Δημήτρης Μπάσης – Γιώτα Νέγκα

Εκεί στα ξένα πού ‘σαι…

Μικρή χώρα «σε μιαν αυλή μικρή που την κουνούσε η θάλασσα/Πέρα-δώθε», όπως έχει γράψει ο Ελύτης. Μεγάλα βάσανα, πολλές τρικυμίες, μακρινά ταξίδια. Που σημαίνει ότι η μετανάστευση, η μετακίνηση, ο ξενιτεμός κι η αυτοεξορία ήταν προδιαγεγραμμένη μοίρα αυτού του τόπου. Η θέση του στον χάρτη, το ναυτικό dna, το εμπορικό δαιμόνιο, οι κατά καιρούς ανυπέρβλητες οικονομικές δυσκολίες, τα συντριπτικά κοινωνικοπολιτικά γεγονότα, συνήργησαν όλα για να συνδεθεί άρρηκτα η πορεία της Ελλάδας στον Χρόνο με τη μετανάστευση. Και ύστερα τον 20ο αιώνα των μεγάλων πολιτικών αναταράξεων που άλλαξαν τον ιστορικό ρου, ο όρος «μετανάστης» έπαψε να περιγράφει μία κίνηση «μονόδρομη» (προς το εξωτερικό) χρήζοντας την χώρα των μεταναστών σε σημείο υποδοχής των «ξένων», μέχρι που η οικονομική κρίση να επαναφέρει με ενισχυμένα ποσοστά στις νέες γενιές την έννοια της ελληνικής μετανάστευσης.

Ιστορικός μάρτυρας και αφοσιωμένος παρατηρητής των όσων συνέβησαν και συμβαίνουν σ΄αυτή τη χώρα η έμμετρη αφήγηση (ξεκινώντας από το Ομηρικό Έπος και την έννοια του Νόστου) και το τραγούδι, παρακολούθησαν το φαινόμενο εξαρχής: στο δημοτικό τραγούδι, στο ρεμπέτικο, στο λαϊκό, στο έντεχνο, το θέμα της μετανάστευσης απασχολούσε και ενέπνεε αδιάκοπα τους δημιουργούς. Τόσο ώστε στην ιστορία της ελληνικής τραγουδοποιίας, το κεφάλαιο που αφορά την πίκρα της ξενιτιάς να είναι τεράστιο. Σ΄αυτό ο Καζαντζίδης έχει ως ερμηνευτής εξέχουσα θέση. Αλλά δεν ήταν ο μόνος, ούτε βέβαια ο τελευταίος.

Δύο σύγχρονοι, καταξιωμένοι και πολύ σπουδαίοι τραγουδιστές που έχουν δοκιμαστεί με εξαιρετικά αποτελέσματα και στο λαϊκό τραγούδι, ο Δημήτρης Μπάσης, παιδί κι ο ίδιος μεταναστών στη Γερμανία και η Γιώτα Νέγκα, αντλούν υλικό από αυτή την πλούσια και πικρή παρακαταθήκη του ελληνικού τραγουδιού. Στην μουσική τους παράσταση, που σχεδιάστηκε ειδικά για το Ελληνικό φεστιβάλ, ανατρέχουν μέσα από μεγάλα τραγούδια Ελλήνων δημιουργών στον ήχο και στον στίχο του ξεριζωμού τα τελευταία εκατό χρόνια. Και ταξιδεύοντας από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο, έως την Γερμανία και την Αυστραλία, φτάνουν στη σημερινή εποχή για να θυμίσουν τελικά ότι το ζήτημα της μετανάστευσης που έχει τεθεί επί του διεθνούς χάρτη ξανά με δραματικό τρόπο, μπορεί να είναι πικρό τραγούδι του Ελληνισμού είναι όμως κι ένα τραγούδι που «μιλά» με όλες τις γλώσσες του κόσμου.