Πολυτελές διεθνές χιονοδρομικό κέντρο. Πανέμορφη τετραμελής σουηδική οικογένεια. Η γυναίκα θα πει πως ο άντρας περνά τελευταία τόσο χρόνο στη δουλειά του, που αποφάσισε να τους αφιερώσει λίγες μέρες. Ο άντρας που υπόσχεται ότι δεν θα σηκώνει το κινητό του, αλλά δεν αντέχει να μην το σηκώνει. Ένας φωτογράφος φωτογραφίζει τον άντρα, τη γυναίκα και τα δυο τους παιδιά με τις στολές του σκι, μιλώντας ακατάπαυστα λες και πρόκειται για φωτογράφιση μόδας. Με την ένταση της φωνής του προσπαθεί να πετύχει μια φυσικότητα τεχνητή. Η τεχνητή πρόκληση της φυσικότητας. Πρώτη μέρα σκι, φωτογραφιών, όλα μοιάζουν ειδυλλιακά. Το επόμενο πρωί κάθονται στο εστιατόριο να φάνε. Πολύ νόστιμη η παρμεζάνα. Ακούγεται ένα μπαμ. Πρόκειται για μια ακόμη τεχνητή πρόκληση χιονοστιβάδας . Ο πατέρας αρπάζει το κινητό για να βιντεοσκοπήσει. Να απαθανατίσουμε το τεχνητά φυσικό. Η φύση ως θέαμα. Ο άνθρωπος κυρίαρχός της και χειριστής της, την αξιοποιεί και την ελέγχει. Η χιονοστιβάδα πλησιάζει. «Μπαμπά!». «Όλα είναι υπό έλεγχο». Πλησιάζει περισσότερο. «Μπαμπά!» (πιο τρομαγμένα) «Ξέρουν τι κάνουν» . Αλλά η χιονοστιβάδα έρχεται κατά πάνω τους. Ή έτσι φαίνεται τουλάχιστον. Το «Μπαμπά!» που φωνάζει εκείνη την ώρα το αγοράκι είναι λιγότερο ίσως «Μπαμπά, προστάτευσέ με από αυτό που συμβαίνει» και περισσότερο «Μπαμπά, πώς επιτρέπεις να συμβαίνει αυτό που συμβαίνει;». Δεν είναι μόνο το σώσε με από τον κίνδυνο, είναι ότι είσαι απέναντι στα μικρά παιδιά σου υπόλογος για έναν κόσμο συνολικά ασφαλή και προστατευμένο, έναν κόσμο που δεν θα έχει σχέση με τους εφιάλτες και τους κρυφούς φόβους του κάθε παιδιού, που έρχεται στη ζωή για να διαπιστώσει ότι είναι σαν ένα χιονοδρομικό κέντρο: του λένε ότι όλα είναι υπό έλεγχο, αλλά κάτι μέσα του του λέει και πως πολλά πράγματα δεν είναι.
Το αγοράκι φώναζε «μπαμπά» γιατί είναι ο μπαμπάς του δίπλα του. Ψυχολογικά τον ίδιο ρόλο εγγύησης έχει και η μαμά. Και απέναντι στον κίνδυνο τον ίδιο ρόλο προστασίας έχουν και οι δύο. Αλλά περισσότερο προστατευτικός πρέπει να είναι ο πατέρας, σωστά; Αυτό το τελευταίο κατάλοιπο ρόλου έχει ακόμη μείνει στο ανδρικό φύλο, άλλοτε ως βάρος κι άλλοτε ως καμάρι. Και τι γίνεται αν όταν έρθει η χιονοστιβάδα ο άντρας, αντί να είναι ο κατεξοχήν γενναίος και προστατευτικός, αντί να προστατεύσει τα παιδιά του και τη γυναίκα του, σηκωθεί και φύγει πανικόβλητος, προκειμένου να σωθεί αυτός; Τι σόι γονιός παρατάει τα παιδιά του για να σώσει το τομάρι του; Τι σόι άντρας το βάζει στα πόδια αφήνοντας την οικογένειά του πίσω; Και τι γίνεται αν το έστικτό του του λέει να αρπάξει στον πανικό και το άι φον του; Το αρπάζει επειδή είναι η προέκταση του χεριού του, το πιο πολύτιμο αγαθό ή επειδή μεταφέρεται στον πανικό πολύ πιο εύκολα από ένα παιδί;
Βαθιά σοκαρισμένη από αυτό που βίωσε, η γυναίκα με τη βοήθεια κρασιού θα αρχίζει να διηγείται αυτό που συνέβη και ταυτόχρονα να τον εξευτελίζει τελετουργικά σε γνωστά και άγνωστα ζευγάρια. Πολύ περισσότερο όταν εκείνος δεν ομολογεί τι έκανε και πουλάει τρέλα περί δικαιώματος του καθενός στην άποψη του. Αναγκάζεται έτσι να αναβιώνει διαρκώς το τραυματικό γεγονός μαζί της, σε μια τελετουργία καθαρτήρια, αλλά και απίστευτα ταπεινωτική. Και αν σκόπευε να πνίξει το συμβάν πολύ βαθιά μέσα του, συνειδητοποιεί ότι δεν τον παίρνει. Είναι υποχρεωμένος να το αντιμετωπίσει.
