Η Πέρσα Ζαχαριά κέρδισε φέτος το Κρατικό Βραβείο «Εικονογραφημένου» παιδικού βιβλίου μαζί με τη συγγραφέα Μυρτώ Καλοφωλιά για το βιβλίο «Μοναχική υπόθεση» (εκδ. Καλειδοσκόπιο). Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1987. Σπούδασε σκηνογραφία και ενδυματολογία στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και ζωγραφική στο Central Saint Martins. Έχει συμμετάσχει σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στο Λονδίνο και στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται. Μοιράζει τον χρόνο της μεταξύ διδασκαλίας, εικονογράφησης και ζωγραφικής.
Μίλησέ μας λίγο για την πρόσφατη βράβευσή σου και το βιβλίο «Μοναχική υπόθεση».
Είμαι πολύ χαρούμενη με αυτό το βραβείο. Πρόκειται για ένα βιβλίο που έχει φροντιστεί πολύ από όλη την ομάδα. Ο κάθε ρόλος είναι πολύ σημαντικός, η Έρη που έχει κάνει τη γραφιστική επιμέλεια, το τυπογραφείο του Κωστόπουλου, η Αλέξα (σημ. Αλέξα Αποστολάκη, εκδότρια) για όλη την καθοδήγηση.
Ήταν η πρώτη συνεργασία μας με τη Μυρτώ, το κείμενό της μου άρεσε πολύ και με συγκίνησε , ώστε να ζωγραφίσω και εγώ εικόνες που με αφορούν. Η συνεργασία μας υπήρξε διακριτική, με χώρο αλλά και παρατηρήσεις. Καθίσαμε πολλές φορές στο μεγάλο τραπέζι της Αλέξας, οι τρεις μας, με όλες τις εικόνες μπροστά μας και τις συζητήσαμε. Τη χάρηκα πολύ αυτή τη δουλειά και με ικανοποίησε, και ότι πήρε το βραβείο είναι διπλή χαρά.
Έχεις ποτέ βρεθεί σε ένα δημιουργικό αδιέξοδο; Πώς το αντιμετώπισες;
Θα έλεγα καλύτερα ότι όταν βρίσκομαι σε προσωπικό αδιέξοδο, τότε δημιουργώ περισσότερο. Κάτι υπάρχει που πρέπει να εκφραστεί και βγαίνει με αυτόν τον τρόπο. Εάν κάνω καιρό να ζωγραφίσω (δεν υπάρχει αδιέξοδο), σίγουρα μου λείπει και θα το αναζητήσω, τότε θα αφεθώ στην παρατήρηση. Παρατήρηση μπορείς να κάνεις πάντα και είναι φανταστικό συναίσθημα, να καταφέρεις να συγκεντρωθείς κοιτώντας έναν άνθρωπο, ένα αντικείμενο, ένα τοπίο, χωρίς να αποζητάς τίποτα περισσότερο.
Ταξίδεψέ μας «πίσω από την εικόνα» και περίγραψέ μας μια μέρα δουλειάς σου στο γραφείο, το σπίτι, το studio σου. Πώς είναι ο χώρος που σχεδιάζεις;
Ο χώρος που ζωγραφίζω είναι ο χώρος που πραγματικά με ηρεμεί, είναι ο δικός μου προσωπικός χώρος. Όταν κάθομαι στο γραφείο μου είμαι εγώ. Δυνατή και ευαίσθητη, είναι πραγματικά μια δική μου, μοναχική υπόθεση. Είναι πάντα φροντισμένος, με πολλά αγαπημένα μου αντικείμενα γύρω γύρω. Βιβλία, χρώματα, πίνακες.
Για να δουλέψω και να αφεθώ, ιδανικά φεύγουν πριν όλες οι υποχρεώσεις της ημέρας, βάζω μουσική ή και όχι, φτιάχνω γαλλικό καφέ και ξεκινάω τη δουλειά.
Πόσο δύσκολο είναι για έναν ή μία εικονογράφο να διαμορφώσει μια προσωπική εικαστική υπογραφή μέσα σε έναν κόσμο που η εικόνα πρωτοστατεί, σχεδόν κυριαρχεί στα πάντα;
Δεν ξέρω, νομίζω αυτό που μπερδεύουμε πολύ πια σε σχέση με την εικόνα, που όντως είναι παντού, είναι η αισθητική σε σχέση με το συναίσθημα. Μια προσωπική ματιά κρύβει το συναίσθημα του δημιουργού της, ένα συναίσθημα που θέλει να εκφραστεί, τη διαδικασία και τη δουλειά που κάνει ένας μοναδικός άνθρωπος για να φτιάξει κάτι. Δεν πρόκειται για αφήγηση. Εμπλέκεσαι ως δημιουργός.
