Ξεκινώντας με σπουδές στην ψυχολογία, βρέθηκε να δημιουργεί τη δική της startup σε ηλικία μόλις 22 ετών, από εκεί να σπουδάζει Ανθρώπινα Δικαιώματα στο πανεπιστήμιο του Columbia και να εκπροσωπεί την Ελλάδα στο παγκόσμιο συνέδριο Fora Network for Change για μία εντατική εβδομάδα εκπαίδευσης στο Τορόντο του Καναδά ανάμεσα σε 30 νέες ηγέτιδες από 30 διαφορετικές χώρες. Η Ισμήνη Δροσοφορίδη, όταν ξεκίνησε να δραστηριοποιείται επιχειρηματικά άρχισε και να αναρωτιέται: «γιατί βλέπουμε τόσο λίγες γυναίκες founders στο ελληνικό επιχειρηματικό οικοσύστημα;» – «μόνο η κορυφή του παγόβουνου για το τεράστιο ζήτημα της ισότητας των φύλων».
«Υπήρχαν στιγμές που ένιωθα αόρατη, σαν να μην υπήρχα στον χώρο. Υπήρχαν άλλες στιγμές που ένιωθα πως ο συνομιλητής μου με εκλάμβανε ως απειλή. Και υπήρχαν άλλες στιγμές που ένιωθα την ίδια στιγμή αόρατη και ”επικίνδυνη”», αναφέρει καθώς μας μιλά για το ταξίδι της στη γυναικεία επιχειρηματικότητα και μοιράζεται μαζί μας τους προβληματισμούς της για το που ακριβώς βρίσκεται σήμερα η γυναίκα στην ελληνική κοινωνία και όχι μόνο.
Περίγραψέ μας το «ταξίδι» σου μέχρι και τη συμμετοχή σου στο παγκόσμιο συνέδριο Fora Network for Change. Ποιοι ήταν οι βασικοί σταθμοί αυτής της διαδρομής;
Το ταξίδι μου ξεκινάει μερικά χρονιά πίσω – έχοντας αποφοιτήσει από το τμήμα Ψυχολογίας της Παντείου και γνωρίζοντας μόνο ένα πράγμα με βεβαιότητα, πως δεν θέλω να γινώ ψυχολόγος. Έχοντας δουλέψει πάνω από 3 χρονιά με μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και έχοντας καταλάβει την ανάγκη για συνεχή χρηματοδότηση αποφάσισα να ξεκινήσω τη δική μου startup με στόχο να γεφυρώσω το χάσμα μεταξύ επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα του CSR και τους κοινωνικούς φορείς.
Έτσι, αποφασίζω να παγώσω τις σπουδές μου στην Αμερική για ένα χρόνο και να αφοσιωθώ στο πρώτο μου επιχειρηματικό εγχείρημα. Οι δυσκολίες πολλές και συνεχείς. Καταλυτική για μένα όμως ήταν η στιγμή που άρχισα να συνειδητοποιώ πόσες πολλές ήταν οι δυσκολίες για μια νεαρή γυναίκα επιχειρηματία. Βάση αυτών των δυσκολίων δεν ήταν η απειρία μου και η στασιμότητα της αγοράς μετά την πανδημία. Βάση των δυσκολιών, μετά λύπης μου συνειδητοποίησα πως ήταν το φύλο μου. Άρχισα να διαβάζω πιο συστηματικά για τα κοινωνικά στερεότυπα και πως αυτά επηρεάζουν όχι μόνο πώς βλέπει η κοινωνία το άτομο, αλλά πώς καταλήγει και το ίδιο το άτομο να βλέπει τον εαυτό του.
Κάπως έτσι ήρθα σε επαφή με τον οργανισμό Fora Network for Change. Ο οργανισμός ήταν παλαιότερα γνωστός με το όνομα Girls 20 και αποτελεί το μεγαλύτερο Κέντρο αριστείας σε Αμερική και Καναδά με στόχο την ανάπτυξη ηγετικών δεξιοτήτων νέων γυναικών. Στόχος του είναι η ενδυνάμωση, προώθηση και τελικά η πλήρης συμμετοχή των γυναικών σε στρατηγικές θέσεις της πολιτικής, επιχειρηματικής και ακαδημαϊκής σκηνής. Μέσω των προγραμμάτων τους, Global Summit, Girls on Boards and Next Level, επενδύουν στρατηγικά σε νέες γυναίκες που διαπρέπουν ήδη στον κλάδο τους, μέσω της εκπαίδευσης και κατάρτισης, της δημιουργίας δικτύων και της ίσης πρόσβασης σε ευκαιρίες.
Το ετήσιο παγκόσμιο συνέδριο του Fora που συμμετείχα συγκεντρώνει 30 επιτυχημένες νέες ηγέτιδες από 30 χώρες του πλανήτη, για μία εντατική εβδομάδα εκπαίδευσης στο Τορόντο του Καναδά. Κάθε συνεδρία, εκδήλωση και networking event έχει σχεδιαστεί για να προετοιμάσει τις συμμετέχουσες ώστε να διαπρέψουν επαγγελματικά, προσπερνώντας τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν λόγω του φύλου τους.
