Πάνος Χριστοδούλου: «Κάθε νοήμων άνθρωπος καταλαβαίνει ότι παραβιάζοντας τα δικαιώματα των παιδιών, υποθηκεύουμε το μέλλον όλων μας»

Ο διευθυντής του «Δικτύου για τα δικαιώματα του Παιδιού», Πάνος Χριστοδούλου μιλάει στο ελc με αφορμή τη νέα δράση «Acting for children’s rights! Τα δικαιώματα του παιδιού γίνονται θεατρικό έργο»

Το «Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού» (Δίκτυο) είναι ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο που ιδρύθηκε το 2004 με βασικό στόχο την προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού, όπως αυτά ορίζονται στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (1989) του ΟΗΕ.

Βασική μέριμνα των μελών του Δικτύου που συμμετέχουν εκπαιδευτικοί, γονείς, συγγραφείς παιδικών βιβλίων, εικονογράφοι, πανεπιστημιακοί, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες/ιδες και, γενικότερα, άνθρωποι που σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι να αναπτύσσει πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις με στόχο την προώθηση, την ευαισθητοποίηση και τον έμπρακτο σεβασμό στα δικαιώματα του παιδιού, ορισμένα από τα οποία ουσιαστικά παραμένουν άγνωστα σε πολλούς/ές ακόμη και σήμερα.

Απευθύνεται σε όλα τα παιδιά ανεξαρτήτως εθνοτικής καταγωγής, φυλής, φύλου, θρησκείας και γλώσσας, μέσα από εξειδικευμένα παιδαγωγικά προγράμματα, δημιουργικές ομαδικές δραστηριότητες, δράσεις μη τυπικής εκπαίδευσης, καθώς και δράσεις ψυχοκοινωνικής και νομικής υποστήριξης.

Με αφορμή τη φετινή τους δράση «Acting for children’s rights! Τα δικαιώματα του παιδιού γίνονται θεατρικό έργο» μιλήσαμε με τον διευθυντή του «Δικτύου για τα δικαιώματα του Παιδιού», Πάνο Χριστοδούλου.

Η φωτογραφία είναι από δράση του Εφηβικού Δικτύου του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Φέτος περισσότερο από ποτέ καταδεικνύεται ο άνισος αγώνας σας. Εσείς πολεμάτε για να χτιστεί ένα καλύτερο αύριο και κάποιοι άλλοι δίπλα μας, το γκρεμίζουν καθημερινά. Πώς νιώθετε τον τελευταίο 6μηνο με όσα γίνονται γύρω μας;

Δεν θα το έθετα σε αυτή τη βάση. Στο «Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού» (Δίκτυο) δεν βιώνουμε την ενασχόλησή μας με τα δικαιώματα του παιδιού ως προσωπικό αγώνα. Προφανώς νιώθουμε ματαίωση και αποτροπιασμό όταν βλέπουμε ότι τα δικαιώματα των παιδιών καταπατώνται και τα συναισθήματα αυτά γίνονται εντονότερα όταν υπάρχουν υπόνοιες ή και αποδείξεις ότι οι θύτες είναι άτομα που ρόλο έχουν να προστατεύουν τα παιδιά. Όμως φαντάζομαι και θέλω να πιστεύω ότι τα ίδια συναισθήματα έχει κάθε φυσιολογικός άνθρωπος, είτε εργάζεται στο πεδίο των δικαιωμάτων του παιδιού είτε όχι. Νομίζω κανείς δεν αισθάνεται καλά σε κάθε είδηση κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιού, οποιουδήποτε παιδιού από τον οποιονδήποτε. Κάθε νοήμων άνθρωπος καταλαβαίνει ότι παραβιάζοντας τα δικαιώματα των παιδιών, καταστρέφοντας το παρόν τους, υποθηκεύουμε το μέλλον όλων μας.

Τι πιστεύετε ότι φταίει για όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας; Είναι αλήθεια ότι έχουν αυξηθεί τα περιστατικά παιδικής κακοποίησης ή γνωστοποιούνται πλέον πιο άμεσα;

Φταίνε πολλά. Φταίει ότι δεν υπάρχει ακόμη μια εθνική στρατηγική προστασίας των παιδιών και μαζί της δεν έχει αναπτυχθεί ως τώρα και μια κουλτούρα σεβασμού των δικαιωμάτων τους. Για να γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα πρέπει να υπάρχει και η κατάλληλη κουλτούρα. Κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της διαρκούς διαπαιδαγώγησης όλων πάνω στη σημασία των δικαιωμάτων. Δυστυχώς αυτό στη χώρα μας δεν συμβαίνει συστηματικά και με πρόγραμμα.

