Ο Θανάσης Νεοφώτιστος στο ελculture.gr

Ο Θανάσης Νεοφώτιστος έφυγε από τη Δράμα με τον Χρυσό Διόνυσο για την καλύτερη ελληνική ταινία μικρού μήκους «Προσευχή». Η Κριτική Επιτροπή αποφάσισε ομόφωνα «να βραβεύσει έναν νέο σκηνοθέτη σπουδαστικής ταινίας, ο οποίος αξιοποίησε αποτελεσματικά την φωτογραφία, τον ήχο και το μοντάζ, σε ένα σφιχτό σύνολο, με ένα θέμα που απασχολεί την κοινωνία μας καθημερινά».

Δεν είναι ωστόσο η πρωτοτυπία του θέματος, η σύλληψη της ιδέας ή κάποια ξεχωριστή τεχνική που σε ελκύει στην ταινία. Είναι η ευαισθησία στη ματιά του σκηνοθέτη κι αυτό ίσως που μου είπε στην κουβέντα μας, ότι δηλαδή όλοι οι θεατές είδαν κάτι από τα δικά τους σχολικά χρόνια. Αυτή την ταλαιπωρία της ανασφάλειας για την εικόνα, την αγωνία για την αποδοχή, την προσπάθεια να περνάμε απαρατήρητοι για να μην ξεχωρίσουμε και εκτεθούμε, τις τεράστιες διαστάσεις που παίρνουν τα πράγματα. Η υπόθεση απλή: Ο Βασίλης είναι ο νταής του σχολείου, που με την παρέα του προκαλεί τρόμο στον πιο εσωστρεφή Δημήτρη. Οι δυο τους ζυγίσουν τις δυνάμεις τους, αλλά χωρίς ακόμα καμιά ευθεία σύγκρουση. Όταν έρχεται η ώρα να πει την προσευχή, ο Δημήτρης αναπόφευκτα θα αναμετρηθεί με τους φόβους του. «Η ιστορία έχει να κάνει με την εφηβεία όπως εγώ τη νιώθω, με όλα όσα την αφορούν, την ερωτική αφύπνιση, την αναζήτηση ταυτότητας, και σ’ όλα αυτά εμπεριέχεται η ψυχολογική, λεκτική ή σωματική βία μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Θέλοντας να κάνω μια ταινία γι’ αυτό, σκάλισα δυσάρεστες και ευχάριστες αναμνήσεις από το παρελθόν μου, που έχουν να κάνουν με όσα εγώ βίωσα στην ηλικία των ηρώων μου». Ενώ ακούστηκε πολύ ότι η ταινία έχει να κάνει με το bullying, τελικά δε βλέπουμε να συμβαίνει στ’ αλήθεια κάτι φοβερό. Αυτό που ζούμε μαζί με τον ήρωα είναι η ανυπόφορη αγωνία, μην τυχόν και γίνει κάτι. Η διαχείριση της έκθεσης υπό τον φόβο της καζούρας και η αναμέτρηση με αυτόν τον φόβο. «Το bullying σίγουρα είναι ένα δυνατό και επίκαιρο στοιχείο που ενώ πάντα υπήρχε, πλέον έχει πάρει διαστάσεις και πουλάει. Εγώ δεν θέλησα να μείνω σε αυτό, αλλά να μιλήσω για τις ιστορίες των ηρώων μου και τις σχέσεις τους στην εφηβεία, όπου όλα βράζουν σ’ ένα μεγάλο καζάνι, με τη βία που μπορεί να υπάρχει στο περιβάλλον τους. Πρόκειται ουσιαστικά για ταινία ενηλικίωσης. Ο ήρωάς μου μαθαίνει στο τέλος κάτι περισσότερο για τον εαυτό του».

Η ταινία μιλάει όμως και για σχέσεις δυνατών κι αδύνατων, σχέσεις εξουσίας. Δεν είναι ίσως τυχαίο που στο ηχητικό background ακούγεται έντονα η παράδοση ενός μαθήματος ιστορίας που μιλά για πατρικίους και πληβείους. «Όλοι μας, κορίτσια κι αγόρια,  θαυμάζαμε τους ωραίους και δυνατούς στο σχολείο. Τα παιδιά είναι σκληρά και στοχοποιούν εύκολα κάθε τι διαφορετικό, ίσως όχι απόλυτα συνειδητά. Δεν θέλησα όμως να γίνω διδακτικός, απλά κατέγραψα την εικόνα από το δικό μου σχολικό περιβάλλον».

