Ο ATOPOS cvc παρουσιάζει το διεπιστημονικό και διακαλλιτεχνικό προγράμμα «Το Γραφείο των Υδάτινων Κοινών» που εστιάζει σε ζητήματα περιβαλλοντικής και κοινωνικής αλλαγής σε σχέση με το νερό και το σώμα. Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν την Παγκόσμια Ημέρα Νερού, Τετάρτη 22 Μαρτίου 2023, από τις 18:00 στον εκθεσιακό του χώρο. Το πρόγραμμα πραγματοποιείται κατόπιν πρόσκλησης του καλλιτεχνικού διευθυντή του οργανισμού Βασίλη Ζηδιανάκη στην ανεξάρτητη επιμελήτρια Ελένη Ρήγα στο πλαίσιο του #ΟccupyAtopos και θα διαρκέσει έως την 1η Ιουλίου.
Σε μια εποχή παγκόσμιας οικολογικής και κοινωνικής κρίσης, το «σύγχρονο νερό» είναι μια έννοια αφηρημένη· ένας εύκολα αναγνωρίσιμος χημικός τύπος (H₂O), ένα αγαθό που έχει μετατραπεί σε εμπορικό προϊόν.
Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή που το νερό βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής και μπροστά στον κίνδυνο που ελλοχεύει η ενδεχόμενη ιδιωτικοποίησή του, καλούμαστε να ορίσουμε εκ νέου τι είναι το νερό και αξίζει να σκεφτούμε ότι δεν πρόκειται μόνο για μια απαραίτητη φυσική ουσία, ένα κοινό αγαθό, ένα ανθρώπινο δικαίωμα, αλλά και για μια ισχυρή μεταφορά που μας επιτρέπει να οραματιστούμε ένα διαφορετικό μέλλον – πιο ρευστό, συμπεριληπτικό και ανθεκτικό.
Το Γραφείο των Υδάτινων Κοινών είναι προϊόν της συνεχούς έρευνας της επιμελήτριας πάνω στον «οικοφεμινισμό» – ένα θεωρητικό και πολιτικό κίνημα, αμάλγαμα φεμινισμού και οικολογίας. Με κεντρικό στοιχείο την Υγρή καρδιά, το πηγάδι που υπάρχει στον χώρο του ATOPOS cvc, το πρόγραμμα επιχειρεί να διερευνήσει διαφορετικές πτυχές της κλιματικής αλλαγής σε σχέση με το νερό και τις συνέπειες που επιβαρύνουν άνισα τα σώματα των γυναικών, των κουήρ, τρανς και ιθαγενών ατόμων.
Ακολουθώντας τη ρευστότητα του νερού, το πρόγραμμα παίρνει διαφορετικές μορφές: μια έκθεση, ένα διεθνές πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτέχνιδων, ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα δημόσιων δράσεων, αλλά και ένα «γραφείο έρευνας». Συμμετέχουν «ερευνητές και ερευνήτριες του νερού» από διαφορετικούς τομείς, όπως αυτούς της τέχνης, της θαλάσσιας βιολογίας, της γεωπονίας, της πολεοδομίας, του αθλητισμού και του ακτιβισμού.
Έκθεση Υγρή καρδιά
Από τη θέση του Μεσογειακού Νότου, οι καλλιτέχνιδες που συμμετέχουν στην έκθεση «Υγρή καρδιά» διερευνούν προβλήματα όπως η λειψυδρία, η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος –η οποία οφείλεται σε βιομηχανικές, τουριστικές και στρατιωτικές δραστηριότητες–, αλλά και η μόλυνση των υδάτων εξαιτίας των πλαστικών και των μικροπλαστικών, σε σχέση με τις ευάλωτες ανθρώπινες και μη ανθρώπινες ζωές.
Οι Ιλεάνα Αρναούτου και Ισμήνη Κινγκ δημιουργούν το τοποειδικό γλυπτό A Conservation of Water-Writings, το οποίο τροφοδοτείται από συναντήσεις γύρω από το πηγάδι και προσπαθούν να ανασυνθέσουν την ιστορία των κρυμμένων νερών της περιοχής του Μεταξουργείου.
