Η μαστίχα Χίου και πώς φτάνει στα χέρια μας

Μαστίχα

Μοναδική διαδικασία να βρίσκεσαι κάτω από τον σχίνο και να κεντάς τον κορμό του. Ήταν η στιγμή που κατάλαβα γιατί μοσχοβολά τόσο η μαστίχα

Κείμενο: Σοφία Τριάντου

 

Για τη μαστίχα έχω μιλήσει πολλές φορές, όπως έχω διαβάσει ατελείωτες ώρες για τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Πάντα μέσα από παραδοσιακά βιβλία βοτανολογίας, βιβλία για τα τοπικά προϊόντα της Χίου, ατελείωτες μελέτες για τις θεραπευτικές της ιδιότητες, ποτέ όμως δεν είχαμε συναντηθεί. Ένα πρόσφατο ταξίδι στη Χίο ήταν η ευκαιρία να τη γνωρίσω από κοντά.

Δεν ήταν απαραίτητο να μου πουν ότι φτάνουμε στα μαστιχόδεντρα. Όλος ο τόπος μοσχοβολούσε, μυρωμένος αέρας. Οι εικόνες απερίγραπτες, στη σειρά τα μαστιχόδεντρα με τα ασπρισμένα τραπέζια του σχίνου. Και αναρωτιόμουν: τόσος κόπος να πάρεις μόνο 150 – 200 γρ. μαστίχα από το κάθε δέντρο; Αυτό ήταν κάτι που γνώριζα, ποτέ όμως δεν είχα μάθει πώς φτάνει στα χέρια μας.

Μαστίχα

Εντυπωσιακό είναι το παραδοσιακό καθάρισμα κάτω από κάθε δέντρο για να απλωθεί αυτή η διάσημη άσπρη σκόνη που βλέπουμε στις φωτογραφίες (ανθρακικό ασβέστιο). Η μορφή του είναι σαν κιμωλία και χρησιμεύει για να συλλέξουν με μεγάλη ακρίβεια και το πιο μικρό δάκρυ που θα στάξει από το δέντρο χωρίς χώμα. Αυτό το λένε τα ασπρισμένα τραπέζια του σχίνου (το σημείο της ρίζας), το ασπροχωμάτισμα που λένε οι ντόπιοι.

Μετά από αυτό ακολουθούν οι κεντιές, το χάραγμα για εμάς τους ανθρώπους της πόλης. Το κεντητήρι είναι το βασικό εργαλείο για το κέντημα, χωρίς αυτό τίποτα δεν γίνεται. Μοναδική διαδικασία να βρίσκεσαι κάτω από τον σχίνο και να κεντάς τον κορμό του. Ήταν η στιγμή που κατάλαβα γιατί μοσχοβολά τόσο η μαστίχα. Η ρίζα του δέντρου ταξιδεύει έως και 25 μέτρα και παντού βλέπεις να ξεμυτίζουν νέα δέντρα. Οι κεντιές για το κάθε δέντρο είναι 110 τον χρόνο και το κέντημα γίνεται σταδιακά τουλάχιστον πέντε φορές στα δέντρα τους πρώτους καλοκαιρινούς μήνες έως τους τελευταίους.

Μαστίχα

Όταν έρθει η στιγμή που η ρητίνη στάξει, συλλέγεται η πίτα της μαστίχας σε μικρά ξύλινα καφασάκια. Οι παραγωγοί θα ξανακεντήσουν το δέντρο μετά την πρώτη συλλογή, πάντα ανάλογα τις καιρικές συνθήκες. Σύνολο πέντε φορές περίπου μέχρι το τέλος του καλοκαιριού. Όταν έχει βοριάδες δεν κεντάνε γιατί ο κορμός είναι πολύ σκληρός.

Ο εχθρός της μαστίχας είναι η βροχή. Όπως μου περιέγραφε η Λεμονιά, μια από τις παραγωγούς: «Μια χρονιά έβρεξε πολύ. Περνούσα λοιπόν τους δρόμους κάτω από τους σχίνους και οι δρόμοι ήταν άσπροι, γεμάτοι μαστίχα».

Πιστεύω αν δεν αγαπήσεις αυτό το δέντρο, μαστίχα δε θα σου δώσει.

Όταν περάσει το καλοκαίρι η μαστίχα ξηραίνετε και τέλος του Οκτώβρη την διαχωρίζουν σε τρία μεγέθη και την πλένουν. Οι γυναίκες του νησιού την πλένουν στη θάλασσα και εκεί που έχει κάποιος μια μαύρη μάζα από χώματα, φύλλα και ό,τι μπορεί κάποιος να συναντήσει στη φύση, μετά από πολλά πλυσίματα βλέπουμε τη μαστίχα. Όσες δεν μπορούν να πάνε στη θάλασσα την πλένουν στις αυλές τους με πολύ νερό. Αν νομίζετε ότι είναι η στιγμή που η μαστίχα είναι έτοιμη, πλυμένη και καθαρή, πρόκειται για παρεξήγηση.

Στη συνέχεια ακολουθεί η δουλειά του χειμώνα. Γυναίκες συναντιούνται και με μικρά σινί, παραδοσιακά μεταλλικά εργαλεία ειδικά για αυτή τη διαδικασία, αφαιρούν το κάθε μικροσκοπικό μαύρο κόκκο που έμεινε στη μαστίχα.

Ρώτησα, αυτές οι γυναίκες που πιάνουν στα χεριά τους τη μαστίχα και την ξύνουν ώρες και μέρες ατελείωτες, αν αρρωσταίνουν ποτέ. «Τέτοια ευωδιά κάθε μέρα γιατρεύει τα πάντα», απάντησαν.

Μεγάλη χαρά σε αυτό ταξίδι ήταν η γνωριμία μου με τη Λεμονιά, ένα νέο νεραϊδένιο κορίτσι, που κεντά μαστιχιές και περνά τον χειμώνα με το σινί και τις μεγάλες γυναίκες του χωριού. Η μεγαλύτερη χαρά όμως ήταν ότι μου έδωσε την ευκαιρία να ασπρίσω το τραπέζι του μαστιχόδεντρου, να το κεντήσω και να γευτώ τη μαστίχα από το δέντρο. Αισθάνομαι περηφάνια που υπάρχουν νέες γυναίκες και με μεγάλο κόπο προστατεύουν τον παραδοσιακό τρόπο συλλογής μαστίχας.

Όταν βρεθείτε στο νησί αναζητήστε αυτή την περιήγηση, θα εντυπωσιαστείτε.

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.