«Αιτία θανάτου: Ευθανασία»

Στην έκθεση παρουσιάζονται 96 σημαντικά έργα από την παγκοσμίως γνωστή Συλλογή Prinzhorn της Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, φιλοτεχνημένα από 18 καλλιτέχνες/ψυχικά ασθενείς, οι οποίοι, την περίοδο 1939-1944, υπήρξαν θύματα του ανελέητου προγράμματος ευθανασίας των Ναζί. Τα εγκαίνια της έκθεσης πραγματοποιεί ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Γιάννης Μπουτάρης, το Σάββατο 9 Απριλίου 2011, στις 20:00

Εμπνευστής της συλλογής υπήρξε ο Hans Prinzhorn (1886-1933), ψυχίατρος και ιστορικός τέχνης παράλληλα, ο οποίος θεωρείται σήμερα πρωτοπόρος στην ανάδειξη της ουσιαστικής σημασίας που είχε και έχει για την ίδια την τέχνη η υψηλή εκφραστικότητα ατόμων που πάσχουν ψυχικά.

Κατά την διάρκεια της ενασχόλησής του με τα έργα της συλλογής του παρέμεινε πεπεισμένος πως η κατανόηση της καλλιτεχνικής δημιουργικότητας και κατ’ επέκταση της ανθρώπινης ύπαρξης σχετίζεται με την αμεσότητα των εικαστικών εκδηλώσεων ψυχασθενών. 

Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Πρίντζχορν συγκέντρωσε περισσότερα από πέντε χιλιάδες έργα από διάφορες ψυχιατρικές κλινικές και δημιούργησε μiα μοναδική συλλογή στην Χαϊδελβέργη. Στο εικονογραφημένο βιβλίο που εξέδωσε το 1922, ο Πρίντζχορν όχι μόνο αποτύπωσε τη συλλογή αλλά και την ερμήνευσε. Αποσυνέδεσε τα έργα των ασθενών από τη διαγνωστική ερμηνευτική σμίκρυνση της σημασίας τους και συνέβαλε αποφασιστικά στην επαναθεώρηση των δημιουργικών αυτών φαινομένων, υπογραμμίζοντας την, συχνά, απαράμιλλη αισθητική δεινότητα και διεισδυτικότητα ορισμένων από αυτά. 

Η μείζων συμβολή του έγκειται στο ότι, προσφέροντας στην παραγκωνισμένη «τρελή» τέχνη και στους δημιουργούς της μία διαφορετική επανεκτίμηση της συνεισφοράς τους, προήγαγε αποφασιστικά τόσο την αναγνώριση της επικοινωνίας ψυχικά ασθενών με την καλλιτεχνική πρωτοπορία, όσο και την επανένταξη των ίδιων στον ευρύτερο κοινωνικό διάλογο.

Το τμήμα της Συλλογής που παρουσιάζεται στη Θεσσαλονίκη, αντανακλά με μοναδικό τρόπο μια από τις πιο φρικτές στιγμές στην ιστορία του 20ού αιώνα, την προγραμματική απαίτηση του Χίτλερ να επιτευχθεί η εξολόθρευση της «εκφυλισμένης τέχνης», όπως και ο ολοκληρωτικός αφανισμός των ασυλοποιημένων πολιτών.