Στην περφόρμανς για την κάμερα SeaMonster II, η Ελένη Μυλωνά σκηνοθετεί το δικό της σώμα ανάμεσα σε πλαστικά απόβλητα που έχει μαζέψει από τις ακτές της Αίγινας. Το έργο της πραγματεύεται το μέλλον του πλανήτη, τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και την αλληλεξάρτηση των «σωμάτων νερού».
H Μαρία Νικηφοράκη παρουσιάζει τα οπτικοακουστικά έργα Hydrodance: Devil’s Well και Hydrodance: Elephant Cave, δυο πρωτότυπες υποβρύχιες χορογραφίες με δύτριες ελεύθερης κατάδυσης στο Πηγάδι του Διαβόλου στην Αττική και το Σπήλαιο των Ελεφάντων στην Κρήτη, και διερευνά την απώλεια της θαλάσσιας βιοποικιλότητας εξαιτίας ανθρωπογενών δραστηριοτήτων.
Το οπτικοακουστικό έργο To Fall With Grace της Δέσποινας Χαριτωνίδη, που αναπτύσσεται σε συνεργασία με την ομάδα συγχρονισμένης κολύμβησης Naiads, καταπιάνεται με τις αθέατες διαδικασίες των ανθρώπινων παρεμβάσεων σε περιβάλλοντα που σχετίζονται με το νερό, καθώς και με τις συνέπειές τους στις ανθρώπινες και τις μη ανθρώπινες ζωές.
Πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτέχνιδων
Διεθνείς καλλιτέχνιδες ζουν, εργάζονται και δημιουργούν στον χώρο του ATOPOS cvc, εμπλουτίζοντας το Γραφείο των Υδάτινων Κοινών με νέες οπτικές. Στο πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτέχνιδων συμμετέχουν η Ελβετίδα εικαστικός Maëlle Gross, η Αμερικανο-Ισπανίδα εικαστικός και σχεδιάστρια Lily Consuelo Saporta Tagiuri και η Γερμανίδα καλλιτέχνις του θεάτρου, ακτιβίστρια και ποιήτρια Kasia Wojcik.
Η Gross καταπιάνεται με θέματα που άπτονται της μητρότητας, της μυθολογίας και της οικολογίας, χρησιμοποιώντας τη σπηλιά ως σύμβολο. Η Saporta Tagiuri διεξάγει επιτόπια μελέτη και εργαστήρια σχετικά με τα αυτοφυή βρώσιμα φυτά και τη λειψυδρία σε συνεργασία με τον γεωπόνο, βοτανολόγο και τεχνολόγο τροφίμων Μάνο Μπαζάνη. Η Wojcik σε συνεργασία με την Αυτόνομη Ακαδημία διερευνά θέματα σχετικά με τη μετανάστευση και τα κοινά (commons).
Δράσεις
Σε μια προσπάθεια να διερευνηθούν διαφορετικές πτυχές και πολιτικές του νερού, η επιμελήτρια προσκαλεί καλλιτέχνες/ιδες, επιστήμονες, αθλητές/τριες και ακτιβιστές/στριες να συνδιαμορφώσουν ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα δημοσίων δράσεων που περιλαμβάνει περφόρμανς, προβολές, συζητήσεις, περιπάτους και εργαστήρια. Οι δράσεις που θα πραγματοποιηθούν θα ανακοινώνονται κάθε μήνα.
Γραφείο Έρευνας
Το Γραφείο Έρευνας είναι τόσο ένα ρευστό μοντέλο επιμελητικής έρευνας, παραγωγής και παρουσίασης διεπιστημονικών και διαθεματικών έργων, όσο και ένα φυσικό γραφείο, ένας ευέλικτος χώρος από τον οποίο μπορούν όλοι οι «ερευνητές και ερευνήτριες του νερού» να εργαστούν, να συμβουλευτούν βιβλία και οπτικοακουστικές πηγές, αλλά και να συνομιλήσουν με άλλους/ες ερευνητές/τριες.
