Ο Μάρτιος, ο Μήνας της Γυναίκας, είναι εδώ δίνοντάς μας την αφορμή να ξεφυλλίσουμε ξανά βιβλία που γράφτηκαν από εμβληματικές γυναίκες συγγραφείς και να βυθιστούμε για λίγο στο συγγραφικό σύμπαν που η καθεμία από αυτές δημιούργησε με την πένα της.
Βιρτζίνια Γουλφ
Η Βιρτζίνια Γουλφ συγκαταλέγεται στις συγγραφείς εκείνες που σφράγισαν με το έργο τους όσο λίγοι την παγκόσμια λογοτεχνία. Ακολούθησε τον δρόμο του μοντερνισμού, όπως ο Τζέιμς Τζόυς και ο Μαρσέλ Προυστ. Επέλεξε ως αφηγηματικά εργαλεία τον εσωτερικό μονόλογο και τη συνειδησιακή ροή ξεδιπλώνοντας την αφήγηση μέσα από τις σκέψεις και τις αναμνήσεις των ηρωίδων και των ηρώων της. Τα γραπτά της, την ανέδειξαν σε κυρίαρχη φιγούρα του φεμινιστικού κινήματος. Μέσα από τα μυθιστορήματα αλλά και τα δοκίμιά της, επαναστατικά για την εποχή εκείνη, η Βιρτζίνια Γουλφ αμφισβήτησε τα έμφυλα στερεότυπα και μίλησε για τη θέση των γυναικών στην κοινωνία και τη χειραφέτησή τους.
Η κυρία Νταλογουέι – Εκδόσεις Μίνωας
Στην «Κυρία Νταλογουέι» που η Βιρτζίνια Γουλφ έγραψε εμπνεόμενη από τον Οδυσσέα του Τζέιµς Τζόυς πρωταγωνιστούν οι συνειδήσεις και οι αναμνήσεις. Στο κοσμοπολίτικο Λονδίνο του 1923 η μεσήλικη Κλαρίσα Νταλογουέι, ως άψογη οικοδέσποινα, προετοιμάζει άλλη μία κοσμική συγκέντρωση όταν δέχεται την απρόσμενη επίσκεψη του νεανικού έρωτά της Πίτερ Γουόλς. Η άφιξή του αναστατώνει την ήσυχη και βολεμένη ζωή της, που, πολλά χρόνια πριν, η Κλαρίσα είχε επιλέξει κάνοντας έναν γάμο με τον Ρίτσαρντ Νταλογουέι, μέλος του Κοινοβουλίου. Επανεκτιμά τις επιλογές της και συνειδητοποιεί ότι επέλεξε μια συζυγική ζωή χωρίς συγκινήσεις, περιορίζοντας τις φιλοδοξίες της στον τίτλο της «τέλειας οικοδέσποινας». Και ενώ ο ήχος του ρολογιού του Μπιγκ Μπεν υπενθυμίζει το πέρασμα του χρόνου μια συνηθισμένη κατά τα άλλα μέρα του καλοκαιριού, η είδηση της τραγικής μοίρας ενός άγνωστου στην Κλαρίσα ήρωα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, του Σέπτιμους, την κατακλύζει με σκέψεις και συναισθήματα, καθώς οι δύο διαφορετικοί κόσμοι τους ενώνονται για μία και μόνο στιγμή.
〈〉
Σιμόν ντε Μποβουάρ
«Δεν γεννιέσαι γυναίκα. Γίνεσαι.», μας δίδαξε η Σιμόν ντε Μποβουάρ. Συγγραφέας, διανοούμενη, ακτιβίστρια και φεμινίστρια η ντε Μποβουάρ πρωτοστάτησε μέσα από το έργο της στον αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών. Αν και είναι γνωστή κυρίως για το «Δεύτερο Φύλο», η Γαλλίδα συγγραφέας διέθετε μία εξαιρετικά ευέλικτη συγγραφική πένα. Υπέγραψε όχι μόνο φιλοσοφικά δοκίμια αλλά και μυθιστορήματα, όπως «Η καλεσμένη» και «Οι μανδαρίνοι», τα οποία μπόλιασε με τα διδάγματα του υπαρξισμού. Η σκέψη της πολέμησε τα έμφυλα στερεότυπα και συνέβαλε στη διεκδίκηση της γυναικείας χειραφέτησης.