Με ποιες σκέψεις και συναισθήματα ξεκίνησε αυτό το ταξίδι για σένα, τι μεταβολές έγιναν στην πορεία και τι επικρατεί στη σκέψη σου τώρα που έχει ολοκληρωθεί;
Αδιαμφισβήτητα, είναι ιδιαίτερη η τιμή και η χαρά του να εκπροσωπείς τη χωρά σου σε ένα τόσο μεγάλο συνέδριο. Και μάλιστα σε μια τόσο μεταβατική περίοδο για την Ελλάδα, όπου η ισότητα των φύλων, σε κάθε έκφανση της κοινωνικής, πολιτικής και επιχειρηματικής σκηνής, έχει πάρει πλέον σημαντικά μεγάλη διάσταση. Πέραν αυτού όμως, η συμμετοχή μου σε αυτό το συνέδριο αποτέλεσε για εμένα αφορμή ώστε να ανοίξω μια μεγάλη συζήτηση που με απασχολεί εδώ και καιρό. Γιατί βλέπουμε τόσο λίγες γυναίκες founders στο ελληνικό επιχειρηματικό οικοσύστημα; Και πως αυτό το φαινόμενο αποτελεί μόνο την κορυφή του παγόβουνου για το τεράστιο ζήτημα της ισότητας των φύλων.
Όταν ξεκίνησα τη startup και συμμετείχα σε συνέδρια, προγράμματα επιχειρηματικότητας, ημερίδες και ό,τι άλλο μπορεί κανείς να σκεφτεί, άρχισα να συνειδητοποιώ πως οι γυναίκες είναι σημαντικά λιγότερες από τους άντρες. Αυτό όμως δεν ήταν αρκετό για να καταλάβω το μέγεθος του προβλήματος. Τα πάντα άλλαξαν όταν άρχισα να νιώθω ένα αδιόρατο αίσθημα κάθε φορά που έμπαινα σε μια επαγγελματική συζήτηση. Υπήρχαν στιγμές που ένιωθα αόρατη, σαν να μην υπήρχα στον χώρο. Υπήρχαν άλλες στιγμές που ένιωθα πως ο συνομιλητής μου με εκλάμβανε ως απειλή. Και υπήρχαν άλλες στιγμές που ένιωθα την ίδια στιγμή αόρατη και «επικίνδυνη». Στην αρχή προσπάθησα να το εκλογικεύσω, έλεγα «είναι ιδέα σου». Παρατηρώντας λίγο καλύτερα και τους γύρω μου αλλά και τον ίδιο μου τον εαυτό, αυτό το αδιόρατο αίσθημα που είχα στην αρχή έγινε βεβαιότητα. Τότε κατάλαβα πως οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει κανείς ξεκινώντας τη δική του επιχείρηση είναι πραγματικά ασύγκριτα μικρές με τις δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει μια γυναίκα στην καθημερινότητά της, πόσο μάλλον στην επιχειρηματική σκηνή που εκ των πραγμάτων είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστική.
Και θα ρωτήσει κάποιος: μα καλά έχει πραγματικά τόσο μεγάλη σημασία να βλέπει μια νεαρή κοπέλα άλλες γυναίκες να λαμβάνουν θέσεις εξουσίας στην επιχειρηματική σκηνή; Και φυσικά έχει! Γιατί αν μια νεαρή γυναίκα μεγαλώνοντας δεν έχει τα αντίστοιχα πρότυπα, με ποιον θα ταυτιστεί; Πώς θα μπορέσει να οραματιστεί τον εαυτό της σε αντίστοιχες στρατηγικές θέσεις; Και πώς θα πιστέψει από μικρή πως και εκείνη μπορεί να φτάσει τόσο ψηλά; Πρέπει να καταλάβουμε πως η εκπροσώπηση παίζει καθοριστικό ρόλο στην διαπαιδαγώγηση της επόμενης γενιάς και τα σημερινά πρότυπα που επικρατούν είναι τουλάχιστον ανησυχητικά.
Τι αποκόμισες μέσα από τη συναναστροφή σου με άλλες γυναίκες που δραστηριοποιούνται στον τομέα σου;
Οι ιστορίες των γυναικών που συναναστράφηκα μου άλλαξαν μια για πάντα τον τρόπο που βλέπω τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Μάλιστα αποτέλεσαν και την αφορμή στο να παρατηρήσω καλύτερα που ακριβώς βρίσκεται η γυναίκα στην ελληνική κοινωνία. Πρακτικές που πέρναγαν απαρατήρητες πλέον με βάζουν σε βαθύ προβληματισμό.
