Ο πρόεδρος του σωματείου «Σώστε την Ίο» Δημήτρης Βαγιανός μιλάει στο ελc

«Οι βασικοί σκοποί του Save Ios είναι η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της κυκλαδίτικης ταυτότητας του νησιού. Υποστηρίζουμε μεν την ανάπτυξη της Ίου, αλλά με βιώσιμο και ισορροπημένο τρόπο, και με σεβασμό στο περιβάλλον και την ιστορία της»

Με αφορμή την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά του σχεδίου ιδιωτικοποίησης της παραλίας στην περιοχή της Κουμπάρας στην Ίο -μία «κατάκτηση» για τους ανθρώπους του νησιού που μάχονται για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, της κυκλαδίτικης ταυτότητάς του, αλλά και τη διατήρηση της ελεύθερης πρόσβασης στους χώρους του- ο πρόεδρος και ιδρυτής του σωματείου «Σώστε την Ίο» (Save Ios) Δημήτρης Βαγιανός μιλάει στο ελc περιγράφοντας την κατάσταση που επικρατεί στην Ίο τα τελευταία χρόνια με την περιβαλλοντική υποβάθμιση και τις παραβάσεις που γίνονται σε βάρος του φυσικού της πλούτου επισημαίνοντας: «Το σωματείο μας ιδρύθηκε για να βάλει φρένο σ’ αυτόν τον παραλογισμό. Υποστηρίζουμε μεν την ανάπτυξη της Ίου, αλλά με βιώσιμο και ισορροπημένο τρόπο, και με σεβασμό στο περιβάλλον και την ιστορία της».

Ως πρόεδρος και ιδρυτής του Save Ios, μιλήστε μας για το πώς ξεκίνησε αυτή η πρωτοβουλία δύο χρόνια πριν, καθώς και για το που επικεντρώνεται η δράση του σωματείου.

Στην Ίο συμβαίνει κάτι πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα. Εταιρείες που ελέγχονται από τα ίδια επιχειρηματικά συμφέροντα έχουν αγοράσει περίπου το 40% του νησιού. Είναι δηλαδή σαν να έχει αγοράσει ένας ιδιώτης ολόκληρη τη Σίκινο ή την Ανάφη. Οι εταιρείες αυτές προωθούν γιγαντιαία επενδυτικά σχέδια, τα οποία περιλαμβάνουν την κατασκευή τριών νέων οικισμών με τη μορφή «τουριστικών χωριών» σε παρθένα μέρη του νησιού, την κατασκευή λιμανιών και ελικοδρομίων στα χωριά αυτά, την κατασκευή αεροδρομίου, κλπ. Ο σχεδιασμός των εταιριών συμπεριλαμβάνει και την ιδιωτικοποίηση των περισσοτέρων παραλιών του νησιού, οι οποίες θα καταστούν προσβάσιμες μόνο στους ιδιοκτήτες των κατοικιών στα νέα τουριστικά χωριά.

Οι εταιρείες θεωρούν την Ίο ως τσιφλίκι τους, και ενεργούν χωρίς να σέβονται τους νόμους. Έχουν κατασκευάσει δεκάδες χιλιόμετρα δρόμων χωρίς άδεια από την πολεοδομία, καταστρέφοντας το τοπίο σε ένα νησί το οποίο η Πολιτεία έχει χαρακτηρίσει ως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Έχουν καταστρέψει έναν υγρότοπο, τον οποίο η Πολιτεία είχε χαρακτηρίσει ως προστατευόμενο με Προεδρικό Διάταγμα. Έχουν μπαζώσει και αλλοιώσει ρέματα. Έχουν κάνει πλήθος μπετονένιων κατασκευών σε αιγιαλούς. Στις κατασκευές αυτές συμπεριλαμβάνεται μια μπετονένια γέφυρα για αυτοκίνητα που ενώνει την Ίο με γειτονική βραχονησίδα. Έχουν απαγορεύσει την πρόσβαση από ξηρά και θάλασσα σε μια άλλη παραλία όπου έχουν κατασκευάσει ξενοδοχείο. Το ξενοδοχείο αυτό διαφημίζει μάλιστα έξι μίλια ιδιωτικής ακτογραμμής.