Το δεύτερο φύλο – Εκδόσεις Μεταίχμιο
«Το δεύτερο φύλο» κυκλοφόρησε το 1949 και αποτέλεσε βιβλίο-ορόσημο του φεμινιστικού κινήματος. Η Σιμόν ντε Μποβουάρ εξερεύνησε τη θέση της γυναίκας υποστηρίζοντας τη θεωρία ότι η διάκριση των φύλων και ότι η γυναικεία κατωτερότητα είναι κοινωνικές κατασκευές.
«Οι σημερινές γυναίκες έχουν σχεδόν εκθρονίσει τον μύθο της θηλυκότητας· αρχίζουν να κάνουν αισθητή την ανεξαρτησία τους με πολύ συγκεκριμένους τρόπους· δεν καταφέρνουν όμως εύκολα να βιώσουν απόλυτα την κατάστασή τους ως ανθρώπινα όντα. Έχοντας ανατραφεί από γυναίκες, μέσα στους κόλπους ενός γυναικείου κόσμου, ο φυσιολογικός προορισμός τους είναι ο γάμος, ο οποίος στην πραγματικότητα τις υποδουλώνει ακόμα και σήμερα στον άντρα· το ανδρικό κύρος κάθε άλλο παρά έχει εξαλειφθεί: στηρίζεται ακόμα σε γερές οικονομικές και κοινωνικές βάσεις. Είναι συνεπώς αναγκαίο να μελετήσουμε πολύ προσεκτικά την παραδοσιακή μοίρα της γυναίκας. Θα προσπαθήσω να περιγράψω πώς η γυναίκα μαθαίνει την κατάστασή της, πώς τη βιώνει, σε τι είδος σύμπαντος βρίσκεται εγκλωβισμένη, ποιους τρόπους διαφυγής έχει. Και μόνο αν όλα αυτά γίνουν κατανοητά, μόνο τότε θα μπορέσουμε να καταλάβουμε ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που, έχοντας κληρονομήσει ένα βαρύ παρελθόν, προσπαθούν να χτίσουν ένα καινούργιο μέλλον.» – Σιμόν ντε Μποβουάρ
〈〉
Άγκαθα Κρίστι
Είναι η «Βασίλισσα του εγκλήματος», η συγγραφέας που συνέβαλε καταλυτικά στη διαμόρφωση της εξέλιξης του αστυνομικού μυθιστορήματος. Η Άγκαθα Κρίστι με τη συγγραφική της διαδρομή να εκτείνεται από το 1920 έως το 1970 υπέγραψε 66 μυθιστορήματα και 14 συλλογές διηγημάτων. Η πένα της γέννησε τον Ηρακλή Πουαρό και τη Μις Μαρπλ, δύο από τις δημοφιλέστερες φιγούρες της παγκόσμιας αστυνομικής λογοτεχνίας. Η Αγγλίδα συγγραφέας, κατέχει το ρεκόρ γκίνες ως η μυθιστοριογράφος με τις περισσότερες πωλήσεις παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι τα βιβλία της έχουν ξεπεράσει τα δύο δισεκατομμύρια αντίτυπα.
