Ο Jason Mott, αν και νέο πρόσωπο στον εκδοτικό χώρο, έχει ήδη αναταράξει τα εκδοτικά νερά, με το πρώτο του μυθιστόρημα ”The returned” να παίρνει αμέσως θέση στα ευπώλητα βιβλία στην Αμερική και σύντομα, μεταφέρεται στη μικρή οθόνη. Το ”Hell of a Book”, είναι το τέταρτο βιβλίο του, βραβευμένο με το National Book Award 2021 για μυθοπλασία, και στην Ελλάδα μόλις κυκλοφόρησε με τίτλο «To Φοβερό Βιβλίο». Αν και η ιστορία του αρχικά ακούγεται απλή, κυριολεκτικά και μεταφορικά πρόκειται πραγματικά για ένα φοβερό βιβλίο.
Δομικά, με δύο φαινομενικά αλληλένδετες ιστορίες που εκτυλίσσονται παράλληλα μέσα από δύο εναλλασσόμενες αφηγήσεις, ο Mott μας παραδίνει ένα αιχμηρό έργο, ένα ευφυές μυθιστόρημα, βαθιά προσωπικό για τη φυλετική αδικία και τις επιπτώσεις της στον ανθρώπινο ψυχισμό.
Ένας μαύρος συγγραφέας ταξιδεύει σε όλη τη χώρα σε μια περιοδεία προώθησης του τελευταίου βιβλίου του. Πολλά εκείνα που δεν γνωρίζουμε και που θα αργήσουμε να μάθουμε για εκείνον. Σε κάποιον από τους σταθμούς του, θα συναντήσει τον «Μικρό», ένα μικρό 10χρονο αγόρι. Ο «μικρός» μοιάζει βασανιστικά οικείος στον (ανώνυμο) συγγραφέα, ξυπνώντας του αναμνήσεις από τη δική του νεαρή ζωή.
«Θέλω τόσο πολύ να τον κοιτάζω, και συνάμα θέλω να μην τον ξαναδώ μπροστά μου. Θέλω να τον αγκαλιάσω και συνάμα να τον διώξω μακριά μου. Και ξέρω ότι όλα οφείλονται στο ασύλληπτο χρώμα της επιδερμίδας του. Αναρωτιέμαι πως είναι να μεγαλώνεις σε τέτοιο δέρμα. Να πηγαίνεις στο σχολείο με τέτοιο παρουσιαστικό. Πρέπει να είναι κόλαση. Σωστή κόλαση».
Ο «μικρός» μπορεί να εμφανιστεί ανά πάσα στιγμή και στα πιο απρόσμενα μέρη, άλλωστε έχει εξασκήσει την ικανότητά του να γίνεται αόρατος, κάτι που αμέσως σε κάνει να αμφιβάλλεις για την ύπαρξή του: στο σαλόνι πρωινού ενός ξενοδοχείου, στο πίσω μέρος μιας λιμουζίνας, σε ένα αεροδρόμιο ή σε ένα μπαρ. Μπορεί να τσακώνονται λίγο, αλλά όταν ο μικρός δεν είναι κοντά, ο αφηγητής τον αναζητά και ανησυχεί γι’ αυτόν.
Ταυτόχρονα όμως υπάρχει και ο «Μουτζούρης», ένα νεαρό μαύρο παιδί που εμφανίζεται σε μια ιστορία εντελώς ξεχωριστή, σαν ξαφνικά να προστίθεται και ένας τρίτος αφηγητής στην ιστορία μας, αφηγούμενος τις ρατσιστικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει στο σχολείο του.
Και ενώ ο «Μουτζούρης» φαίνεται να ζει μέσα σε ένα σπίτι γεμάτο αγάπη και φροντίδα, οι αφοσιωμένοι γονείς του μοιάζουν να μη μπορούν να τον προστατεύσουν όπως δεν μπορούν να τον προστατεύσουν και από ένα βίαιο περιστατικό που γκρεμίζει τον κόσμο του.
