«Ο Κατά φαντασίαν ασθενής» του Μολιέρου παρουσιάζεται από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος στη Μονή Λαζαριστών από τις 9 έως τις 31 Μαρτίου. Ο σκηνοθέτης και συνθέτης Θοδωρής Αμπαζής συνεργάζεται με τον συνθέτη Νίκο Κυπουργό παρουσιάζοντας μια μουσική ανάγνωση της αγαπημένης κωμωδίας, βασισμένη στην αριστοτεχνική μετάφραση του Ιωάννη Πολέμη.
Πρόκειται για μια μουσική κωμωδία που απευθύνεται σε όλη την οικογένεια αλλά και για μια επετειακή παράσταση, καθώς φέτος συμπληρώνονται 350 χρόνια από το θάνατο του Μολιέρου, του πιο πολυδιαβασμένου και πολυπαιγμένου Γάλλου συγγραφέα, που δεν είναι μόνο επίκαιρος, αλλά ανήκει σε όλες τις εποχές.
Στον πρωταγωνιστικό ρόλο o Kαλλιτεχνικός Διευθυντής του ΚΘΒΕ Αστέριος Πελτέκης (σε διπλή διανομή με τον Γρηγόρη Παπαδόπουλο).
Λίγα λόγια για το έργο
Ο Αργκάν υποφέρει. Η υγεία του έχει κλονιστεί και οι γιατροί δοκιμάζουν πάνω του όλες τις θεραπείες της επιστήμης τους με σκοπό να τον απαλλάξουν από τις ασθένειές του. Είναι όμως ο ασθενής πράγματι ασθενής; Είναι οι γιατροί αληθινοί γιατροί και, άραγε, είναι η ιατρική επιστήμη, πραγματική επιστήμη;
Ο Μολιέρος μέσα από τη διάσημη αυτή κωμωδία, θέτει σε αμφιβολίατα κίνητρα και τις προθέσεις τόσο του ασθενή όσο και των γιατρών και σχολιάζει τα βαθύτερα ψυχολογικά αίτια, όπως αυτά ανιχνεύονται πίσω από τους χαρακτηριστικούς κωμικούς τύπους. Έτσι, οι ήρωές του αποκαλύπτονται μέσα στην πεζή ανθρώπινή τους διάσταση: μικροί, φοβισμένοι, εγωιστές, αδύναμοι. Βαθύτερα κίνητρα και επιδιώξεις θα ξεσκεπαστούν και οι ανθρώπινες σχέσεις θα αποκαλυφθούν μέσα στην αλήθεια τους αλλά και μέσα στη φαυλότητά τους.
«Ο κατά φαντασίαν ασθενής» παρουσιάστηκε το 1673. Ο Μολιέρος, ήδη άρρωστος και απογοητευμένος από την ιατρική επιστήμη, την απορρίπτει ολοκληρωτικά στο τελευταίο του αυτό έργο. Η κατάσταση της υγείας του επιδεινώνεται και ο ίδιος πεθαίνει αφού καταφέρνει να ενσαρκώσει τον ρόλο του Αργκάν μόλις τέσσερις φορές.
Στο ΚΘΒΕ η τελευταία αυτή κωμωδία του μεγάλου κλασικού, ανεβαίνει για τέταρτη φορά. Ο υποχονδριακός και αρρωστοφοβικός Αργκάν θα αναμετρηθεί ξανά με τις φοβίες του, τον εγωισμό του, καθώς και την ανάγκη του για έλεγχο της ζωής. Μιας ζωής γλυκιάς μέσα στις ανέσεις της, που όμως καμία αυθεντία δεν μπορεί να της διασφαλίσει το αύριο.
Σημείωμα Σκηνοθέτη
Ο πατέρας μου ήταν γιατρός. Παιδίατρος. Από τους ιδεολόγους, που τιμούν το επάγγελμά τους. Προτεραιότητά του ήταν πάντα η φροντίδα, η προστασία και η θεραπεία των ασθενών του. Αναρίθμητες είναι οι επισκέψεις μου σε νοσοκομεία, περιμένοντας τον πατέρα μου να τελειώσει το επισκεπτήριο των ασθενών, παίζοντας με ιατρικές μάσκες, πιεσόμετρα, γλωσσοπίεστρα και στηθοσκόπια. Τα φάρμακα υπήρχαν πάντα σε αφθονία στο σπίτι μας και από μικρή ηλικία μάθαμε την κατάλληλη χορήγησή τους.
Το σύμπαν του νοσοφοβικού Αργκάν δε θα μπορούσε σήμερα να είναι διαφορετικό. Κάθε είδους φάρμακα και ιατρικά εργαλεία, νοσοκόμες που πηγαινοέρχονται παντού φροντίζοντας για τις συνεχείς θεραπείες και την τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής, γιατροί κάθε ειδικότητας που κάνουν καθημερινές επισκέψεις εξετάζοντας και συνταγογραφώντας, συνθέτουν την παλέτα της παράστασης πάνω στην οποία ξεδιπλώνεται η πολυδιάστατη κωμωδία του Μολιέρου.
