Φουστάτη» Σεπτέμβριος 2011–Ιανουάριος 2012 / Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ

Η Φουστάτη, η οποία αποτελεί σήμερα τμήμα του παλαιού Καΐρου υπήρξε η πρώτη πρωτεύουσα της Αιγύπτου την περίοδο της κυριαρχίας των Αράβων (7ος αιώνας), και ήκμασε ως τον 12ο αιώνα. Είναι επίσης γνωστή για τα αρχαιολογικά κατάλοιπα που ήρθαν στο φως τα τελευταία εκατό χρόνια.

Τα ευρήματα αυτά, που προέρχονται από τους πλούσιους αποθέτες της, προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες για το ένδοξο παρελθόν της πόλης και κοσμούν τις προθήκες σημαντικών μουσείων, όπως το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης της Αθήνας, αλλά και ιδιωτικές συλλογές. Η έκθεση εντάσσεται στο πρόγραμμα του ΥΠΠΟΤ «Θεσσαλονίκη: Σταυροδρόμι Πολιτισμών».

«Διεθνές Εργαστήριο Νέων Καλλιτεχνών / “Domino”» 
18 Σεπτεμβρίου  –  7 Οκτωβρίου 2011: εργαστήριο 
7 Οκτωβρίου  –  7 Νοεμβρίου 2011: έκθεση
Επιμέλεια & συντονισμός: Αρετή Λεοπούλου, Θοδωρής Μάρκογλου, επιμελητές ΚΜΣΤ

Το 3ο Διεθνές Εργαστήριο Νέων Καλλιτεχνών εστιάζεται στη σύγχρονη εικαστική πειραματική παραγωγή, με κύριο στόχο την ανάδειξη της Θεσσαλονίκης σε ένα ιστορικό -και όχι μόνο- σταυροδρόμι πολιτισμών. Το εργαστήριο θα ξεκινήσει στις 18.9.2011 στις εγκαταστάσεις του στρατοπέδου Παύλου Μελά, με την ευγενική υποστήριξη του Δήμου Παύλου Μελά, και θα ολοκληρωθεί με τα εγκαίνια της έκθεσης των έργων που θα παραχθούν στο διάστημα το οποίο θα διαμένουν στην πόλη οι καλλιτέχνες, στις 7 Οκτωβρίου (διάρκεια έκθεσης: 7.10 – 7.11.2011).

«Thessaloniki Performance Festival» 19-25 Σεπτεμβρίου 2011
Επιμέλεια & συντονισμός: Ειρήνη Παπακωνσταντίνου, επιμελήτρια ΚΜΣΤ

Το Φεστιβάλ Performance αποτελεί μια διεθνή συνάντηση αυτής της ιδιότυπης και ρηξικέλευθης καλλιτεχνικής πρακτικής στο πλαίσιο της 3ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης. Πέρα από τις ζωντανές δράσεις, στο φεστιβάλ θα ενταχθούν ποικίλες εκδηλώσεις, όπως προβολές, masterclasses, εργαστήρια, αφιερώματα, διαλέξεις, συναυλίες και μία έκθεση, που θα προσεγγίσουν την έννοια, το ιστορικό υπόβαθρο και την εξέλιξη της performance στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Τιμώμενο πρόσωπο του Φεστιβάλ Performance θα είναι η Γαλλίδα πρωτοπόρος καλλιτέχνις ORLAN, της οποία θα παρουσιαστούν βιντεοσκοπημένες ιστορικές performances, ενώ θα υπάρξει ανοιχτή συζήτηση με τη Διευθύντρια της Μπιενάλε, Κατερίνα Κοσκινά.
Το Φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί σε διάφορα σημεία της πόλης, σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, και θα δώσει τη δυνατότητα επικοινωνίας και διάδρασης με το ευρύτερο κοινό.

«Συμπόσιο» / ο χρόνος και ο χώρος διεξαγωγής θα ανακοινωθούν
Κατά τη διάρκεια της 3ης Μπιενάλε θα φιλοξενηθεί συνάντηση του Μεσογειακού Κοινοβουλίου Πολιτισμού (M.C.P.), η οποία θα πλαισιωθεί από ομιλίες.