Εννοείται βέβαια ότι όταν το κάνεις επαγγελματικά αυτό, επαναλαμβάνεσαι και δεν κάνεις πάντα πρωτότυπα πράγματα. Το ωραίο είναι να εξελίσσεται η δουλειά σου μέσα στον χρόνο.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εικονογράφοι σήμερα;
Θα τολμήσω να κάνω μια σύνδεση με την προηγούμενη ερώτηση.
Εγώ εικονογραφώ παιδικά βιβλία. Μικρότερη, η παλέτα μου ήταν πιο μουντή, πιο σκοτεινή, τώρα δουλεύω περισσότερο το χρώμα. Με είχε λοιπόν απασχολήσει το θέμα σε διάφορες ηλικίες και προσπαθούσα να δω γιατί είναι μουντή η παλέτα μου. Προφανώς είναι θέμα δουλειάς και υπομονής, το να μπεις στο χρώμα, στη ζωγραφική εννοώ, θέλει μελέτη και χρόνο. Είναι καλό να πλένεις την παλέτα σου και να μη βιάζεσαι.
Όμως η ερμηνεία που δέχεται μια μουντή και σκοτεινή παλέτα δεν είναι αυτή. Είναι αφηγηματική, το σκούρο, το σκοτάδι είναι τρομακτικό, ενώ τα φωτεινά χρώματα όχι. Αυτό δεν το πιστεύω.
Είχα κάνει μια σειρά με τοπία με σινική μελάνη και κάποια πολύχρωμα ζώα. Παρατήρησα ότι οι ενήλικες αγόραζαν τα παιδικά πολύχρωμα ζώα και τα παιδιά διάλεγαν τα ασπρόμαυρα τοπία. Συμπεράνουμε λοιπόν ποιος φοβάται το σκοτάδι περισσότερο και το κατανοούμε.
Μου αρέσει λοιπόν σαν εικονογράφος να έχω την ελευθέρια να εκφράζω συναισθήματα χωρίς να αφηγούμαι και νομίζω ότι τα παιδιά τα αντιλαμβάνονται χωρίς ερμηνείες. Άρα η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι εικονογράφοι παιδικού βιβλίου είναι να μείνουν παιδιά όταν ζωγραφίζουν.
Έχουν ποτέ απορρίψει κάποιο σχέδιό σου και αν ναι, ποια η αντίδρασή σου;
Ναι, αρκετές φορές. Πιο παλιά θα έλεγα με άγχωνε περισσότερο αυτό. Τώρα το διαχειρίζομαι διαφορετικά. Προσπαθώ να συμβιβαστώ με τον άλλον, να καταλάβω τι θέλει και να το συνδέσω με τα δικά μου στοιχεία. Άμα η διαφωνία είναι πολύ μεγάλη, δυστυχώς δεν προχωράμε.
Ποιες οι αγαπημένες σου θεματικές όταν σχεδιάζεις; Υπάρχει αγαπημένο θέμα;
Δεν νομίζω ότι υπάρχει αγαπημένο θέμα. Είναι θέμα μελέτης. Ανάλογα με το υλικό που χρησιμοποιώ, μπορεί να αναπτύξω ένα θέμα αλλά στην πραγματικότητα μελετάω άλλα ζητήματα. Για παράδειγμα μπορεί να ζωγραφίζω συνέχεια φύλλα και να μελετάω τα χρώματα, τις αντιθέσεις κτλ.
Στο πρόσφατο βιβλίο που εικονογράφησες «Κοτσίδα ανανάς», τη δεύτερη συνεργασία σου με τη Μυρτώ Καλοφωλιά, η γιαγιά λέει «Να βλέπεις με τα δικά σου μάτια και να μιλάς με τη δική σου φωνή». Τι συμβουλή θα έδινες εσύ σε έναν νέο άνθρωπο; Ποιο επιστέγασμα σοφίας θα μοιραζόσουν;
Η γιαγιά τα είπε πολύ καλά. Να κάνουμε πράγματα που μας κάνουν να νιώθουμε δημιουργικοί, ένα παιδί να διαλέξει ένα επάγγελμα που αγαπάει, να πιστέψει στον εαυτό του, να δουλέψει πολύ. Να μη φοβάται να είναι ο εαυτός του. Και η δική μου η γιαγιά έλεγε κάτι αντίστοιχο, ο καθένας όπως ησυχάζει.
Ποιο το βιβλίο που σε έχει ταξιδέψει;
Το χαμένο νησί, του Μ.Καραγάτση, Ειδικά το ποίημα στο τέλος, μου είναι αξεπέραστο.
Και κάτι πιο προσωπικό. Σε ποιο μέρος καταφέρνεις να χαλαρώσεις στις διακοπές και θα επέλεγες ξανά και ξανά για τα καλοκαίρια σου;
Εκεί που έχει θάλασσα, αγαπημένους ανθρώπους και δεν έχει σήμα.
Η Πέρσα Ζαχαριά επιμελήθηκε φέτος το εξώφυλλο του καλοκαιρινού καταλόγου Public «Γέμισε ιστορίες το καλοκαίρι σου».
