Η φετινή παρουσίαση του προγράμματος της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών διέφερε σε κάτι από παλιά. Τη χαρακτήρισε η ίδια πάντα φροντίδα στη λεπτομέρεια, αλλά κι ένας μικρός μετατοπισμός στο περιεχόμενό της, από το ειδικό -το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της Στέγης- στο γενικό, το Ίδρυμα Ωνάση· έμφαση στην ταυτότητα και το όραμά του, υπενθύμιση πως η Στέγη είναι ένα από τα «παιδιά» του (φέτος κλείνει τα πέντε της), και ιδιαίτερες, συνεχείς αναφορές -τόσο από τον Πρόεδρο του Ιδρύματος Αντώνη Παπαδημητρίου στην εισαγωγική του ομιλία, όσο και από την αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια της Στέγης Αφροδίτη Παναγιωτάκου στο κυρίως μέρος- στο πολιτιστικό έργο του Ιδρύματος, στην ανάγκη ύπαρξης ιδιωτικών πρωτοβουλιών και χορηγιών προς όφελος του Πολιτισμού, στην διατύπωση της άποψης -μαζί και επιθυμίας- του Ιδρύματος Ωνάση να στέκεται δίπλα στην Πολιτεία, προκειμένου να υλοποιούνται «περισσότερα μεγάλα και μικρά σχέδια». Το περιεχόμενο της φετινής παρουσίασης φάνηκε να τοποθετείται στο μεγάλο -και μάλλον «ταμπού»- θέμα της ιδιωτικής σύμπραξης -παρέμβασης για άλλους- στον κρατικό πολιτιστικό βίο (που ήρθε έντονα στο προσκήνιο πρόσφατα με αφορμή τα περί ιδιωτικών χορηγιών στο Εθνικό Θέατρο) – επιχειρώντας την έναρξη ενός διαλόγου, άραγε; Όσο, πάντως, αυτός ο διάλογος δεν ανοίγει σοβαρά, όσο οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες δεν αξιολογούνται κατά περίπτωση αλλά απορρίπτονται προκαταβολικά, τόσο περισσότερους χαμένους θα μετράμε στο πολιτιστικό πεδίο. Διότι ακόμη και στην καλύτερη -ουτοπική μάλλον- περίπτωση ύπαρξης ενός κράτους με ισχυρή και θετική πολιτιστική πολιτική, η παρουσία -δίπλα του- ανάλογων ιδιωτικών φορέων, μόνο γόνιμη μπορεί να αποδειχθεί.
Εν μέσω μιας από τις «πολιτικότερες» περιόδους των τελευταίων ετών, στο τέλος ενός έντονου καλοκαιριού, η Στέγη δεν έκρυψε τον προσανατολισμό της: «Ευρώπη» και «εξωστρέφεια» είναι οι δύο από τις λέξεις-κλειδιά του φετινού της προγράμματος, και αυτόματα το πολιτιστικό έγινε και πολιτικό, κάτι που ανοίγει πεδίο συζητήσεων -και διαφωνιών πιθανότατα- σχετικά με τη θέση και το ρόλο ενός πολιτιστικού φορέα στα πολιτικά πράγματα. Η Στέγη ξεκινάει από τη Συγγρού, απλώνεται στις γύρω γειτονιές της Αθήνας, ταξιδεύει ανά την Ελλάδα σε σχολεία και θέατρα και φτάνει μέχρι πολύ μακριά, με τις παραγωγές της να ταξιδεύουν σε Ευρώπη και Αμερική, με συνεργασίες με ξένα κέντρα (όπως το Barbican του Λονδίνου) και συμμετοχές σε project όπως το Europoly και με τη σταθερή επιδίωξη της ανάδειξης των Ελλήνων δημιουργών -το τρίτο Ε- ως το θετικότερο εξαγώγιμό μας «προϊόν». Η Ευρώπη, επίσης, βρίσκεται στο επίκεντρο της θεματικής της νέας παραγωγή των Rootlessroot (Οκτώβριος), με τον εύγλωττο τίτλο «Europium», όπως και του 3ου Transitions Festival (Νοέμβριος).
