Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου και η Άρτεμις Γρύμπλα, μετά τις παραστάσεις «Γάμος» του Μάριου Ποντίκα (σκ. Κώστας Παπακωνσταντίνου) και «Οι κάτω απ’ τα αστέρια» (σκ. Άρτεμις Γρύμπλα) συνσκηνοθετούν την τραγωδία «Ηρακλείδαι» του Ευριπίδη, που θα κάνει πρεμιέρα στο θέατρο Olvio το Σάββατο 5 Φεβρουαρίου.
Οι απόγονοι του Ηρακλή καταδιωκόμενοι από τον βασιλιά του Άργους, Ευρυσθέα, καταφεύγουν στην Αθήνα όπου ζητούν να τους δοθεί άσυλο. Η δημοκρατική πόλη τούς το παρέχει παρά τις απειλές του Άργους για πόλεμο, και δεν υποκύπτει στο συμφέρον του δυνατού. Η πόλη είναι ελεύθερη γιατί παραμένει δίκαιη.
Στην μάχη, η Αθήνα κερδίζει και οι ρόλοι αντιστρέφονται. Ο Ευρυσθέας είναι πλέον αιχμάλωτος ικέτης και οι Ηρακλείδες ισχυροί νικητές. Το δίκαιο επιβάλλει να σωθεί η ζωή του αιχμαλώτου, αλλά η Αλκμήνη, μητέρα του Ηρακλή, αποφασίζει τον θάνατο του Ευρυσθέα. Η πόλη της Αθήνας δεν παρεμβαίνει.
Οι «Ηρακλείδες» παρουσιάστηκαν το 430-427 π.Χ. στις αρχές του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ο Ευριπίδης επηρεασμένος από τα σύγχρονα γεγονότα επιχειρεί ένα πολιτικό σχόλιο. Θέλοντας να τονώσει τον πατριωτισμό των συμπολιτών του και να τους εμφυσήσει το πνεύμα της νίκης, παρουσιάζει την Αθήνα ως την πόλη της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης, του πολιτισμού. Όλα αυτά είναι που πρέπει να υπερασπιστούν οι Αθηναίοι, και για όλα αυτά πρέπει ακόμα περισσότερο να επιδιώκουν την ειρήνη.
Από την άλλη μεριά, μέσα από τους Ηρακλείδες, οι απόγονοί τους Σπαρτιάτες, εμμέσως παρουσιάζονται δολεροί, αλαζόνες, άδικοι, αχάριστοι. Αφού βοηθηθούν από την Αθήνα, υπόσχονται να μην στραφούν ποτέ εναντίον της. Οι Αθηναίοι θεατές της παράστασης, γνωρίζουν ότι η υπόσχεση αυτή δεν τηρήθηκε, αφού έχουν ήδη δεχτεί την επίθεση της Σπάρτης. Η αγανάκτησή τους είναι εύλογη και το δίκιο με το μέρος τους.
Η ομάδα «Ξανθίας» στρέφεται για πρώτη φορά σε ένα κείμενο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Επιλέγει την κατεξοχήν πολιτική τραγωδία του Ευριπίδη «Ηρακλείδαι», ένα έργο που παίζεται σπάνια και είναι σχετικά άγνωστο στο ευρύ κοινό. Φιλοδοξεί να φωτίσει τον αντιπολεμικό χαρακτήρα του έργου και το πεδίο όπου συγκρούονται οι αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης, με αυτές της ιδιοτέλειας, της βίας και του συμφέροντος του ισχυρού. Η ελεύθερη πόλη, μετράει στις αποφάσεις της την ντροπή πιο πολύ από τον φόβο, και ακολουθεί το δίκιο ανεξάρτητα από το κόστος.
Ο πόλεμος όμως τα σαρώνει όλα, και το δίκαιο της βίας και της εκδίκησης θριαμβεύει. Όταν οι άνθρωποι αλλάζουν θέση και μεταβάλλεται η ισχύς τους, τότε μεταβάλλεται και η οπτική τους. Η παράσταση τονίζει και σχολιάζει αυτή την ασυνέπεια των ρόλων ακολουθώντας μία φόρμα που μετεωρίζεται ανάμεσα στο δράμα και την φαιδρότητα, αφήνοντας το κοινό να προσδώσει το δικό του πρόσημο στην πρόσληψη της σκηνικής δράσης.
Με όχημα την μετάφραση του ποιητή Κώστα Βάρναλη, η ομάδα συνεχίζει την έρευνά της σε θέματα υποκριτικής και παράστασης και πειραματίζεται στο πώς ο ρυθμός και η μουσική του λόγου εναρμονίζονται με την κίνηση των σωμάτων και πώς τα νοήματα του κειμένου μπορούν να προκύψουν και να φωτιστούν μέσα από τον δρόμο αυτόν.
*Cover photo: © Νίκος Βαρδακαστάνης