Αν τα σχέδια των εταιρειών ευοδωθούν, η Ίος θα μεταμορφωθεί σε κάτι εντελώς διαφορετικό απ’ ότι είναι σήμερα. Ένα μεγάλο μέρος του νησιού, που θα περιλαμβάνει τις καλύτερές του παραλίες, θα είναι διαθέσιμο αποκλειστικά στους πελάτες των νέων τουριστικών χωριών, οι οποίοι θα έρχονται με ελικόπτερα και γιοτ. Τα χωριά αυτά δεν θα έχουν καμία οργανική διασύνδεση με τους υπάρχοντες οικισμούς, όπου λειτουργούν οι τοπικές τουριστικές επιχειρήσεις. Το τουριστικό προϊόν που θα είναι διαθέσιμο στους πελάτες των τοπικών επιχειρήσεων και στους υπόλοιπους επισκέπτες του νησιού θα είναι υποβαθμισμένο. Η Ίος θα χάσει την κυκλαδίτική της ταυτότητα, και θα μεταμορφωθεί σε κακέκτυπο νησιών της Καραϊβικής ή των Μαλδίβων. Οι εκπρόσωποι των εταιρειών έχουν εκφράσει δημόσια την φιλοδοξία τους να μετατρέψουν την Ίο σε Μαλδίβες του Αιγαίου. Για τον σκοπό αυτό μάλιστα έχουν φυτέψει παράνομα πλήθος ξενικών ειδών φοινίκων στο νησί.

Το σωματείο μας ιδρύθηκε για να βάλει φρένο σ’ αυτόν τον παραλογισμό. Οι βασικοί του σκοποί είναι η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της κυκλαδίτικης ταυτότητας της Ίου, καθώς και η ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες και άλλους κοινόχρηστους χώρους του νησιού. Υποστηρίζουμε μεν την ανάπτυξη της Ίου, αλλά με βιώσιμο και ισορροπημένο τρόπο, και με σεβασμό στο περιβάλλον και την ιστορία της.

Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί στην Ίο τα τελευταία χρόνια όσον αφορά την περιβαλλοντική υποβάθμιση και τις παραβάσεις που γίνονται σε βάρος του φυσικού πλούτου του νησιού; Έχουν γίνει βήματα προόδου;

Περιέγραψα αρκετές από τις παραβάσεις και τις περιβαλλοντικές ζημιές στην προηγούμενή μου απάντηση. Θέλω όμως να περιγράψω τον ρόλο της Πολιτείας, η οποία είναι συνυπεύθυνη για όσα γίνονται στο νησί.

Τα γιγαντιαία επενδυτικά σχέδια των εταιρειών έχουν χαρακτηριστεί από την παρούσα κυβέρνηση ως στρατηγικής σημασίας, και λαμβάνουν άμεσες και έμμεσες κρατικές ενισχύσεις. Οι άμεσες ενισχύσεις είναι επιδοτήσεις εκατομμυρίων ευρώ από αναπτυξιακά κονδύλια, ενώ οι έμμεσες ενισχύσεις είναι πολεοδομικές διευκολύνσεις, ταχεία έκδοση αδειών, κλπ. Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο η Ίος ιδιωτικοποιείται και η κυκλαδίτικη φυσιογνωμία της καταστρέφεται, αλλά ότι και αυτό γίνεται με τα χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις έχουν επίσης ευθύνες, καθώς είχαν υπογράψει άδειες για παρόμοια επενδυτικά σχέδια στην Ίο από τις ίδιες εταιρείες.

Οι ευθύνες των κυβερνήσεων δεν περιορίζονται μόνο στο ότι αδειοδοτούν και επιδοτούν παράλογα επενδυτικά σχέδια. Αφορούν επίσης και την αδυναμία τους να ελέγξουν τις παρανομίες που έχουν λάβει χώρα στο νησί ώστε αυτές να σταματήσουν και οι υπεύθυνοι να υποστούν τις συνέπειες του νόμου.