Παρόλα αυτά δεν θεωρώ ότι έχουν αυξηθεί δραματικά τα περιστατικά παιδικής κακοποίησης σε σχέση με το παρελθόν. Δεν πιστεύω ότι έχουμε μετατραπεί σε μια κοινωνία τεράτων, αλλά ούτε φυσικά είμαστε και μια κοινωνία αγγέλων οπότε, όσο κι αν αιφνιδιαζόμαστε, είναι επόμενο να υπάρχουν και ανάμεσά μας διάφοροι «υπεράνω υποψίας» θύτες, χωρίς όμως αυτό να μπορεί να χαρακτηρίσει έναν ολόκληρο κλάδο ή τον χώρο στον οποίο αυτοί εργάζονται.

Γενικά, τα πράγματα σίγουρα σε καμία περίπτωση δεν είναι ιδανικά σε ό,τι αφορά στα δικαιώματα των παιδιών, όμως, αν θέλουμε να δούμε τη συνολική εικόνα, η κατάσταση είναι καλύτερη σε σχέση με το παρελθόν. Καταρχήν, πριν τη δεκαετία του ’90 δεν υπήρχε καν η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και η δεκαετία αυτή δεν είναι και πολύ μακριά μας. Πλέον όλο και περισσότεροι άνθρωποι, ανήλικοι και ενήλικες, γνωρίζουν την ύπαρξη των δικαιωμάτων και σε ένα βαθμό, στη γνώση αυτή οφείλεται η γνωστοποίηση αρκετών περιστατικών κακοποίησης. Άνθρωποι που γνωρίζουν πλέον ότι η προστασία από την κακοποίηση είναι δικαίωμα του παιδιού, όταν συμβεί την καταγγέλλουν. Επιπλέον, πιστεύω ότι και το κίνημα του #metoo έχει απενοχοποιήσει, όχι μόνο ενήλικες αλλά και αρκετά παιδιά, και μιλούν πιο εύκολα όταν υφίστανται κακοποίηση, ενώ είναι γεγονός ότι και τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης (κυρίως τα social media) διευκολύνουν την ανάδειξη τέτοιων περιστατικών.

Βέβαια όλα τα παραπάνω σε καμιά περίπτωση δεν συνθέτουν μια ειδυλλιακή εικόνα για το παρόν. Αν και είναι γεγονός ότι σήμερα τα στόματα ανοίγουν πιο εύκολα απ’ ό,τι στο παρελθόν, αυτό δεν σημαίνει ότι όλα τα παιδιά ή οι ενήλικες μιλούν όταν συμβαίνει μια κακοποίηση. Είναι πάρα πολλές οι περιπτώσεις που τα παιδιά μένουν σιωπηλά από φόβο ή αίσθημα ντροπής και ενοχής και το ίδιο κάνουν και οι ενήλικες, πάλι κάποιες φορές από φόβο, από καθωσπρεπισμό («τι θα πει η κοινωνία;»), από κακώς εννοούμενη διακριτικότητα ή και αδιαφορία («είναι προσωπικό θέμα της οικογένειας και του παιδιού», «δεν με αφορά», «που να μπλέκω τώρα»). Αυτές τις κακοποιήσεις είναι πολύ πιθανό να μην τις μάθουμε ποτέ.

Η φωτογραφία είναι από δράση του Εφηβικού Δικτύου του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Η φωτογραφία είναι από δράση του Εφηβικού Δικτύου του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Πιστεύετε πως ο κόσμος θα αρχίσει να βλέπει με περισσότερο σκεπτικισμό δράσεις και ομάδες που υποστηρίζουν πως έχουν σκοπό την φροντίδα των παιδιών και τη διασφάλιση καλύτερων συνθηκών στη ζωή τους;

Ναι, υπάρχει αυτό το ενδεχόμενο γιατί στην Ελλάδα είμαστε των άκρων, είναι συνηθισμένες οι υπερβολές, οι γενικεύσεις και η έλλειψη ψυχραιμίας. Είναι ενδεικτικό αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή με την οργάνωση που μονοπωλεί την επικαιρότητα. Μέχρι πριν μερικές εβδομάδες, με μεγάλη ευκολία και χωρίς να έχει ποτέ κανείς στην πραγματικότητα ενδιαφερθεί να ελέγξει πώς λειτουργεί η οργάνωση, τι ακριβώς συμβαίνει εκεί μέσα, τι υπηρεσίες προσφέρονται και από ποιους, υπήρχε θαυμασμός και σχεδόν αγιοποίηση του έργου και των στελεχών της. Με την ίδια ευκολία, τώρα ο θαυμασμός έγινε χλεύη και απαξίωση, πριν μάλιστα ακόμη απαγγελθούν κατηγορίες, ενώ έχουν ξεκινήσει και οι γενικεύσεις: «όλες οι οργανώσεις είναι ίδιες», «οι οργανώσεις κάνουν μπίζνες» κλπ.