{youtube}MXJbuf5msjg{/youtube}
Δείτε το τρέιλερ της ταινίας
Η γυναίκα θα γνωρίσει επίσης μια κάπως μεγαλύτερη αλλά πολύ ελκυστική συμπατριώτισσά της. Παντρεμένη και μάνα, αλλά με ελεύθερη σχέση με τον άντρα της. Έχει έρθει μόνη της στο χιονοδρομικό. Κάνει σχέσεις και μεγάλες και μικρές, όπως λέει η ίδια. Έχω γεμίσει έτσι με σημαντικούς ανθρώπους τη ζωή μου, συνεχίζει. Δεν αντλώ την εικόνα που έχω για τον εαυτό μου μόνο από το ότι είμαι μητέρα ή σύζυγος. Η πρωταγωνίστρια σκανδαλίζεται και θυμώνει. Όχι δεν γίνεται να είσαι καλή μητέρα. Όχι δεν γίνεται να μην πληγώνεται κάποιος από αυτό. Όχι δεν γίνεται να μη φοβάσαι πως θα χάσεις τον άνδρα σου.
Ένα απρόβλεπτο φυσικό γεγονός, η προσομοίωση μιας κατάστασης ανωτέρας βίας, ένα ζευγάρι υπό κατάρρευση. Τα παιδιά βιώνουν πολύ περισσότερο τραυματικά από το σοκ της παρά λίγο χιονοστιβάδας, το σοκ των γονιών τους που τσακώνονται και καταρρέουν. Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Ρούμπεν Έστλαντ βάζοντας βαθιά το μεγεθυντικό φακό στο ζευγάρι, δεν το κάνει μισανθρωπικά ή παγωμένα. Κι η ακροβασία του ανάμεσα στο ειρωνικό και το δραματικό (παίρνοντας και τη βοήθεια των ερμηνειών όλων των ηθοποιών του) είναι αληθινά αξιοθαύμαστη.
Αλλά κι ένα σωρό κρυμμένα άλλα δώρα, μια σειρά απροσδόκητες σκηνές, μια σειρά διαδοχικά «τέλη» για την ταινία, κάτι που σχεδόν πάντα είναι προβληματικό, εδώ όμως όχι, εδώ, αντίθετα, το κάθε τέλος ανατρέπει το προηγούμενο και βάζει τα πράγματα σε νέα προοπτική. Τελετουργίες ανδρισμού και γενναιότητας, τελετουργίες αποκατάστασης των ρόλων, κι ο κίνδυνος κάθε τρεις και λίγο, και ο πανικός κάθε τρεις και λίγο, να μην μας συμβεί κάτι κακό, τι ελέγχεται και τι όχι, πώς αντιδρά κανείς και πώς όχι, βγάλε με μακριά από την διακινδύνευση, βγάλε με μακριά από οτιδήποτε δεν είναι ασφαλές, είχα προγραμματίσει μια ζωή χωρίς ρίσκο, είχα προγραμματίσει μια ζωή όπου όλοι παίζαμε τους ρόλους μας σωστά και με ασφάλεια, είχα πιστέψει κι εγώ σαν τα παιδιά μου πως ζούμε σε έναν κόσμο ασφαλή και σίγουρο, έχοντας σαν αυτά πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μου ότι αυτό δεν ισχύει.
Η «Ανωτέρα Βία» ήταν στη short list των 9 υποψήφιων ταινιών για όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας και ήταν μεγαλο φαβορί για την πεντάδα. Ο σκηνοθέτης και ο παραγωγός βιντεοσκοπούν τον εαυτό τους την ώρα που παρακολουθούν την ανακοίνωση των υποψηφιοτήτων, προφανώς για να τραβήξουν τα πανηγύρια τους. Όταν συνειδητοποιούν ότι η ταινία δεν είναι στην πεντάδα, ο σκηνοθέτης ξεσπάει σε ένα απίστευτα γελοίο κλάμα. Σε γελοίο κλάμα ξεσπάει όμως κάποια στιγμή κι ο ήρωάς του στην ταινία. Η ζωή μιμείται την τέχνη κλπ; Κλαίει έτσι επειδή το έχει εύκολο και το πέρασε αυτό και στην ταινία; Κλαίει μήπως έτσι συνεχίζοντας εκτός ταινίας τον σαρκασμό και το σχόλιο της ταινίας για τον ρόλο των ανδρών; Ποιος ξέρει;
Ας μείνουμε σε αυτά που ξέρουμε και αυτά που έχουν σημασία. Και που προφανώς δεν είναι οι υποψηφιότητες και τα βραβεία κι αν ο σκηνοθέτης είναι τόσο μεγάλη μορφή που σαρκάζει ή αντίθετα σημαντικός καλλιτέχνης μεν, με γελοίες αντιδράσεις στα κακά νέα δε. Κι αυτά που ξέρουμε είναι ότι η «Ανωτέρα Βία» είναι απολαυστική και σημαντική ταινία. Υπάρχουν έργα που δεν ξέρεις τι θέλουν να πουν, επειδή αυτοί που τα έφτιαξαν ήταν θολοί, έργα που πρέπει να εφεύρεις εσύ το ελλείπον νόημα, και υπάρχουν, αρκετά σπάνια είναι η αλήθεια, έργα σαν αυτό, που θα μπορούσες να γράψεις πραγματεία πάνω στις πολλές αναγνώσεις που προσφέρει. Όπως πολύ εύστοχα γράφτηκε, η «Ανωτέρα Βία» είναι μια μάχη των φύλων και μια μάχη των δυνάμεων που ελέγχουμε με αυτές που δεν ελέγχουμε, στην «Ανωτέρα Βία» η ανθρώπινη κατάσταση δέχεται επίθεση.
—
Δείτε σε ποιους κινηματογράφους παίζεται η «Ανωτέρα Βία»