Οι τοπικές αρχές έχουν επίσης ευθύνες. Πώς είναι δυνατόν σε ένα νησί όπου όλοι γνωρίζουν όλους να έχουν διανοιχθεί δεκάδες χιλιόμετρα δρόμων χωρίς άδεια και να κατασκευάζονται κτίσματα χωρίς άδειες ή καθ’ υπέρβαση αυτών; Η τοπική Αστυνομία θα έπρεπε να είχε κάνει καλύτερα τη δουλειά της για να περιορίσει τις παράνομες δραστηριότητες των εταιρειών. Να αναφέρω εδώ ότι οι εταιρείες έχουν κάνει αρκετές δωρεές στην τοπική Αστυνομία και το Λιμενικό, πχ αγορές περιπολικών και ταχύπλοων σκαφών, παροχή στέγης σε αστυνομικούς, κλπ. Η κατάσταση αυτή δεν παραπέμπει σε ευνομούμενη Πολιτεία. Οι κρατικοί μηχανισμοί αδυνατούν επομένως να προστατεύσουν το περιβάλλον και την φυσιογνωμία της Ίου, και μια εξωτερική πίεση είναι απαραίτητη. Το σωματείο μας προσπαθεί να ασκήσει την πίεση αυτή, με παρεμβάσεις στην κυβέρνηση και τη δημόσια διοίκηση. Η ευαισθητοποίηση του κοινού μέσω των ΜΜΕ είναι επίσης σημαντική, και σας ευχαριστούμε που μας παρέχετε χώρο να εκφράσουμε τις απόψεις μας.

Οι προσπάθειές μας φέρνουν επιτυχίες, οι οποίες ελπίζουμε ότι θα πολλαπλασιαστούν. Για παράδειγμα, τον Δεκέμβριο του 2021, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Νάξου καταδίκασε την νόμιμη υπεύθυνη των εταιρειών σε 16μηνη φυλάκιση με αναστολή για παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στην περιοχή Κουμπάρα της Ίου, όπου μέρος των παρανομιών που περιέγραψα έχει συμβεί. Το σωματείο μας παρέστη στη δίκη και υποστήριξε τις κατηγορίες.

Πείτε μας λίγα λόγια για τη σημαντική απόφαση που λήφθηκε πρόσφατα από το ΣτΕ κατά της ιδιωτικοποίησης της παραλίας Κουμπάρα, καθώς επίσης και για τις ενέργειες που οδήγησαν σε αυτή;

Η απόφαση του ΣτΕ είναι εξαιρετικά σημαντική, τόσο για το άμεσό της αποτέλεσμα όσο και για την γενική της κατεύθυνση. Το ΣτΕ ακύρωσε άδειες που είχαν δώσει προηγούμενες κυβερνήσεις για κατασκευή τουριστικού χωριού στην περιοχή Κουμπάρα της Ίου καθώς και για παραχώρηση μεγάλης παραλιακής έκτασης του νησιού για τις ανάγκες του χωριού. Το ΣτΕ έκρινε ότι τουριστικές αναπτύξεις μεγάλης κλίμακας όπως της Κουμπάρας απαιτούν ευρύτερο χωροταξικό σχεδιασμό και μελέτη φέρουσας ικανότητας για ολόκληρο το νησί. Αυτά δεν υπήρχαν στην περίπτωση της Κουμπάρας.

Ο Δήμος Ίου είχε αναθέσει το 2005 την εκπόνηση χωροταξικού σχεδίου για το σύνολο του νησιού σε ομάδα καθηγητών του ΕΜΠ. Εκπονήθηκε μια πολύ αξιόλογη μελέτη, η οποία προέβλεπε ήπια τουριστική ανάπτυξη σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον και την κυκλαδίτικη φυσιογνωμία του νησιού. Η μελέτη αυτή «θάφτηκε» το 2009 από τη νέα δημοτική αρχή, την περίοδο που ξεκινούσε η επενδυτική δραστηριότητα των εταιρειών. Οι εταιρείες επιδίωξαν αντιθέτως να λάβουν άδειες για τα μεγάλα επενδυτικά τους σχέδια (και τις αντίστοιχες κρατικές επιδοτήσεις) χωρίς αυτά να είναι ενταγμένα σε έναν ευρύτερο χωροταξικό σχεδιασμό που να έχει εγκριθεί από την Πολιτεία. Η απόφαση του ΣτΕ βάζει φρένο σε τέτοιου είδους μεθοδεύσεις.