Όμως δεν είναι όλες οι οργανώσεις ίδιες. Υπάρχουν οργανώσεις, και μάλιστα είναι η πλειονότητα, που λειτουργούν με απόλυτη διαφάνεια, διαθέτουν κανονισμούς εσωτερικής λειτουργίας και ελέγχου απάτης, κώδικες δεοντολογίας και κανόνες διασφάλισης της προστασίας των ωφελούμενών τους από κάθε κακομεταχείριση και εκμετάλλευση. Οι οργανώσεις αυτές εκπαιδεύουν και εποπτεύουν το προσωπικό και τους εθελοντές τους στην τήρηση αυτών των κανόνων. Οι οργανώσεις αυτές προσφέρουν με αυταπάρνηση και συχνά κάτω από αντίξοες συνθήκες, ουσιαστικές υπηρεσίες και έργο, που δεν βασίζεται στην φιλανθρωπία και την ελεημοσύνη αλλά τον επαγγελματισμό και την αφοσίωσή τους στο κράτος δικαίου.

Είναι ευθύνη και προς όφελος του ίδιου του κράτους να ελέγχει όλες τις οργανώσεις αλλά και να προστατεύει από το τσουβάλιασμα τις αξιόπιστες και να συνεργάζεται μαζί τους, καθώς καλύπτουν πολλά και σημαντικά κενά του.

Γνωρίζουν τελικά τα παιδιά τα δικαιώματά τους;

Όπως ανέφερα και παραπάνω, η κατάσταση είναι καλύτερη από το παρελθόν. Περισσότερα παιδιά σήμερα γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και σε ένα βαθμό αυτό οφείλεται στη συστηματική δουλειά που κάνουν οργανώσεις όπως το Δίκτυο, σε συνδυασμό με το ενδιαφέρον και την επιμονή εκπαιδευτικών και ευαισθητοποιημένων γονιών.

Όμως αυτό δεν είναι αρκετό. Είναι επιτακτικό όλα τα παιδιά να γνωρίσουν και μάλιστα σε βάθος τα δικαιώματα. Τα παιδιά που ξέρουν τα δικαιώματά τους, που τα έχουν κάνει κτήμα τους, πιο δύσκολα θα πέσουν θύμα παραβίασης και εκμετάλλευσης αλλά επιπλέον θα μετατραπούν και σε ευαισθητοποιημένους πολίτες που θα σέβονται το κράτος δικαίου και θα υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ποιο από τα προγράμματα των δράσεων σας θα ξεχωρίζατε όλα αυτά τα χρόνια και γιατί;

Όλα τα προγράμματά μας, που απευθύνονται στα παιδιά είναι ξεχωριστά γιατί συνδυάζουν τη μετάδοση της γνώσης των δικαιωμάτων μέσα από μια βιωματική διαδικασία, στην οποία τα παιδιά έχουν ενεργό ρόλο και συμμετοχή. Νομίζω ότι αυτό που ξεχωρίζει το Δίκτυο όλα αυτά τα χρόνια είναι ότι δεν αντιλαμβάνεται τα παιδιά ως παθητικούς δέκτες και δεν τα προσεγγίζει με ύφος διδακτισμού και αυθεντίας. Αντιθέτως ακούει και δίνει βάση στη γνώμη, τους προβληματισμούς των παιδιών, συνδιαμορφώνει μαζί τους τις δράσεις του, τους δίνει χώρο και βήμα έκφρασης.

Έχετε δει κάτι να αλλάζει μέσα από τις δράσεις σας; Θέλετε να μoιραστείτε μια προσωπική εμπειρία; 

Στο Δίκτυο έχουμε δει τα παιδιά να αλλάζουν, να ανθίζουν μέσα από τις δράσεις μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πρόγραμμα των Νέων Δημοσιογράφων, στο πλαίσιο του οποίου εκδίδεται και η εφημερίδα μας, τα «Αποδημητικά Πουλιά». Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που σκοπό έχει να γνωρίσει σε βάθος στα παιδιά το δικαίωμα στην ελευθερία της γνώμης. Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα συμμετέχουν έφηβοι Έλληνες, πρόσφυγες και μετανάστες δεύτερης γενιάς, οι οποίοι συνεργάζονται μεταξύ τους, έχουν δημιουργήσει τη συντακτική τους ομάδα, που έχει την ευθύνη να αποφασίζει για την ύλη, να γράφει άρθρα και να εκδίδει τα «Αποδημητικά Πουλιά». Το Δίκτυο, από την πλευρά του, μέσα από σεμινάρια δημοσιογραφίας, φωτογραφίας, δημοσιογραφικής δεοντολογίας κ.α., τους παρέχει τα εργαλεία για να γίνει η έκδοση της εφημερίδας πραγματικότητα.

