Πόσο εύστοχος αλήθεια ένας τίτλος σαν αυτόν για τη μητρότητα: Άπιαστη μητρότητα. Ένα βίωμα απόλυτα προσωπικό αλλά την ίδια στιγμή ορισμένο με ποικίλους τρόπους από εξωγενείς παράγοντες ανά τους αιώνες και η γυναίκα έρμαιο συχνά σαν ένα μπαλάκι του τένις, ανάμεσα στα πρέπει και στα θέλω της, άλλοτε να παλεύει να βρει ξανά τις ανάσες της, να ανακαλύψει το εγώ της μέσα σε αυτό το νέο βίωμα, άλλοτε να συμμορφωθεί στις κοινωνικές επιταγές, τις αναπαραστάσεις ενός ξεκάθαρα προσωπικού σύμπαντος που μια ζωή θα παλεύει να φέρει στα μέτρα της.
Μέσα από δίνες, στροβιλισμούς, σκοτάδια, ανηφόρες αλλά και στιγμές άφθονης ευτυχίας και απεριόριστης αγάπης κάθε σύγχρονη μητέρα παλεύει και διαρκώς αναμετράται με τους πολλαπλούς της ρόλους και τις κοινωνικές αντιφάσεις. Ένας διαρκής αγώνας να γίνεται καλύτερη, μια βελτιωμένη διαρκώς εικόνα του εαυτού της, είτε αντέχει και μπορεί, είτε όχι; Ο εχθρός συχνά αδίστακτος.
Μια πρωτότυπη μελέτη για τη μητρότητα, καρπός συλλογικής προσπάθειας δύο νέων Ελληνίδων ερευνητριών, της εκπαιδευτικού και κοινωνιολόγου Ελιάνας Καναβέλη και της διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης και Κοινωνιολογίας Αλίκης Κοσυφολόγου κυκλοφόρησε πριν από μερικές ημέρες με τίτλο «Άπιαστη μητρότητα».
Κατόπιν μιας ανεξάρτητης ποιοτικής έρευνας για το βίωμα της μητρότητας μέσω συνεντεύξεων με γυναίκες από διαφορετικά υπόβαθρα, οι δύο συγγραφείς επιχειρούν να προσεγγίσουν κριτικά τις σύγχρονες πολιτισμικές και κοινωνικές πρακτικές αλλά και να αμφισβητήσουν τις κυρίαρχες αντιλήψεις για το φύλο και τη μητρότητα, όπως αυτές αναπαρίστανται σε δημοφιλείς κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές της εποχής μας.
Πώς επιτελείται σήμερα ο ρόλος της μητρότητας; Ποιες οι αντιλήψεις και οι ιδεολογίες που τη διαμορφώνουν ή την ορίζουν συχνά και πώς αυτές επηρεάζουν τελικά και σημαδεύουν τον ρόλο της γυναίκας σήμερα;
Η μητρότητα αποτελεί σημείο συνάντησης, και ρήξης πολλαπλών αντιλήψεων πολιτικών, ηθικών και πολιτισμικών, ευρισκόμενη συχνά στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος κρατικών ή/και θρησκευτικών θεσμών που γίνονται αντικείμενο παρέμβασης και ρύθμισης. Οι πολυσήμαντοι τρόποι με τους οποίους αναπαρίσταται στην κυρίαρχη κουλτούρα, χαρακτηριστική η ρήση «γεννάτε γιατί χανόμαστε», οι λόγοι που αρθρώνονται γύρω από αυτή και εγγράφονται σε ποικίλες ιδεολογικές κατευθύνσεις, το αναπαραγωγικό σώμα που άλλοτε γίνεται τόπος καταπίεσης και άλλοτε απελευθέρωσης, καταδεικνύουν τη φορτισμένη πραγμάτευση του θέματος και τη δυσκολία απαγκίστρωσής του από στερεοτυπικές προκείμενες. Έτσι η μητρότητα γίνεται κάτι το άπιαστο, μολονότι είναι διαρκώς παρούσα.
Χωρισμένο σε πέντε κεφάλαια το βιβλίο, επιχειρεί να καταδείξει τις πολλαπλές μορφές καταπίεσης που υφίσταται η μητρότητα και τα νέα πεδία όπου εκτείνεται, συνομιλώντας παράλληλα με τα σύγχρονα φεμινιστικά ρεύματα. Στο πρώτο κεφάλαιο, επιχειρείται μια διαχρονική επισκόπηση των φεμινιστικών θεωρητικών προσεγγίσεων της μητρότητας με αφετηρία τον 19ο αιώνα, στο δεύτερο κεφάλαιο, εξετάζονται παραδείγματα σύγχρονων τηλεοπτικών και κινηματογραφικών αναπαραστάσεων της μητρότητας, στο τρίτο κεφάλαιο οι συγγραφείς προβάλλουν σκέψεις και συμπεράσματα από συνομιλίες με μητέρες αναφορικά με το βίωμα της μητρότητας, στο τέταρτο σκιαγραφούνται οι παρούσες συνθήκες του φεμινιστικού κινήματος αλλά και οι τωρινές προκλήσεις του, ενώ στο πέμπτο κεφάλαιο, επιχειρείται εν είδει ανακεφαλαίωσης μια συνολική εξέταση της μητρότητας με τις συγγραφείς να εντάσσουν και τις προσωπικές τους εμπειρίες και αντιλήψεις στη βιωμένη αυτή εμπειρία.
«Είναι υπέροχο να επιλέξεις την εμπειρία της μητρότητας, είναι υπέροχο να μην την επιλέξεις. Είναι υπέροχο να κρατάς στα χέρια σου το παιδί σου και να είσαι η μαμά του, είτε το γέννησες είτε το υιοθέτησες. Είναι υπέροχο να μεγαλώνεις το παιδί σου με τον σύντροφό σου και είναι υπέροχο να το μεγαλώνεις μόνη. Ό,τι και αν επιλέξει κανείς, η σχέση μας με την αναπαράσταση της μητρότητας κρύβεται σιωπηρά μέσα μας και επιτελεί αθόρυβα τη λειτουργία της», γράφει στο επίμετρο η Ελεάνα Γεωργούλη (ηθοποιός-Σκηνοθέτρια)