Η προσφυγή στο ΣτΕ για την ακύρωση της άδειας είχε γίνει το 2016, δηλαδή πριν την ίδρυση του σωματείου μας το 2020. Το ιστορικό σωματείο «Σύνδεσμος Ιητών», το οποίο αποτελείται από Νιώτες που ζουν στην Αθήνα και αλλού, είχε συμμετάσχει στην προσφυγή, μαζί με άλλα σωματεία και ιδιώτες. Πολλοί από τους προσφεύγοντες είναι πλέον μέλη του σωματείου μας.

Θεωρείτε ότι σταδιακά δημιουργείται ένα πιο πρόσφορο έδαφος για την καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης και τη λήψη προστατευτικών για τον τόπο μας μέτρων;

Η περιβαλλοντική συνείδηση αυξάνεται στη χώρα μας, καθώς όλοι συνειδητοποιούμε τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, της θαλάσσιας ρύπανσης, της υπερβολικής χρήσης των πλαστικών, κλπ. Η ζήτηση για την προστασία του περιβάλλοντος δεν φαίνεται όμως να είναι αρκετά σημαντική και δεν έχει ισχυρή πολιτική έκφραση. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει Πράσινο κόμμα στη Βουλή.

Oι δημόσιοι μηχανισμοί προστασίας του περιβάλλοντος είναι επίσης αδύναμοι, όπως έχει αποδειχθεί στην περίπτωση της Ίου. Σε αντίθεση με πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα δεν έχει Ανεξάρτητη Αρχή Περιβάλλοντος ή άλλο δημόσιο φορέα με αντίστοιχες αρμοδιότητες. Κάνουμε μάλιστα βήματα προς τα πίσω στον τομέα αυτό, καθώς τόσο η παρούσα κυβέρνηση όσο και η προηγούμενη έχουν ψαλιδίσει τις αρμοδιότητες των Ελεγκτών Περιβάλλοντος.

Τα κενά στην προστασία του περιβάλλοντος καλύπτουν σε κάποιο βαθμό οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίες στις περισσότερες περιπτώσεις παράγουν εξαιρετικό έργο. Οι πόροι των οργανώσεων αυτών είναι όμως περιορισμένοι, και σε καμία περίπτωση οι οργανώσεις δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την δουλειά που το κράτος θα έπρεπε να κάνει (και δεν κάνει).

Κατά τη γνώμη σας που πρέπει να επικεντρωθούμε για το μέλλον ατομικά και συλλογικά, προκειμένου να ελαττωθεί η καταστροφική μας δράση απέναντι στο περιβάλλον και να μειωθούν σταδιακά τα εν λόγω περιστατικά;

Η ανάπτυξη της περιβαλλοντικής συνείδησης στα παιδιά στα σχολεία είναι ένα σημαντικό βήμα, το οποίο όμως θα αποδώσει σε βάθος χρόνου. Πιο άμεσα, είναι σημαντικό ο καθένας μας να κατανοήσει ότι καμία προσπάθεια για την προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι μάταιη. Πολλοί μας λένε όταν τους μιλάμε για το σωματείο μας ότι δεν θα καταφέρουμε τίποτα γιατί τα οικονομικά συμφέροντα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι μεγάλα, γιατί ευνοούνται από το κράτος, κλπ. Και στη βάση αυτής της συλλογιστικής δεν πράττουν τίποτα και παραμένουν θυμωμένοι ή απογοητευμένοι. Εμείς όμως έχουμε δει ότι η οργάνωση και η προσπάθεια φέρνουν αποτέλεσμα.

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.