Και δεν έμεινε κανένας – Εκδόσεις Ψυχογιός
Το βιβλίο της Άγκαθα Κρίστι «Και δεν έμεινε κανένας» είναι το πιο εμπορικό μυθιστόρημα της αστυνομικής λογοτεχνίας. Μεταφρασμένο σε πάνω από πενήντα γλώσσες έχει ξεπεράσει τα εκατό εκατομμύρια αντίτυπα. Δέκα άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι φτάνουν στο Σόλτζερ, ένα μικρό νησί στα ανοιχτά του Ντέβον. Τους έχει όλους προσκαλέσει στη μοναδική έπαυλη του νησιού ένας μυστηριώδης οικοδεσπότης. Καθώς μαζεύονται για να δειπνήσουν, ένας δίσκος γραμμοφώνου αρχίζει να παίζει και η φωνή του αόρατου οικοδεσπότη τούς κατηγορεί ότι καθένας κρύβει το δικό του ένοχο μυστικό. Προτού τελειώσει η βραδιά, ένας από όλους τους πέφτει νεκρός. Οι υπόλοιποι συνειδητοποιούν με τρόμο ότι βρίσκονται παγιδευμένοι σ’ ένα έρημο νησί, μ’ έναν δολοφόνο ανάμεσά τους. Έναν δολοφόνο που ετοιμάζεται να χτυπήσει ξανά… και ξανά…
〈〉
Τόνι Μόρισον
Η Τόνι Μόρισον υπήρξε η πρώτη Αφροαμερικανή συγγραφέας που βραβεύτηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας. Απόγονος οικογένειας σκλάβων, η Κλόε Άντονι Φούφορντ, όπως ήταν το πραγματικό όνομα της Μόρισον, αποτύπωσε όπως κανένας άλλος λογοτέχνης, την ιστορία των Αφροαμερικανών, από τα χρόνια της δουλείας έως την ταραγμένη δεκαετία του 1950. Στο επίκεντρο του συγγραφικού της σύμπαντος τοποθέτησε τις μαύρες γυναίκες που είχαν αγνοηθεί μέχρι τότε από τον λογοτεχνικό κόσμο. Η ιστορία της μικρής Πέκολα που λαχταρούσε όσο τίποτε άλλο να έχει γαλάζια μάτια ήταν εκείνη που το 1970 σηματοδότησε την αρχή της μακράς συγγραφικής διαδρομής της Τόνι Μόρισον. Το 2012 τιμήθηκε για τη συνολική προσφορά της στη λογοτεχνία με το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας.
Αγαπημένη – Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Η «Αγαπημένη» είναι ίσως το σπουδαιότερο έργο της Τόνι Μόρισον. Στο βιβλίο αυτό, για το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ το 1988, η Μόρισον, εξερευνά το ανεξίτηλο τραύμα της δουλείας. Η Σιθ γεννήθηκε σκλάβα στον Νότο και δραπέτευσε στο Οχάιο, ωστόσο δεκαοκτώ χρόνια αργότερα δεν είναι ακόμη ελεύθερη. Την κατατρύχουν οδυνηρές αναμνήσεις από το Φιλόξενο Σπιτικό, το όμορφο αγρόκτημα που έγινε για την ίδια και τους συντρόφους της ο τόπος της απόλυτης φρίκης. Το καινούργιο της σπίτι το στοιχειώνει το φάντασμα του μωρού της που πέθανε χωρίς όνομα, από τα ίδια της τα χέρια, με μία μονάχα λέξη χαραγμένη στην ταφόπλακά του, να θυμίζει πως κάποτε έζησε: Αγαπημένη.
〈〉
Κλαρίσε Λισπέκτορ
Γεννημένη το 1920 στην Ουκρανία από Εβραίους γονείς και μεγαλωμένη στη Βραζιλία, η Κλαρίσε Λισπέκτορ αναγνωρίζεται σήμερα ως μία από τις πιο σημαντικές φωνές της βραζιλιάνικης λογοτεχνίας. Mε την αινιγματική, απαιτητική αλλά συνάμα γοητευτική γραφή της η Λισπέκτορ, κύρια εκπρόσωπος του μοντερνισμού στην πορτογαλική γλώσσα, διείσδυσε στον εσωτερικό κόσμο των γυναικών. Στα διηγήματα και τα μυθιστορήματα που έγραψε η Κλαρίσε Λισπέκκτορ οι ηρωίδες της, κόρες, μητέρες, σύζυγοι, τολμούν να αμφισβητήσουν τις κοινωνικές αντιλήψεις που διαμορφώνουν τον ρόλο της γυναίκας.