Στο πρόγραμμα έχουν λάβει μέρος παιδιά που αρχικά δεν ήξεραν καλά-καλά να γράψουν το όνομά τους, που ήταν φοβισμένα, που ήταν θύματα διακρίσεων. Μέσα από τη διαδικασία του συγκεκριμένου προγράμματος τα παιδιά έμαθαν να συνεργάζονται, να εκφράζουν τη γνώμη τους, απέκτησαν αυτοπεποίθηση, ενώ με τα άρθρα τους «μίλησαν», είπαν την ιστορία τους, τους προβληματισμούς τους, ασχολήθηκαν και ερεύνησαν θέματα που τα ενδιέφεραν και τα θεωρούσαν σημαντικά. Ταυτόχρονα, ανέπτυξαν φιλίες και ισχυρούς δεσμούς με συνομήλικους-μέλη της ομάδας τους. Χάρη στα «Αποδημητικά Πουλιά», τα παιδιά-πρόσφυγες εντάχθηκαν πιο ομαλά και αποτελεσματικά, ενώ Έλληνες και μετανάστες δεύτερης γενιάς καταπολέμησαν αρνητικά συναισθήματα που είχαν αρχικά για τους πρόσφυγες.

Επιπλέον, όλα τα παιδιά είχαν το όφελος ότι παρακολούθησαν χρήσιμα σεμινάρια και έμαθαν βιωματικά και σε βάθος τη σημασία της ελευθερίας της γνώμης αλλά και της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας. Κατανόησαν την ανάγκη για ποιοτική δημοσιογραφία και για προστασία της κοινής γνώμης από τα fake news.

Μιλήστε μας λίγο για τη δράση «Acting for children’s rights! Τα δικαιώματα του παιδιού γίνονται θεατρικό έργο».

Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που πάλι απευθύνεται σε εφήβους, το οποίο περιλαμβάνει ως βασικά στοιχεία έναν πανελλαδικό διαγωνισμό και ένα φεστιβάλ συγγραφής θεατρικού έργου. Συγκεκριμένα, μέσα από το ”Acting for children’s rights!” καλούμε τους έφηβους να συγγράψουν ένα θεατρικό μονόπρακτο με θέμα το δικαίωμα στην προστασία απέναντι στις διακρίσεις (άρ.2 της Διεθνούς Σύμβασης για τα δικαιώματα του Παιδιού) και να το υποβάλλουν στο Δίκτυο, σύμφωνα με τις αναλυτικές οδηγίες που μπορούν να βρουν στο ddp.gr. Στη συνέχεια, τα έργα που θα διακριθούν, θα παρουσιαστούν στο κοινό σε θεατρικό φεστιβάλ που θα οργανώσει το Δίκτυο. Η περίοδος υποβολής των έργων κλείνει στις 28 Φεβρουαρίου 2023. Το πρόγραμμα υλοποιείται με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

Ποιος ο στόχος αυτής της δράσης και ποιες οι προσδοκίες σας;

Πρωταρχικός στόχος της δράσης είναι να γνωρίσουν τα παιδιά τη Σύμβαση και τα δικαιώματά τους, να προβληματιστούν και να δραστηριοποιηθούν δημιουργικά. Επιπλέον θα έρθουν σε επαφή με την τέχνη και θα κατανοήσουν τα δικαιώματά τους με έναν πιο βιωματικό τρόπο. Έχει ιδιαίτερη σημασία για εμάς ως Δίκτυο να δοθεί στα παιδιά η ευκαιρία να εκφραστούν καλλιτεχνικά στο ζήτημα των διακρίσεων που βιώνουν στην καθημερινότητά τους.

Με βάση και όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, σκοπός μας δεν είναι να λάβουμε τέλεια κείμενα, αλλά να δούμε την οπτική των ίδιων των εφήβων και ελπίζουμε πολύ στη συμμετοχή τους. Θέλουμε να ακούσουμε τα ίδια τα παιδιά και όχι να μιλάμε εμείς για λογαριασμό τους. Ποιο είναι το βίωμά τους στο θέμα των διακρίσεων; Να ακουστεί η φωνή τους!

Ακούστε ένα Podcast

Ακούστε το Podcast έκπληξη με μουσική και τραγούδια, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου CD «Αν σας τα τραγουδήσουμε; Τα δικαιώματά μας έγιναν τραγούδια» που κυκλοφόρησε τα Χριστούγεννα του 2021 και μπορεί κανείς να αναζητήσει σε όλα τα βιβλιοπωλεία.

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.