Κείμενο: Βάσω Γιατσίδου – Mindful Eating Hellas
Πώς κατάφεραν να γίνουν τα τρόφιμα τόσο κοσμογυρισμένα; Πότε αποσυνδέθηκαν οι άνθρωποι, που διαμένουν στα μεγάλα αστικά κέντρα, από τον τόπο παραγωγής των τροφίμων που καταναλώνουν; Τελικά, το τοπικό είναι το νέο παγκόσμιο ή πρόκειται για άλλον έναν αστικό μύθο;
Πολλά από τα τρόφιμα, φρέσκα ή επεξεργασμένα, που επιλέγουμε να καταναλώσουμε, διανύουν μεγάλες αποστάσεις προκειμένου να φτάσουν στο οικογενειακό τραπέζι μας. Και αυτό δεν θα αποτελούσε καν θέμα δημόσιας συζήτησης, αν δεν είχαν αναδυθεί σημαντικά περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα, που μας απασχολούν ολοένα και περισσότερο καθημερινά.
Κλιματική κρίση, οικονομική εξαθλίωση τοπικών παραγωγών μικρής κλίμακας, απώλεια αίσθησης της εποχικότητας της τροφής είναι μερικά μόνο από τα σύγχρονα φαινόμενα, που αποδίδονται στις καταναλωτικές επιλογές μας. Βέβαια, μια αστραπιαία σκέψη στην αρχαία Ρώμη του 1ου αιώνα μ. Χ, έρχεται να επιβεβαιώσει το γεγονός ότι τα τροφομίλια δεν αποτελούν και τόσο σύγχρονο φαινόμενο…
Με 1 εκατ. κατοίκους στο ενεργητικό της, η αυτοκρατορική Ρώμη αξιοποιούσε στρατηγικά τη μεγάλη ναυτική δύναμή της (ελλείψει επαρκούς και ασφαλούς οδικού δικτύου) προκειμένου να καλύψει τις επισιτιστικές ανάγκες του πληθυσμού της.
Στρείδια από το Λονδίνο, μέλι και ελαιόλαδο από την Αθήνα, μπαχαρικά από την Αντιόχεια και κρασί από τη Γαλλία, αποτελούν ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα αναζήτησης και απόκτησης τροφίμων, πέρα από τα γεωγραφικά όρια της αρχαίας πόλης.
Επιστροφή στο 2021: Προϊόντα διατροφής παράγονται στην Αργεντινή, συσκευάζονται στην Ταϊλάνδη και διανέμονται στις Η.Π.Α. αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Μια άκρως συνήθης πρακτική, καθόλου μεμονωμένη, έρχεται να επιβεβαιώσει πόσο δυσκίνητο έχει γίνει πλέον το σύγχρονο αγροδιατροφικό σύστημα.
Όπως ακριβώς συμβαίνει με το αβοκάντο, τον αποκαλούμενο «πράσινο χρυσό» του Μεξικού και της Χιλής, η φρενήρης καλλιέργεια του οποίου δεσμεύει τεράστιες ποσότητες πόσιμου νερού, με αποτέλεσμα να στερείται ο ντόπιος πληθυσμός τον πιο βασικό φυσικό πόρο, απαραίτητο για την επιβίωσή του. Κυριολεκτικά.
Η απάντηση στον παγκοσμιοποιημένο τρόπο με τον οποίο παράγονται και καταναλώνονται τα τρόφιμα, εξελίχθηκε σε κίνημα και συμπυκνώθηκε σε 4 μόνο λέξεις: «Σκέψου παγκόσμια, κατανάλωσε τοπικά». Ένα κίνημα, το οποίο υποστηρίζουν ένθερμα διάσημοι σεφ, τοπικές κοινότητες που τονίζουν τη δυναμική αναβίωσης σπόρων παραδοσιακών ποικιλιών αλλά και σημαντικό ποσοστό της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας που διαθέτει αδιάσειστα στοιχεία σχετικά με τον προβληματικό τρόπο με τον οποίο παράγονται, διανέμονται και καταναλώνονται τα τρόφιμα σε παγκόσμιο επίπεδο.
«Στο σπίτι σερβίρω τα τρόφιμα, που γνωρίζω την ιστορία πίσω από αυτά»: Αυτή η φράση του πολυγραφότατου Αμερικανού δημοσιογράφου, Michael Pollan, που έχει αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής ζωής του στην αποκωδικοποίηση της πολυπλοκότητας του παγκόσμιου αγροδιατροφικού συστήματος, συνοψίζει με εύγλωττο τρόπο την ανάγκη επαναξιολόγησης των καταναλωτικών επιλογών μας.
Η ψήφος εμπιστοσύνης στον μικρό παραγωγό, τον θεματοφύλακα της υπαίθρου, έχει τη δύναμη να τονώσει την τοπική οικονομία, να διαφυλάξει το αγροτικό τοπίο και την πολιτιστική κληρονομιά. Να προστατεύσει τους περιορισμένους φυσικούς πόρους και να καθυστερήσει -και γιατί όχι να εξαλείψει- την επεκτατική κλιματική αλλαγή που έγινε κρίση χωρίς να το καταλάβουμε.
Τι θα λέγατε να επισκεφτείτε μια υπαίθρια αγορά παραγωγών στη γειτονιά μας, να γνωρίσετε τους ανθρώπους που παράγουν την τροφή σας και να λύσετε όλες τις απορίες σας σχετικά με την παραγωγή και διάθεση των προϊόντων που προορίζονται για το καλάθι των αγορών σας; Το βρίσκετε ενδιαφέρον; Μήπως το θεωρείτε ανούσιο και καθόλου, μα καθόλου απαραίτητο;
Φανταστείτε τώρα έναν κόσμο, όπου οι ντόπιοι παραγωγοί τροφής δηλώνουν χρεοκοπία, καθώς αδυνατούν να ανταποκριθούν στις σύγχρονες προκλήσεις όπως π.χ., η υγειονομική κρίση που βιώνουμε αυτήν την χρονική περίοδο. Εισαγόμενα προϊόντα διατροφής γίνονται πλέον η μοναδική επιλογή για το καθημερινό τραπέζι μας.
Κερδίζουμε την ευκολία, θέτοντας σε κίνδυνο την ανθρώπινη και πλανητική υγεία. Αυτό το σενάριο άρχισε να υλοποιείται αργά αλλά σταθερά στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Και αναπόφευκτα τίθεται το ερώτημα… Σε ποιο σενάριο θέλουμε να γίνουμε πρωταγωνιστές;
