Κείμενο: Μαρία Μιραχτσή
Το άγαλμά του στον λόφο της Πρετόρια στη Νότια Αφρική είναι δεσποτικό. Τα χέρια του απλώνονται σε ύψος 9 μέτρων για να αγκαλιάσει όλη την πόλη και τον κόσμο της. Ο Νέλσον Μαντέλα έμεινε στην ιστορία για το έργο του προς την ενότητα της χώρας του και τη συμφιλίωση ανάμεσα σε μαύρους και λευκούς μετά την πτώση του απαρτχάιντ. Από το 2009 και κάθε χρόνο στις 18 Ιουλίου, εορτάζεται παγκοσμίως η Διεθνής Ημέρα Νέλσον Μαντέλα. Οι λόγοι που η ημέρα γέννησης του Νέλσον Μαντέλα υπάρχει στα ημερολόγια μας είναι γνωστοί: η εναντίωσή του και ο αγώνας του κατά του απαρτχάιντ της Νοτίου Αφρικής, η φυλάκιση του για 27 χρόνια, η εκλογή του ως ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της χώρας του και ο συνεχής του αγώνας για τον τερματισμό του ρατσισμού και την προώθηση της ισότητας.
Στο πλαίσιο αυτής τη ημέρας, πολίτες ανά τον κόσμο καλούνται όχι να φέρουν απλώς στη μνήμη τους τον αγώνα του Νοτιοαφρικανού ηγέτη αλλά να δράσουν, να κάνουν κάτι για έναν συμπολίτη τους ή την κοινότητά τους για 67 λεπτά. Κάθε ένα λεπτό συμβολίζει τον κάθε χρόνο που ο Μαντέλα πάλεψε για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την κοινωνική δικαιοσύνη. Αν τον Ιούλιο, ξεκινήσατε αφιερώνοντας αυτά τα 67 λεπτά γι΄αυτό τον σκοπό, τότε τα βιβλία που έχουν γραφτεί για το έργο και τη δράση του Μαντέλα, μάλλον θα σας εμπνεύσουν να συνεχίσετε.
Τα παρακάτω επιλεγμένα βιβλία μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση της πορείας του Νέλσον Μαντέλα και της εδραίωσής του ως το πρόσωπο πίσω από την πτώση του ρατσιστικού καθεστώτος της Ν.Αφρικής.
Το απαρτχάιντ | Εκδόσεις Ηρόδοτος
Το 1962 και το 1964, ο Νέλσον Μαντέλα ήταν κύριος κατηγορούμενος σε δύο γνωστές δίκες κατά Νοτιοαφρικανών πατριωτών ηγετών, τη δίκη της Πρετόρια και της Ριβόνια. Στις δίκες αυτές, υπερασπίστηκε ο ίδιος τον εαυτό του και το βιβλίο μας παρουσιάζει τις δύο αυτές αγορεύσεις του, στις οποίες ξετυλίγεται η ιστορία του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, του κινήματος που ιδρύθηκε με στόχο την κατάκτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους τους κατοίκους της Ν. Αφρικής.
Μέσα στις σελίδες του φωτίζεται το ξεκίνημά του κινήματος και αποκαλύπτεται η διαδικασία μέσα από την οποία οι ηγέτες του πέρασαν διαδοχικά από τη νομιμόφρονα αντιπολίτευση στην απεργία και από την απεργία στο σαμποτάζ και την απαγόρευση του.
Γράμματα από τη φυλακή | Εκδόσεις Κλειδάριθμος
Ο Νέλσον Μαντέλα ήταν 44 ετών, όταν συνελήφθη το 1962. Το καθεστώς του απαρτχάιντ της Ν.Αφρικής εντατικοποιούσε τότε μία βίαιη εκστρατεία εναντίον των πολιτικών του αντιπάλων κι έτσι ο Μαντέλα θα περνούσε στη φυλακή τα επόμενα είκοσι επτά χρόνια της ζωής του.
Κατά τις 10.052 ημέρες της φυλάκισής του, ο ίδιος έγραψε εκατοντάδες γράμματα σε άτεγκτες διοικήσεις φυλακών, συναδέλφους ακτιβιστές, κυβερνητικούς αξιωματούχους και, πρωτίστως, στη σύζυγό του, Γουίνι, και τα πέντε του παιδιά.
250 γράμματα εμπεριέχονται στο βιβλίο, αποκαλύπτοντας πολλές άγνωστες πτυχές του Νοτιοαφρικανού ηγέτη.