Όταν ο Μολιέρος γράφει τον Κατά φαντασίαν ασθενή είναι ήδη βαριά άρρωστος με πνευμονική φυματίωση και έχει ταλαιπωρηθεί επί δέκα χρόνια με ανώφελες θεραπείες. Είναι λογικό λοιπόν να χλευάζει τις πρακτικές των γιατρών της εποχής του και να καταγγέλλει την εκμετάλλευση της αγωνίας και της άγνοιας των ασθενών τους.
Είναι όμως εντυπωσιακά θαρραλέο να υπονομεύει τον εαυτό του, δημιουργώντας έναν κεντρικό ήρωα που είναι υποχόνδριος – τον υποδυόταν ο ίδιος επί σκηνής – και να διασκεδάζει με τον πραγματικό φόβο του επικείμενου θανάτου του, ενορχηστρώνοντας απροσδόκητα κωμικές σκηνές. Η μοίρα τον τιμώρησε για το θράσος του και στην τρίτη παράσταση του έργου ο Μολιέρος κατέρρευσε και απεβίωσε λίγες ώρες αργότερα. Το θέατρο δεν κατάφερε να τον προστατεύσει.
Η σκηνοθεσία της παράστασης προσπάθησε να εξορύξει τα στοιχεία της οδυνηρής πραγματικότητας του συγγραφέα χωρίς να προδώσει το παιγνιώδες και χιουμοριστικό περίβλημα. Εξάλλου το γέλιο στην απόλυτη έντασή του συναντά το κλάμα. Επιδιώξαμε να τιμήσουμε τη μνήμη του ιδιοφυούς δημιουργού (πέθανε πριν από 350 χρόνια – 17 Φεβρουαρίου 1673) ερευνώντας την αμφισημία των κωμικών καταστάσεων και αποφεύγοντας την εύκολη σημειολογία και τα αφελή αστεία.
Στόχος μας ήταν να βρούμε μια σκηνική γλώσσα που να υπηρετεί την κλασσική δομή του πρωτότυπου και ταυτόχρονα να ενημερώνει τους μηχανισμούς της μολιερικής κωμωδίας με σύγχρονα παραστατικά μέσα. Η μουσική σκέψη, που καθορίζει πάντα τις σκηνοθεσίες μου, υπήρξε και εδώ πολύτιμο εργαλείο. Οι δραματικές κατασκευές του Μολιέρου έχουν εξάλλου μουσική βάση και μέσω της μουσικής κατανοεί κανείς απόλυτα τον τρόπο και τον στόχο των σκηνικών συνθέσεών του.
Ο πολύτιμος συνεργάτης και φίλος Νίκος Κυπουργός, ανέλαβε να με απαλλάξει από το βάρος της σύνθεσης της μουσικής της παράστασης -συνθέτω τη μουσική των παραστάσεων μου εδώ και εικοσιπέντε χρόνια- και έτσι σκηνοθέτης– συνθέτης και ένα συνθέτης ξεκινήσαμε από κοινού ένα παράτολμο δημιουργικό ταξίδι. Συνθέτοντας και ανασυνθέτοντας νότες, ήχους και σκηνικές χειρονομίες δημιουργήσαμε ένα πολύχρωμο, μουσικοθεατρικό αποτέλεσμα που πιστεύω ανταποκρίνεται στους αρχικούς μας στόχους.
Το σκηνικό και τα κοστούμια της σταθερής συνεργάτιδάς μου Ελένης Μανωλοπούλου και οι πάντοτε καίριοι φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου ολοκλήρωσαν με τον καλύτερο τρόπο την προσπάθειά μας. Νέες συνεργασίες, που έγιναν φιλίες (Εύη Σαρμή– βοηθός σκηνοθέτη, Ηλέκτρα Καρτάνου– επιμέλεια κίνησης) στήριξαν και ενδυνάμωσαν τη διαδικασία της δουλειάς. Τη μέγιστη όμως συνεισφορά στο τελικό αποτέλεσμα είχε η υπέροχη ομάδα ηθοποιών και μουσικών της παράστασης, που με απαράμιλλη δοτικότητα ακολούθησαν τη μακρά διαδικασία των προβών, δίχως να χάσουν ούτε στιγμή τον ενθουσιασμό τους.
Ευχαριστώ θερμά τον καλλιτεχνικό διευθυντή του ΚΘΒΕ, Αστέρη Πελτέκη και τον υπεύθυνο καλλιτεχνικού προγραμματισμού, Χρήστο Σουγάρη, για την πρόσκληση και την υποστήριξη τους. Ελπίζω η παράστασή μας να συνεισφέρει στην προσπάθεια τους μιας δυναμικής επανεκκίνησης του θεάτρου.
Θοδωρής Αμπαζής
