Ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα με τον φασισμό σήμερα, δεν είναι ότι μπορεί να βγει στην εκλογική πιάτσα και να σαγηνεύσει τους πολίτες φορώντας το ελκυστικό πρόσωπο της Τζόρτζια Μελόνι, αλλά ότι μπορεί να φορέσει ως προσωπεία ένα σωρό άλλα πρόσωπα, μη σεσημασμένα και περίπου υπεράνω υποψίας. Ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα με τον φασισμό σήμερα, δεν είναι ότι ερχόμαστε όλο και πιο κοντά του, μέσω ομολογημένων πολιτικών καταγωγών και συμπαθειών, αλλά ότι ερχόμαστε όλο και πιο κοντά του με επίσημες πολιτικές και με ιδεολογικές τοποθετήσεις, που όχι μόνο θα αποκρούσουν με βδελυγμία οποιαδήποτε μομφή περί σύνδεσής τους με φασιστικές μεθόδους, αλλά και θα σπεύσουν να αυτοτοποθετηθούν ως το μόνο αληθινό αντίπαλο δέος απέναντι στον κίνδυνο επέλευσης ακραίων, λαϊκίστικων και τελικά φασιστικών δυνάμεων.
Αν δεν θες να έρθουν στα πράγματα οι αληθινοί φασίστες, άσε επάνω μας τη δουλειά που θα έκαναν εκείνοι. Να την κάνουμε δημοκρατικά, συνταγματικά, νηφάλια, μετριοπαθώς. Κι απ’ την άλλη τι πάει άραγε να πει αληθινοί φασίστες; Όταν επικρατούσε και επικρατεί μια ευκολία στον δημόσιο, τον σοσιαλμιντιακό, ακόμα και στον ιδιωτικό λόγο, να αποκαλούνται «φασιστικές» ένα σωρό συμπεριφορές ή εκφράσεις, δεν έχει σχετικοποιηθεί στην πράξη ο όρος; Αν τα έχεις βάλει με τόσους πολλούς ως φασίστες, όταν έρθει η στιγμή που θα εμφανιστεί ο κυριολεκτικός φασίστας, πώς θα πρέπει να τον ονομάσεις; Προς το παρόν και μέχρι αποδείξεως του εναντίου ηλίθιο.
Κατ’ όνομα ο φασισμός εξακολουθεί να αποτελεί σε μεγάλο βαθμό μπαμπούλα. Αποκήρυξέ τον λοιπόν. Και μην επιχειρήσεις απλώς να τον μετονομάσεις. Πες ότι είσαι κάτι άλλο, με διαφορετική ονομασία. Και βάλε μέσα του ένα σωρό ιδέες και μεθόδους του. Όλα καλά. Περνάνε. Περνάνε πια. Οι ευαισθησίες του παρελθόντος ανήκουν στο παρελθόν. Το παρόν έχει τις δικές του ευαισθησίες, τις δικές του προτεραιότητες, τις δικές του ανάγκες. Το μέλλον δεν επιφυλάσσει φασιστικούς και ναζιστικούς χαιρετισμούς. Θα βρούμε τρόπο να χαιρετιόμαστε αλλιώς. Για να μην μας πουν και φασίστες.
Και δεν χρειάζεται να είμαστε και ακριβώς αυτό. Έναν αιώνα αργότερα δεν γίνεται να είμαστε και ακριβώς αυτό. Βασικά χαρακτηριστικά του μπορούμε να δανειστούμε, αλλά και κάποια ενδεχομένως θα απορριφθούν και θα έρθουν στη θέση τους άλλα. Είναι πάρα πολύ παρήγορο, όσο και παραπλανητικό, να φανταζόμαστε τους μπαμπούλες του σήμερα και του αύριο ολόιδιους με τους μπαμπούλες του χθες. Επισείουμε σκιαγμένοι την απειλή τους, ο φόβος μας όμως εξομαλύνεται από την οικειότητα της μορφής τους: αν το πολιτικό κακό μοιάζει με κάτι του οποίου γνωρίζουμε πλήρως την εικόνα και τα χαρακτηριστικά, τότε δεν έχουμε να φοβηθούμε και για οτιδήποτε άγνωστο, για οτιδήποτε που δεν μπορούμε να αναλύσουμε και ερμηνεύσουμε βάσει προηγούμενων ιστορικών δεδομένων.