Επιμέλεια
Το Γραφείο των Υδάτινων Κοινών πραγματοποιείται κατόπιν πρόσκλησης του καλλιτεχνικού διευθυντή του οργανισμού ATOPOS cvc Βασίλη Ζηδιανάκη στην ανεξάρτητη επιμελήτρια Ελένη Ρήγα, στο πλαίσιο του #ΟccupyAtopos. Η Ρήγα είναι ανεξάρτητη επιμελήτρια και πολιτιστική παραγωγός. Η πρακτική της εστιάζει στη διασταύρωση της οικολογίας και του φεμινισμού και στην πολιτική της φροντίδας.
Έχει συνεργαστεί ως βοηθός επιμελήτρια στο κέντρο τέχνης Friart στην Ελβετία και ως βοηθός επιμέλειας στην documenta 14 στην Αθήνα και στο Κάσελ. Υπήρξε καλλιτεχνική διευθύντρια του τμήματος Σύγχρονης Τέχνης στην 2023 Ελευσίς – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Επιπλέον, έχει εργαστεί στο τμήμα εκπαίδευσης του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης και του Palais de Tokyo στο Παρίσι.
Ως ανεξάρτητη επιμελήτρια έχει συνεργαστεί με οργανισμούς τέχνης στην Ευρώπη. Έχει συμμετάσχει στο Ερευνητικό Πρόγραμμα Φιλοξενίας 2022 του Ιδρύματος Γ. & Α. Μαμιδάκη στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης, στο πρόγραμμα Tailor-Μade Fellowships του Onassis AiR στην Αθήνα, στο πρόγραμμα φιλοξενίας GENERATOR του κέντρου τέχνης 40mcube στη Ρεν και του ARCAthens στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης. Σπούδασε στο τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου στην Αθήνα και ολοκλήρωσε τα μεταπτυχιακά προγράμματα επιμελητικών σπουδών στο Paris 1 Panthéon–Sorbonne, καθώς και στο Konstfack University of Arts, Crafts and Design στη Στοκχόλμη.
#OccupyAtopos
Το #OccupyAtopos είναι το πρόγραμμα φιλοξενίας του ATOPOS cvc. Επικεντρώνεται στη διεπιστημονική και διακαλλιτεχνική έρευνα και μελέτη της σύγχρονης οπτικής κουλτούρας του ανθρώπινου σώματος. Δίνει έμφαση στον βιωματικό και αφηγηματικό χαρακτήρα του φυλετικού και έμφυλου σώματος, στο προσωπικό και συλλογικό τραύμα, στη μνήμη, στα συστήματα σωματοποιημένης γνώσης. Εστιάζει επίσης στη σχέση του σώματος με την κοινωνική δικαιοσύνη και την οικολογία. Αποστολή του #OccupyAtopos είναι να παρακολουθεί και να υποστηρίζει τη δημιουργική διαδικασία των αναδυόμενων καλλιτεχνών, σχεδιαστών, επιμελητών και στοχαστών.
ATOPOS cvc
O ATOPOS Contemporary Visual Culture ιδρύθηκε το 2003 από τον αρχιτέκτονα Στάμο Φαφαλιό και τον ερευνητή μόδας και τέχνης Βασίλη Ζηδιανάκη, καλλιτεχνικό διευθυντή του οργανισμού. Πρόκειται για έναν διατομεακό οργανισμό που ενδιαφέρεται για την έρευνα και τη μελέτη της σύγχρονης οπτικής κουλτούρας του ανθρώπινου σώματος.
Στο παρελθόν, η έρευνα του ATOPOS cvc ήταν εστιασμένη στο σώμα και το ένδυμα με έμφαση στην πρωτοποριακή μόδα καθώς και στη μοναδική συλλογή από χάρτινα ενδύματα με την οποία και έγινε διεθνώς γνωστός. Τα τελευταία χρόνια οι έρευνές του στρέφονται στον βιωματικό και αφηγηματικό χαρακτήρα του φυλετικού και έμφυλου σώματος, στο προσωπικό και συλλογικό τραύμα, στη μνήμη, στα συστήματα σωματοποιημένης γνώσης, καθώς και στη σχέση του με την οικολογία και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Cover photo ∗Despina Charitonidi_To Fall with Grace