Αναρωτιέμαι ας πούμε: Γιατί εν έτει 2022 τα εμμηνορροϊκά προϊόντα κοστολογούνται με φόρο πολυτελείας ύψους 24%; Και αναφέρομαι στις σερβιέτες και τα ταμπόν προφανώς. Γιατί οι σερβιέτες βρίσκονται στην ίδια λίστα με το αλκοόλ και τα καλλυντικά, δηλαδή προϊόντα που δεν θεωρούνται πρώτης ανάγκης. Είναι πραγματικά είδος πολυτελείας; Ή μήπως είναι μια κεκαλυμμένη μορφή διάκρισης αφού τα συγκεκριμένα προϊόντα χρησιμοποιούνται κυρίως ή ακόμη και αποκλειστικά από γυναίκες. Και αναρωτιέμαι; Καταλαβαίνουμε ποσό μας επηρεάζουν αυτές οι ρυθμίσεις; Μπορούμε να φανταστούμε πόσα κορίτσια δεν πάνε σχολείο στην Ελλάδα επειδή δεν έχουν την οικονομική άνεση να αγοράσουν το «πολυτελές αγαθό» της σερβιέτας; Ένα τέτοιο μέτρο ζημιώνει άδικα τις γυναίκες όχι μόνο πρακτικά αλλά και οικονομικά, αποκλειστικά λόγω της φυσιολογικής λειτουργίας του σώματος τους που συνδέεται με τον αναπαραγωγικό τους ρόλο.
Φυσικά αυτό αποτελεί σαφή παραβίαση της οικουμενικής διακήρυξης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η οποία προστατεύει τις γυναίκες από κάθε είδους διάκριση βάσει του φύλου τους. Να σημειώσουμε πως η σύμβαση για την εξάλειψη κάθε είδους διάκρισης κατά των γυναικών (CEDAW), που εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 1979, υπογράφτηκε στις 2 Μαρτίου 1982 από την Ελλάδα, κυρώθηκε νομοθετικά από τη Βουλή χωρίς καμία επιφύλαξη και έγινε νόμος του κράτους στις 30 Απριλίου 1983 (Ν. 1342/83).
Ποιος ήταν ο στόχος σου μέσα από τη συμμετοχή σου στο συνέδριο και τι μήνυμα θα ήθελες να περάσεις στις γυναίκες που δραστηριοποιούνται στον επιχειρηματικό τομέα, καθώς σε άλλα ανδροκρατούμενα περιβάλλοντα, μέσα από τη δική σου εμπειρία;
Με το να μοιράζομαι την πορεία μου έως τώρα στόχος μου είναι να παρακινήσω κι άλλες γυναίκες στην ηλικία μου να μην φοβούνται να ονειρευτούν. Και όταν αρχίσουν να ονειρεύονται να μην φοβηθούν να κυνηγήσουν τα όνειρά τους. Και στην πορεία να μην ξεχνούν πως δεν χρειάζεται να εξυπηρετούν καλούπια που τα στερεότυπα της πατριαρχικής κοινωνίας όπου μεγαλώνουμε μας αναγκάζουν πολλές φορές να μπούμε.
Προσωπικά μου πηρέ πολλά χρονιά να αλλάξω τον τρόπο με τον οποίο βλέπω τον εαυτό μου, ειδικά όσον αφορά τον επαγγελματικό τομέα. Για χρονιά έλεγα στον εαυτό μου πως για να «πετύχεις» επαγγελματικά, πρέπει να καταπιέσεις τη συναισθηματική πλευρά του εαυτού σου, αλλιώς πώς θα σε εμπιστευτούν οι γύρω σου και πώς θα μπορέσεις να ανελιχθείς σε συστήματα που είναι κατεξοχήν κατασκευασμένα για άντρες; Παρά μόνο τον τελευταίο χρόνο έχω αρχίσει σιγά σιγά να αποδέχομαι πως δεν χρειάζεται να «χωρέσω» στα κοινωνικά στερεότυπα που τόσο καλά έχουν δομηθεί για να με κάνουν να νιώθω πως δεν χωράω. Δεν χρειάζεται να καταπιέζω πλευρές του εαυτού μου ως γυναίκα για να μην θεωρηθεί πως δεν κάνω πρέπουσα δουλειά ως επαγγελματίας. Στη τελική, το ποια είμαι σαν επαγγελματίας σίγουρα επηρεάζεται και από την ταυτότητά μου ως γυναίκα.
Αν μπορέσω να παρακινήσω έστω και μια κοπέλα στην ηλικία μου να μην φοβηθεί να κυνηγήσει τα όνειρά της πηγαίνοντας κόντρα στο κοινωνικό κατεστημένο, θα έχω καταφέρει τον στόχο μου. Και αυτό γιατί, μόνο αν κάθε μια από εμάς βάλει ένα μικρό λιθαράκι θα μπορέσουμε να κάνουμε ένα μικρό βήμα σε αυτό το δύσκολο και, πολλές φορές παρεξηγημένο, ταξίδι της ισότητας των φύλων.