Οικογενειακοί δεσμοί – Εκδόσεις Αντίποδες
Οι «Οικογενειακοί δεσμοί» που κυκλοφόρησαν το 1960, αναγνωρίστηκαν αμέσως ως κορυφαίο έργο. Στην πιο δημοφιλή συλλογή διηγημάτων της Βραζιλιάνας συγγραφέως οι ήρωες, πλάσματα που ζουν απλές καθημερινές ζωές, με αφορμή γεγονότα φαινομενικά ασήμαντα, βιώνουν μια στιγμή κρίσης, που το σημάδι της είναι η έντονη απόλαυση με την οποία κοιτούν ξαφνικά τα πράγματα, η χαρά και η οδύνη που αντλούν από αυτά.
〈〉
Ντόρις Λέσινγκ
«Mια επική συγγραφέας της γυναικείας εμπειρίας, η οποία με σκεπτικισμό, φλόγα και ενορατική δύναμη υπέβαλε έναν διχασμένο πολιτισμό σε εξονυχιστική διερεύνηση». Έτσι χαρακτήρισε η Σουηδική Ακαδημία την Ντόρις Λέσινγκ, όταν τη βράβευσε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Στα μυθιστορήματά της η Λέσινγκ, η οποία μεγάλωσε στην αποικιοκρατούμενη τότε Αφρική, έδωσε έντονη πολιτική και κοινωνική διάσταση. Το πρώτο της βιβλίο, «Τραγουδάει το χορτάρι» συγκεντρώνει τα θέματα που θα την απασχολήσουν καθόλη τη διάρκεια του συγγραφικού της έργου, τις φυλετικές διακρίσεις και τη γυναικεία χειραφέτηση. Έπλασε ηρωίδες αντισυμβατικές, όπως εκείνη, που παλεύουν για την ανεξαρτησία τους και αναζητούν την προσωπική τους ταυτότητα αρνούμενες να περιοριστούν στον ρόλο της συζύγου και της μητέρας.
Το χρυσό σημειωματάριο – HarperCollins Publishers
Το «Χρυσό σημειωματάριο» όταν κυκλοφόρησε χαρακτηρίστηκε «Βίβλος του φεμινισμού». Το βιβλίο αφηγείται την ιστορία μιας γυναίκας που αναζητά την προσωπική, πολιτική και επαγγελματική της ταυτότητα ενώ έρχεται αντιμέτωπη την απόρριψη και την προδοσία. Στο Λονδίνο του 1950 η Άννα Βουλφ, μια χωρισμένη μητέρα και μυθιστοριογράφος, παλεύει ενάντια στο συγγραφικό μπλοκάρισμα. Φοβούμενη μήπως τρελαθεί η Άννα καταγράφει τα βιώματά της σε τέσσερα χρωματιστά σημειωματάρια. Στο μαύρο σημειωματάριο καταγράφει τη συγγραφική της ζωή, στο κόκκινο τις πολιτικές της απόψεις, στο κίτρινο τη συναισθηματική της ζωή και στο μπλε καθημερινά γεγονότα. Υπάρχει όμως και ένα πέμπτο σημειωματάριο, το χρυσό, το οποίο ενώνει τα νήματα της ζωής της…
〈〉
Διδώ Σωτηρίου
Η Διδώ Σωτηρίου αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στη δημοσιογραφία και τη λογοτεχνία. Στα μυθιστορήματά της που διακρίνονται για την έντονη παρουσία του αυτοβιογραφικού στοιχείου ξεδιπλώνονται οι περιπέτειες του ελληνισμού στον 20ό αιώνα, περιπέτειες που έζησε και η ίδια. Η Μικρασιατική Καταστροφή και η προσφυγιά, η Κατοχή, η Αντίσταση, ο Εμφύλιος. «Δεν ήμουν η συγγραφέας που μάζεψε πληροφορίες από ιστορικά γεγονότα που είχαν γράψει άλλοι, αλλά τα έζησα στο πετσί μου», δήλωσε κάποτε. Παρά τον βιωματικό χαρακτήρα της γραφής της όμως η Σωτηρίου στάθηκε με αντικειμενικότητα απέναντι στην ιστορία. Η Εταιρεία Συγγραφέων έχει καθιερώσει προς τιμήν της το βραβείο «Διδώ Σωτηρίου» που απονέμεται σε συγγραφέα, Έλληνα ή ξένο, που με τη γραφή του αναδεικνύει την επικοινωνία των λαών και των πολιτισμών μέσα από την πολιτισμική διαφορετικότητα.
