Το Σάββατο 17 Ιουνίου, στις 19:00, εγκαινιάζεται στην Πινακοθήκη Κυκλάδων στην Ερμούπολη της Σύρου η νέα ατομική έκθεση του Ηλία Παπαηλιάκη. Η έκθεση, με τίτλο «Ο ζωοκλέφτης», απαρτίζεται από πέντε μεγάλα ζωγραφικά έργα τα οποία είναι φτιαγμένα ειδικά για τον χώρο της Πινακοθήκης. Κάθε πίνακας έχει διάσταση 4 x 4 μέτρα. Την έκθεση διοργανώνει η Γκαλερί Σκουφά. Την επιμέλεια υπογράφει ο ιστορικός τέχνης Χριστόφορος Μαρίνος. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 15 Ιουλίου 2023.
Οι πίνακες της έκθεσης αντιστοιχούν σε πέντε επεισόδια με πρωταγωνιστή τον ίδιο ήρωα.
Ο Παπαηλιάκης ταυτίζεται με αυτόν τον ήρωα, ο οποίος είναι επινοητικός, βρίσκει λύσεις και μηχανεύεται πολλά τεχνάσματα – ό,τι οφείλει δηλαδή να πράξει ένας σύγχρονος καλλιτέχνης. Εξου και ο ήρωας αυτός θυμίζει τον πολυμήχανο Οδυσσέα, που αντιπροσωπεύει την πολύτροπη νόηση, την περιπλάνηση και τις θαλασσινές περιπέτειες. Με τα νέα του έργα ο ζωγράφος φαίνεται να ενστερνίζεται κάτι που έχει ειπωθεί από τους μελετητές του ομηρικού έπους: Η Οδύσσεια είναι ο χάρτης της ζωής μας.
Σε κάθε πίνακα του Παπαηλιάκη πρωταγωνιστεί και ένας βαθύς γνώστης, κάποιος που γνωρίζει καλά μια τέχνη ή πρακτική: είναι ο πλοηγός, ο βροχοποιός, ο ζωοκλέφτης, ο ονειροκρίτης και ο ναυπηγός. Όλοι τους έχουν ιδιαίτερες, σχεδόν μαγικές ικανότητες. Ο πλοηγός και ο βροχοποιός αναλαμβάνουν δράση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης – ο πρώτος για να οδηγήσει ένα πλοίο με ασφάλεια σε μια επικίνδυνη θαλάσσια περιοχή και ο δεύτερος για να φέρει βροχή σε μια περίοδο παρατεταμένης ξηρασίας. Ο «Βροχοποιός» παραπέμπει σε φανταστικούς ήρωες, στον σαμάνο Κνεχτ του Έρμαν Έσσε και στον Αστρολέων του Ρίτσαρντ Νας, αλλά και σε υπαρκτούς, όπως o Αμερικανός Τσαρλς Χάτφιλντ.
Από την άλλη, με τον «Ζωοκλέφτη», που δίνει και τον τίτλο στην έκθεση, ο καλλιτέχνης κλείνει το μάτι στην ηθογραφική ζωγραφική του 19ου αιώνα: στο νου μας έρχεται «Η διαπόμπευση του κλεφτοκοτά», όπως αλλιώς είναι γνωστός ο πίνακας «Η τιμωρία του ορνιθοκλέφτη στην Σμύρνη» (1873) του Νικολάου Γύζη. Η φιγούρα του ζωοκλέφτη, όμως, απαντάται και σε τοιχογραφίες ναών του μεσαίωνα, όπου απεικονίζονται στην Κόλαση τα μαρτύρια αμαρτωλών ανδρών και γυναικών. Τέλος, τη χρυσή πεντάδα του Παπαηλιάκη συμπληρώνουν ο «Ονειροκρίτης» και ο «Ναυπηγός»: ο πρώτος αναφέρεται σε κάποιον που ερμηνεύει τα όνειρα, ενδεχομένως στον Φρόιντ και στο ασυνείδητο, ενώ ο δεύτερος σε αυτόν που σχεδιάζει και κατασκευάζει πλοία, ενδεχομένως στην προπατορική φιγούρα του Νώε και στην Κιβωτό του.
Οι πίνακες του Παπαηλιάκη διαπνέονται από την έννοια του ταξιδιού – είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας, αναζήτησης και κυριαρχίας. Η αναμέτρηση με τη μεγάλη κλίμακα και η γραμμικότητα είναι ζητήματα που απασχολούν τον καλλιτέχνη σε αυτή τη νέα ενότητα έργων. Αν και φαινομενικά αυθόρμητες, οι εικόνες του συνιστούν προσεκτικές μελέτες ισορροπίας, μεγεθών και ποσοτήτων. «Μια γραμμή μόνη της δεν έχει έννοια. Της χρειάζεται μια δεύτερη για να της δώσει έκφραση…», γράφει ο Ντελακρουά στο ημερολόγιό του.
Οι εικόνες του Παπαηλιάκη κατασκευάζονται με αξιοθαύμαστη οικονομία, δεν χρειάζονται περισσότερες από δέκα γραμμές για να αφηγηθούν μια ιστορία. Κάθε ανθρώπινη φιγούρα συμμετέχει σε μια συγκεκριμένη δράση και πλαισιώνεται -και συνάμα προσδιορίζεται- από ένα αντικείμενο ή ζώο. Άλλες φιγούρες είναι μικρές σε μέγεθος και άλλες καταλαμβάνουν ολόκληρη την εικόνα. Κάθε πίνακας αποτελείται από τέσσερα μέρη (2 x 2 μέτρα έκαστο). Κάθε εικόνα είναι και μια επανένωση θραυσμάτων, κομμάτια ενός επιλυμένου παζλ. Τα φυσιοκρατικά θέματα και οι απαλοί χρωματικοί τόνοι συγκροτούν ένα προσωπικό ύφος που ενώ βασίζεται στο παρελθόν και στην ιστορία των εικόνων (π.χ. στη θεματολογία των μινωικών τοιχογραφιών, στα σχηματικά ειδώλια, στη λιτή παλέτα του Παπαλουκά και του Μοράντι) ταυτόχρονα ρίχνει άγκυρα στο μέλλον.