Κι αν, άρα, η Μελόνι δεν είναι ακριβώς φασίστρια, νεοφασίστρια ή μεταφασίστρια; Κι αν είναι όντως αθώα των συγκεκριμένων κατηγοριών; Είναι ντε και καλά λιγότερο δυσοίωνος ο εκλογικός της θρίαμβος; Κι αν ο όρος «Συνασπισμός της Κεντροδεξιάς» δεν αποτελεί ευφημισμό και ξέπλυμα, αλλά ανταποκρίνεται πια -όχι μόνο στην Ιταλία, αλλά ευρύτερα- στη σημερινή ταυτότητα της κεντροδεξιάς; Κι αν έχει μετατοπιστεί συνολικά το πολιτικό φάσμα προς τα δεξιά, ώστε η σημερινή αριστερά να είναι στην καλύτερη σκέτο κέντρο;
Και μέσα σε όλα αυτά τι έχει απογίνει η δημοκρατία ως ουσία και όχι ως όνομα, όχι ως brand; Προς τα που έχει μετατοπιστεί και εξακολουθεί να μετατοπίζεται η δημοκρατία παγκοσμίως; Προς την Ουγγαρία και την Πολωνία; Προς τη ραγδαία άνοδο της ακροδεξιάς σε μια χώρα σκανδιναβικό πρότυπο, τη Σουηδία; Προς την πλήρη απαξίωση του πολιτικού προσωπικού στη Μεγάλη Βρετανία, με έσχατο δείγμα την εκλεχθείσα πριν λίγες εβδομάδες Λιζ Τρας, απαξίωση που δεν γίνεται να μην αντιπαρατεθεί συμβολικά και φαντασιακά και δεν ξέρω και πώς αλλιώς με όλο αυτό το αδιανόητο πανηγύρι με την κηδεία της Ελισάβετ και τον θεσμό της βασιλείας; Προς τις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ, τον οποίο διαδέχθηκε ο Τζό Μπάιντεν, ο οποίος όταν δεν παίρνει τα φάρμακά του ή όταν τα φάρμακα του λήγουν, τελειώνει τις ομιλίες του κοιτώντας τη σκηνή σαν χαμένος και δεν ξέρει αν πρέπει να φύγει δεξιά ή αριστερά, γιατί δεν ξέρει που πατάει και που βρίσκεται; Μήπως στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Επιτρόπους της και τα Συμβούλια της και τον τρόπο που αποψίλωσε και αποψιλώνει τις δημοκρατίες στα κράτη μέλη ή που εν πάση περιπτώσει αποξένωσε και αποξενώνει τους πολίτες των κρατών μελών από την έννοια της αντιπροσώπευσης; Mήπως στο «Οχυρό Ευρώπη» των φρακτών και των πνιγμών μεταναστών; Ακόμα χειρότερα, στα αντίπαλα στρατόπεδα της Δύσης; Στην Ρωσία του Πούτιν που αποναζιστικοποιεί κι αυτός με πολέμους ξένα κράτη, γιατί πολεμάει τον φασισμό; Στο Ιράν, που όσο κι αν έχουμε αγαπήσει και σε ένα βαθμό καταλάβει πέραν του μανιχαϊστικού άσπρου μαύρου μέσα από το ιρανικό σινεμά, δεν παύει να επιβάλλει την μπότα του σε γυναίκες και άντρες; Στην Κίνα των αδιανόητων λοκντάουν; Αλήθεια, γενικότερα στον κόσμο όλο, πού την πήγαν τη δημοκρατία τα λοκντάουν, πόσο την βάλαμε όλοι μαζί στην άκρη, γιατί είχαμε πανδημία και δεν γινόταν αλλιώς;
Όταν ένας φασίστας αρνείται ότι είναι φασίστας, καλά κάνουμε και δεν δίνουμε βάση στην άρνησή του. Αλλά και όταν κάποιος δηλώνει δημοκράτης, πρέπει να αρχίσουμε να έχουμε περισσότερη αμφιβολία για την δήλωσή του. Κι ίσως μεγαλύτερο πρόβλημα από την τυχόν παγκόσμια άνοδο του φασισμού είναι η παγκόσμια εσωτερική κατολίσθηση της δημοκρατίας σε επίπεδο ουσίας.