Ματωμένα Χώματα – Εκδόσεις Κέδρος
Τα «Ματωμένα Χώματα», η «Βίβλος της σύγχρονης εξόδου του Μικρασιάτικου Ελληνισμού», όπως χαρακτηρίστηκαν, συγκαταλέγονται στα κορυφαία έργα της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας. Το βιβλίο αυτό που μεταφράστηκε σε πάνω από δέκα γλώσσες και μέχρι σήμερα έχει ξεπεράσει σε πωλήσεις τα 400.000 αντίτυπα αφηγείται την ιστορία του Μανώλη Αξιώτη, ενός Μικρασιάτη αγρότη από τον Κιρκιντζέ που ονειρευόταν μια λεύτερη πατρίδα. Άνθρωπος του μόχθου, δεμένος με τον τόπο του, το πατρικό του σπίτι, τους χωριανούς του πάλεψε με κορμί και με ψυχή. Στο Αμελέ Ταμπουρού, τα Τάγματα Εργασίας της Άγκυρας, το 1915. Στο μέτωπο του Αφιόν Καραχισάρ το 1922.
〈〉
Μάργκαρετ Άτγουντ
Κατέχει τον τίτλο της πιο δημοφιλούς Καναδής συγγραφέως. Η πολυγραφότατη και βραβευμένη δύο φορές με Booker Μάργκαρετ Άτγουντ μετρά πάνω από εξήντα χρόνια στον χώρο της λογοτεχνίας. Εκκινώντας από την ποίηση η Άτγουντ μετέβη εν συνεχεία στην πεζογραφία. Χτίζοντας κόσμους δυστοπικούς η Άτγουντ αγγίζει θέματα σχετικά με το περιβάλλον και τη θέση της γυναίκας στο σύγχρονο κόσμο. Σύμφωνα με τους κριτικούς «Η φαγώσιμη γυναίκα», το πρώτο της μυθιστόρημα με ηρωίδα μια κοπέλα που όταν αρραβωνιάζεται σταματά να τρώει, φώτισε όλα εκείνα τα ζητήματα που θα απασχολούσαν το δεύτερο φεμινιστικό κύμα. Το πολύπλευρο συγγραφικό της έργο συμπληρώνουν παιδικά βιβλία και δοκίμια.
Η ιστορία της θεραπαινίδας – Εκδόσεις Ψυχογιός
«Η ιστορία της θεραπαινίδας», το διασημότερο έργο της Μάργκαρετ Άτγουντ, κυκλοφόρησε το 1985 και εκτόξευσε τη φήμη της Καναδής συγγραφέως. Το 2017 η ομώνυμη δραματική τηλεοπτική σειρά έφερε ξανά στο προσκήνιο το δυστοπικό μυθιστόρημα της Άτγουντ τοποθετώντας το και πάλι στις λίστες των best-sellers.
Η Δημοκρατία της Γαλαάδ προσφέρει στην Τουφρέντ μόνο μία επιλογή, την αναπαραγωγή. Αν παρεκκλίνει απ’ τον σκοπό της, θα καταλήξει, όπως όλοι οι αντιφρονούντες, κρεμασμένη στο Τείχος, ή θα σταλεί στις Αποικίες, όπου θα βρει αργό και μαρτυρικό θάνατο από ραδιενέργεια. Αλλά ακόμα κι ένα απολυταρχικό καθεστώς δεν μπορεί να αφανίσει τον πόθο – ούτε της Τουφρέντ ούτε και των δύο ανδρών απ’ τους οποίους κρέμεται η μοίρα της. Μια συγκλονιστική δυστοπία για το κακό που παραμονεύει στην ανθρώπινη φύση.