A long walk to Freedom (Ο Μακρύς δρόμος προς την ελευθερία)
| Little, Brown Book Group
Η πορεία του Μαντέλα από την πρώιμη ζωή του, την ενηλικίωση, την εκπαίδευση και τα 27 χρόνια που πέρασε στη φυλακή παρουσιάζεται αναλυτικά στην αυτοβιογραφία του ‘Α long walk to freedom’.
Το έργο που ξεκίνησε να γράφεται το 1974 ενώ ήταν κρατούμενος στο νησί Ρόμπεν ολοκληρώθηκε πολλά χρόνια αργότερα, κάτω από πολύ διαφορετικές συνθήκες, όταν ήταν Πρόεδρος της Ν. Αφρικής.
Τα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου ιδιαίτερα περιγράφουν την πολιτική του άνοδο και την πεποίθησή του ότι ο αγώνας συνεχιζόταν ακόμη κατά του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική.
Dare Not Linger: The Presidential Years | Pan Macmillan
Το 1994, ο Νέλσον Μαντέλα έγινε ο πρώτος πρόεδρος μιας δημοκρατικής Νότιας Αφρικής. Από την αρχή, δεσμεύτηκε να υπηρετήσει μόνο μια πενταετή θητεία. Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του, όλοι οι πολίτες της Νότιας Αφρικής έγιναν ίσοι ενώπιον του νόμου και τέθηκαν τα θεμέλια για τη μετατροπή μιας χώρας που διχάστηκε από αιώνες αποικιοκρατίας και απαρτχάιντ σε μια λειτουργική δημοκρατία.
Το βιβλίο “Dare Not Linger” που πήρε τον τίτλο του από την τελευταία φράση της αυτοβιογραφίας του ‘A long walk to freedom’:
«Μπορώ να ξεκουραστώ μόνο για μια στιγμή, γιατί με την ελευθερία έρχονται και οι ευθύνες, και δεν τολμώ να καθυστερήσω, γιατί η μεγάλη μου βόλτα δεν έχει τελειώσει ακόμα» είναι η ιστορία των προεδρικών χρόνων του Νοτιοαφρικανού ηγέτη βασισμένη σε μεγάλο βαθμό στα απομνημονεύματα που άρχισε να γράφει ο ίδιος καθώς ετοιμαζόταν να εγκαταλείψει το αξίωμα.
Συζητήσεις με τον εαυτό μου | Εκδόσεις Πατάκη
Τελευταίο της λίστας βιβλίο το «Συζητήσεις με τον εαυτό μου» επιτρέπει στους αναγνώστες να γνωρίσουν τον άνθρωπο πίσω από το δημόσιο πρόσωπο. Το βιβλίο περιέχει από επιστολές που γράφτηκαν στις πιο σκοτεινές περιόδους της φυλάκισής του ως το προσχέδιο της ανολοκλήρωτης συνέχειας στον μακρύ δρόμο προς την ελευθερία.
To έργο αυτό φέρει μια εσωτερική ματιά στη διαδρομή από τα πρώτα σκιρτήματα της πολιτικής συνείδησης ως τον εμψυχωτικό του ρόλο στην παγκόσμια σκηνή. Σε αυτές τις σελίδες δεν είναι ούτε σύμβολο ούτε άγιος, αλλά ένας ακόμα άνθρωπος που κρατάει σημειώσεις και μουντζουρώνει αφηρημένος στη διάρκεια συναντήσεων ή καταγράφει ταραγμένα όνειρα στο επιτραπέζιο ημερολόγιο του κελιού του.
«Για τον μαχητή της ελευθερίας, η ελπίδα είναι ότι και το σωσίβιο για τον κολυμβητή, η εγγύηση ότι θα μείνει στην επιφάνεια», έγραψε ο Νέλσον Μαντέλα σε ένα από τα γράμματά του στη σύζυγό του, την περίοδο που ήταν φυλακισμένος. Κάπως έτσι και το έργο του, όχι ως ηγέτη, νομπελίστα, πολιτικού, ακτιβιστή αλλά ως το έργο ενός ανθρώπου που πίστεψε στη δύναμή του και τη δυνατότητα να προκαλέσει αλλαγή, όταν διαβάζεται, μπορεί να αποτελέσει ένα ακόμα σωσίβιο γνώσης για όλους τους κολυμβητές στη μελέτη της ιστορίας.