Στιγμιότυπο από την μικρού μήκους ταινία του Θανάση Νεοφώτιστου

Βλέποντας ωστόσο την ταινία που καταγράφει τόσο εύστοχα την διαδικασία της πρωινής προσευχής, δεν απέφυγα κι εγώ εκείνο το συναίσθημα της καταναγκαστικής έκθεσης, σαν ένα καψώνι που το σχολείο σκαρώνει για να δοκιμάσει πόσο καλά θα απαγγείλεις κάτι που δεν καταλαβαίνεις καν το νόημά του (φταίει ίσως ότι ο διευθυντής, στην ώριμη ηλικία της πρώτης δημοτικού, έκανε παράπονα στη μαμά μου ότι έκανα τα σταυρό μου ανάποδα στην πρωινή προσευχή; Δεν ξέρω…) «Ψάχνοντας για την ταινία μου, διάβασα ότι ελάχιστες είναι οι χώρες που καθιερώνουν την πρωινή προσευχή. Έψαξα να βρω πώς μεταφράζεται, για να αποδώσω στ’ αγγλικά τον τίτλο, και κατέληξα ότι δεν υπάρχει ακριβής μετάφραση ώστε να καταλάβουν οι ξένοι για τι πράγμα μιλάω. Άφησα λοιπόν τον τίτλο Prosefhi στα λατινικά και πρόσθεσα την εξήγηση “GREEK SCHOOL PRAYER” που περιλαμβάνει το θρησκευτικό, εθνικιστικό και πολιτιστικό στοιχείο. Η προσευχή ήταν η αφορμή γιατί είναι μια έκθεση. Και η έκθεση είναι δύσκολη για τα διαφορετικά παιδιά. Έτσι αρχίζει η ιστορία μου. Ο ήρωάς μου δεν ήθελε να εκτεθεί κι εγώ τον βάζω στα δύσκολα. Αυτά τα δύσκολα λοιπόν σίγουρα διαμορφώνουν χαρακτήρες και ανθρώπους. Το πώς θα εξελίξει κανείς τις εμπειρίες του είναι εντελώς προσωπικό ζήτημα».

Η ταινία γυρίστηκε πέρυσι στο Καλλιτεχνικό Σχολείο Γέρακα και οι ηθοποιοί ανήκουν στο δυναμικό του σχολείου. «Τα γυρίσματα έγιναν σαββατοκύριακα λόγω των σχολικών υποχρεώσεων και ενώ είχα υπολογίσει έξι μέρες, τελικά ολοκληρώθηκαν μια μέρα νωρίτερα, γιατί όλα πήγαν τόσο καλά. Εξαιτίας της ενασχόλησης με την τέχνη, τα παιδιά αυτά έχουν μια φοβερή παιδεία, ωριμότητα και καλλιέργεια. Σε ηλικία 14 – 16 χρονών συνεργάστηκαν με άψογο επαγγελματισμό. Ζήλεψα που, ενώ μένω κοντά, δεν υπήρχε στην εποχή μου τέτοιο σχολείο. Η τέχνη διαμορφώνει χαρακτήρες, και όταν μιλάμε για παιδιά μιλάμε για το μέλλον. Γι’ αυτό εύχομαι να υπήρχε εντονότερα στο σχολικό πρόγραμμα».

Εικόνες από τα γυρίσματα στο Καλλιτεχνικό Σχολείο Γέρακα

Ο σκηνοθέτης είχε συμμετάσχει και πέρυσι στο φεστιβάλ της Δράμας με πειραματική του ταινία. «Η Δράμα είναι μια γιορτή των σκηνοθετών. Μια εβδομάδα λαμπερή στον μικρόκοσμό μας, που σε κάνει να νιώθεις ξεχωριστός. Μου θύμισε λίγο πενταήμερη εκδρομή. Γνώρισα ανθρώπους, ανταλλάξαμε εμπειρίες και ιδέες, κάναμε επαφές. Το φεστιβάλ δημιουργεί συζητήσεις. Πέρα από οποιεσδήποτε εξαγγελίες πολιτικών κλπ, εμείς θέλουμε να επικοινωνήσουμε και να δράσουμε, καθώς τα πράγματα είναι όλο και πιο δύσκολα για τον ελληνικό κινηματογράφο. Εγώ πχ είχα καταθέσει την ταινία στο τελευταίο πρόγραμμα ΜΙΚΡΟΦΙΛΜ της ΕΡΤ. Όταν έκλεισε, έπρεπε να την κάνω τελικά με δικά μου έξοδα και τη βοήθεια συγγενών και φίλων». Όσο για το μέλλον; «Ιδέες υπάρχουν πολλές, η ταινία τώρα θα ταξιδέψει και το βραβείο είναι ήδη μια βάση για τα επόμενα σχέδιά μου. Η αφήγηση πάντως με ολοκληρώνει άσχετα από τη διάρκεια. Μου φτάνουν και τα 20 λεπτά για να πω κάτι. Τα υπόλοιπα είναι θέμα σωστού timing».

—

Info: Η ταινία προβάλλεται στις 23/9 στις Νύχτες Πρεμιέρας (Ideal, 18.00) και στις 26/9 στο Τριανόν, 20:00.

>> Δείτε εδώ όλα τα βραβεία του φεστιβάλ