〈〉
Έλενα Φερράντε
Κρυμμένη πίσω από το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Έλενα Φερράντε και κρατώντας την πραγματική της ταυτότητα κρυφή η συγγραφέας της «Τετραλογίας της Νάπολης» έχει χτίσει τον δικό της μύθο. Βιβλία της έχουν ζωντανέψει στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη, ενώ το 2016 το περιοδικό Time τη συμπεριέλαβε στους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή παγκοσμίως. Στα μυθιστορήματα της Φερράντε πρωταγωνιστούν γυναίκες. Γυναίκες που βρίσκονται παγιδευμένες ανάμεσα στα δικά τους θέλω και τις προσδοκίες της κοινωνίας. Πώς το κοινωνικό περιβάλλον επηρεάζει τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους; Αυτό είναι το κυρίαρχο θέμα που διατρέχει τα μυθιστορήματα της Ιταλίδας συγγραφέως που έχει σημαδέψει με τον τρόπο της τη σύγχρονη γυναικεία λογοτεχνία.
Η υπέροχη φίλη μου – Εκδόσεις Πατάκη
«Η υπέροχη φίλη μου» είναι το πρώτο βιβλίο της «Τετραλογίας της Νάπολης». Το 2018 έγινε τηλεοπτική σειρά για λογαριασμό της HBO. Μια ιστορία με πρωταγωνίστριες δύο φίλες, την Έλενα και τη Λίλα, που ξεκινά τη δεκαετία του ’50 με φόντο μια φτωχογειτονιά της Νάπολης. Η συγγραφέας καταδύεται στην περίπλοκη φύση της φιλίας των δύο κοριτσιών, των δύο εφήβων, των δύο γυναικών, ακολουθώντας βήμα βήμα την εξέλιξη καθεμιάς ξεχωριστά, τον τρόπο που η μία επηρεάζει την άλλη, τα συναισθήματά τους που ανά τις δεκαετίες τις βοηθούν να χτίσουν μια ουσιαστική, στιβαρή σχέση. Η Έλενα Φερράντε αναδεικνύει μέσα από τα πορτρέτα των δύο αυτών γυναικών την ιστορία μιας γειτονιάς, μιας μεγαλούπολης κι εντέλει ενός έθνους που βιώνει κοσμοϊστορικές αλλαγές με το πέρασμα των δεκαετιών, μεταλλάσσοντας τις δύο γυναίκες και μετουσιώνοντας τη φιλία τους σε μια σχέση ζωής.
〈〉
Λουίζ Έρντριχ
Σύμφωνα με την Εθνική Ένωση Βιβλιοκριτικών της Αμερικής, η Λουίζ Έρντριχ είναι η πρώτη συγγραφέας που απέδωσε τόσο γλαφυρά τη φωνή των Αμερικανών Ινδιάνων. Προερχόμενη από τη φυλή των Ινδιάνων Τσιπίγουα, η Έρντριχ κατά τη διάρκεια των σπουδών της στο Τμήμα Αμερικανικών Ινδιάνικων Σπουδών ξεκίνησε ένα «ταξίδι» εξερεύνησης των καταβολών της. Αυτή η καταβύθιση στις ρίζες της αποτελεί τον πυρήνα του λογοτεχνικού της έργου, των μυθιστορημάτων, των διηγημάτων και των ποιημάτων της.
Ο νυχτοφύλακας – Little, Brown Book Group
«Ο νυχτοφύλακας» της Λουίζ Έρντριχ βραβεύτηκε το 2021 με Πούλιντζερ ως «ένα μεγαλοπρεπές, πολυφωνικό μυθιστόρημα σχετικά με τις προσπάθειες μιας κοινότητας να σταματήσει τον προτεινόμενο εκτοπισμό και την εξάλειψη πολλών ιθαγενών αμερικανικών φυλών τη δεκαετία του 1950, που αποδίδεται με επιδεξιότητα και φαντασία». Η πλοκή βασίζεται στη ζωή του παππού της που τη δεκαετία του 1950 πάλεψε ενάντια στον αφανισμό των ιθαγενών Αμερικανών.
1953. Το αμερικανικό Κογκρέσο ετοιμάζεται να περάσει ένα νομοσχέδιο, το οποίο απειλεί την ύπαρξη πολλών φυλών γηγενών Αμερικανών. Ο Thomas, νυχτοφύλακας και μέλος του Συμβουλίου των Τσιπίγουα, θα προσπαθήσει να σώσει τους ανθρώπους της φυλής του.