Διαβάζοντας αρχικά την ιστορία, αρχίζεις να υποψιάζεσαι που κατευθύνεται και τον τρόπο με τον οποίο οι ιστορίες ίσως συγκλίνουν μεταξύ τους. Όμως είσαι γελασμένος. Ο Mott με τη συγγραφική του μαεστρία σου επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις ανυποψίαστε αναγνώστη.
Το μυθιστόρημα αντικατοπτρίζει την σκληρή πραγματικότητα ενός έθνους όπου οι μαύροι έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους λευκούς να ερευνηθούν, να συλληφθούν, ακόμα και να σκοτωθούν από την αστυνομία. Και αν ο βασικός αφηγητής ίσως αρχικά παρουσιάζεται γεμάτος αυτοπεποίθηση, αισιοδοξία, και χιούμορ σε σχέση με αυτή την «κοινωνική στατιστική», σύντομα εντοπίζουμε το αχνό προσωπείο που έχει επιβάλλει στον εαυτό του, τη μάσκα του, έχοντας εσωτερικεύσει και κλειδαμπαρώσει όλους τους φόβους και τις αγωνίες του για τον κόσμο στον οποίο γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει. Διαρκώς βασανίζεται από εφιαλτικές ψευδαισθήσεις αθώων προσώπων παραμελημένων και δολοφονημένων από το ίδιο το κράτος δικαίου. Ένα κράτος που ψεύδεται διαρκώς.
Παρ’ όλες τις στιγμές ελαφρότητας που ο Mott επιλέγει για να διανθίσει την ιστορία του, τελικά μας παραδίνει μια δυνατή ιστορία για την καταγωγή και την κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτό που ξεκινάει ως μια σχετικά απλή ιστορία για την περιοδεία ενός μαύρου συγγραφέα που διασχίζει τη χώρα για το μυθιστόρημά του, σύντομα εξελίσσεται σε έναν ευρύτερο προβληματισμό για την ψυχική ασθένεια, τον αλκοολισμό και τη βαθιά θλίψη.
Μια σουρεαλιστική πανδαισία ιδεών και φανταστικών αφηγήσεων, που ισορροπούν μαγικά ανάμεσα στη φρίκη της πραγματικότητας, τις απογοητεύσεις, τη θλίψη που βιώνει η μαύρη κοινότητα και το ξεκαρδιστικό, καυστικό χιούμορ. Πρόκειται για ένα επίτευγμα της αμερικανικής μυθοπλασίας που ξεχειλίζει γοητεία, σοφία και αλήθεια.
«Είναι περασμένη η ώρα αλλά ακόμα υπάρχουν άνθρωποι που κάθονται έξω και κουβεντιάζουν για τα στραβά αυτού του κόσμου και για όλα τα πράγματα που θα έπρεπε να είναι διαφορετικά. Μα πάνω από όλα, μιλάνε για την οργή και την απογοήτευσή τους. Όμως, αν και μιλάνε για την οργή και την απογοήτευσή τους, αποφεύγουν επιμελώς να φέρουν την κουβέντα στη θλίψη τους… Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν πατρίδα – συναπαρτίζουν μια χαμένη φυλή, έναν λαό που τα μέλη του έχουν μόνο ο ένας τον άλλον, κι αυτό όχι για πάντα».
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Jason Mott σπούδασε δημιουργική γραφή και έκανε το μεταπτυχιακό του στην ποίηση στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Γουίλμινγκτον. Το πρώτο του μυθιστόρημα, ”The Returned”, έγινε μπεστ σέλερ στην Αμερική και τηλεοπτική σειρά. Πεζά και ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε πολλά λογοτεχνικά έντυπα. Το «Το Φοβερό βιβλίο» τιμήθηκε το 2021 με το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου των ΗΠΑ και το βραβείο Sir Walter Raleigh, ενώ ήταν επίσης φιναλίστ για το λογοτεχνικό βραβείο Joyce Carol Oates. Έγινε μπεστ σέλερ και ήταν ανάμεσα στα προτεινόμενα βιβλία του Time, της Washington Post, του Entertainment Weekly, της USA Today, του Fortune και πολλών άλλων εντύπων.
To βιβλίο «Το Φοβερό βιβλίο» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα.