Όσον αφορά στο θεατρικό πρόγραμμα, που έχει κυρίως πολιτικό προσανατολισμό και εκφράζεται μέσα από παλαιά έργα και θέατρο ντοκουμέντο, στεκόμαστε στα εξής:
1. Οι Rimini Protokoll ανεβάζουν στη σκηνή το μανιφέστο του Αδόλφου Χίτλερ «Ο αγών μου» (Απρίλιος). Την επομένη της πρεμιέρας, ο εγγονός του Ρούντολφ Ες, Ράινερ Ες, θα περιμένει τους θεατές της παράστασης για να συζητήσει μαζί τους
Mein Kampf – Rimini Protokoll
2. Συνεργάτες των Rimini Protokoll, το δίδυμο Ανέστης Αζάς-Πρόδρομος Τσινικόρης ετοιμάζει τη δική του παράσταση-ντοκουμέντο («Καθαρή πόλη»), που φέρνει στο επίκεντρό της το μύθο και την απομυθοποίηση της μετανάστριας καθαρίστριας (Φεβρουάριος)
Ανέστης Αζάς και Πρόδρομος Τσινικόρης
3. Το Θέατρο Τέχνης Μόσχας φέρνει, για πρώτη φορά εκτός των ρωσικών συνόρων, τη δική του -αιρετική και ακατάλληλη για ανηλίκους- εκδοχή, «που εφαρμόζει στα μέτρα της καπιταλιστικής ακρότητας», πάνω στους «Αδερφούς Καραμάζοφ» (Ιανουάριος)
Αδερφοί Καραμάζοφ, Θέατρο Τέχνης Μόσχας
4. Ο Simon McBurney, ιδρυτής της ομάδας Complicite, δεκατέσσερα χρόνια μετά την πρώτη τους παρουσία στην Ελλάδα με το «Mnemonic», έρχεται με ένα σόλο ρεσιτάλ, εμπνευσμένο από τα τροπικά δάση του Αμαζονίου (Απρίλιος)
“The Encounter” – Simon McBurney
5. Η Ιώ Βουλγαράκη μεταφέρει στο θέατρο την τελευταία ιστορία της επικής ταινίας του Γκρίφιθ «Μισαλλοδοξία», σε ένα βουβό υπερθέαμα (Iανουάριος)
Ιώ Βουλγαράκη
6. Ο Ακύλλας Καραζήσης σκηνοθετεί το «Πίστη, αγάπη, ελπίδα» του Εντεν φον Χόρβατ· η Ευρώπη του Μεσοπολέμου και της ανόδου του Ναζισμού μέσα από ένα «μικρό χορό θανάτου σε 5 εικόνες» (Δεκέμβριος)
Ακύλλας Καραζήσης
7. Η ομάδα Εν Δυνάμει παρουσιάζει τη δεύτερη δουλειά της («Το άλλο σπίτι»), καταθέτοντας τη δική της εκδοχή θεάτρου ντοκουμέντου, όπου συνεργάζονται θαυμαστά η προσωπική μαρτυρία με την καλλιτεχνική έκφραση, και έχοντας πάντα στο δυναμικό της καλλιτέχνες με και χωρίς αναπηρία (Ιανουάριος)
Η σκηνοθέτιδα της ομάδας Εν Δυνάμει, Ελένη Ευθυμίου
Τα παραπάνω είναι μέρος μόνο των εκατοντάδων επιλογών, σε θέατρο, χορό, εικαστικά, μουσική και συζητήσεις, που προγραμματίζει (και) για φέτος η Στέγη, και τα οποία πέραν του ότι θα κριθούν εκ του αποτελέσματος, τα διαβαθμίζει ο καθένας βάσει και των προσωπικών του προτιμήσεων. Αυτό, όμως, που δικαιωματικά αξίζει -μιας σύντομης έστω- αναφοράς είναι το «αφανές» έργο της, ό,τι γίνεται πίσω από τις κλειστές πόρτες, τις ώρες που οι σκηνές σιωπούν. Με τις εκπαιδευτικές δράσεις στα σχολεία και τα εκπαιδευτικά προγράμματα για όλους (ανθρώπους με κινητικά προβλήματα, με προβλήματα όρασης ή ακοής, με νοητική στέρηση, για βρέφη, παιδιά, εφήβους, ή ηλικίες άνω των 65), η Στέγη φαίνεται ότι το μεγαλύτερό της στοίχημα δεν το έχει βάλει με τους θεατές και έξωθεν «αξιολογητές», αλλά με τους ενεργούς συμμετέχοντες ενός ταξιδιού που προορίζεται να (απο)δείξει πως ο πολιτισμός μπορεί και πρέπει να είναι όχημα κοινωνικής συνοχής.
—
Δείτε το αναλυτικό πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών εδώ
Κεντρική φωτογραφία άρθρου: La melancolie des dragons, Philippe Quesne
