Κείμενο: Εύη Καλλίνη
Αν υποθέσουμε ότι κάθε καλλιτέχνης έχει ένα ιδιαίτερο ζωγραφικό λεξιλόγιο, τότε το εκφραστικό «μέσο» που αποτυπώνει αυτή την ιδιαιτερότητα πάνω στο υλικό της επιλογής του, δεν είναι άλλο από το χέρι του. Η έκθεση “A Painter’s Hand”, τοποθετώντας αυτή την παραδοχή στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός της, επιλέγει να παρουσιάσει το έργο τριών καλλιτεχνών, των Mark Lammert, Marc Mulders και Milena Dragicevic, για τους οποίους η ζωγραφική χειρονομία είναι σημαντική.
Στην εικονική ξενάγηση που ακολουθεί, ο καλλιτέχνης Mark Lammert, ζωγράφος και σκηνογράφος, γνωστός στο ελληνικό κοινό από τα σκηνικά της παράστασης «Πέρσες» στην Επίδαυρο το 2009 και ο δοκιμιογράφος, κριτικός τέχνης και επιμελητής της έκθεσης Jurriaan Benschop, μιλούν για τα έργα της έκθεσης, αποκαλύπτοντας το ευρύ πεδίο της ζωγραφικής χειρονομίας, που άλλοτε φλερτάρει με τη λεπτομέρεια και τη λεπτότητα και άλλοτε με την πολυεπίπεδη έκφραση μέσα από το χρώμα και τη νευρική πινελιά.
Ο Mark Lammert μιλάει για τον χρόνο, τις θραυσματικές ανθρώπινες φιγούρες και το μαύρο χρώμα στα έργα του
«Παγωμένος Χρόνος»
Mark Lammert, Figur, 2013, Λάδι σε μουσαμά
«Πρόθεσή μου ήταν να κάνω ένα στρογγυλό πίνακα με κίτρινο χρώμα και μέσα να υπάρχει μια φιγούρα. Το γεγονός ότι είναι στρογγυλός επιτρέπει στο θεατή να τον βλέπει από κάθε οπτική γωνία, ακόμη και περιστρέφοντας το κεφάλι του, όπως ακριβώς και ένα ρολόι. Μπορεί κανείς να υποθέσει ότι υπάρχει μια σύνδεση με το χρόνο, για την ακρίβεια το έργο αυτό αποτελεί μια έρευνα για τον χρόνο και κυρίως το άχρονο. Η τεχνική είναι η παλαιότερη που μπορεί κανείς να συναντήσει στη ζωγραφική: λάδι σε μουσαμά. Υπάρχουν πολλές στρώσεις χρώματος, που είναι μια χρονοβόρα διαδικασία, καθώς πρέπει να περιμένεις να στεγνώσει η μία στρώση για να προχωρήσεις στην επόμενη. Η τεχνική αυτή οδηγεί στη δημιουργία μιας ενδιαφέρουσας, μη ομαλής επιφάνειας, που εμπεριέχει πολλές «παγωμένες» χρονικές στιγμές».
«Ο Χορός των Περσών»
Mark Lammert, Untitled (Epidaurus), 2009 – 2010, Σχέδιο σε χαρτί
«Το 2009 έμεινα έξι μήνες στην Ελλάδα, συγκεκριμένα στην Αθήνα. Την περίοδο εκείνη πραγματοποιούνταν οι πρόβες για τους «Πέρσες», παράσταση που παρουσιάστηκε το ίδιο καλοκαίρι στην Επίδαυρο και στην οποία είχα την επιμέλεια της σκηνογραφίας. Στις πρόβες με εντυπωσίασε ο Χορός, που αποτελούνταν από 9 γυναίκες και 9 άντρες και τα κοστούμια τους ήταν απλά T-shirts σε διαφορετικά χρώματα. Μετά το τέλος της παράστασης, αποδείχθηκε ότι η αυτή η εικόνα είχε εντυπωθεί μέσα μου. Έτσι αποφάσισα να σχεδιάσω σχέδια που απεικόνιζαν τα κοστούμια του Χορού και την κίνησή τους μέσα στο χώρο. Ουσιαστικά η πρώτη μου δουλειά στη δραματουργία και τα σκηνικά της παράστασης ενέπνευσε στην πορεία αυτά τα σχέδια. Και φυσικά είναι και η Επίδαυρος, που είναι μαγικό μέρος, το πιο μαγικό μέρος που γνωρίζω».
«Μανούβρα σε Μαύρο»
Mark Lammert, Maneuver, Λάδι σε μουσαμά
«Η σειρά αυτή αποτελείται από έξι πίνακες σε μαύρο χρώμα, που μπορούν να λειτουργήσουν είτε μεμονωμένα είτε τοποθετημένοι μαζί, με όποια σειρά επιθυμεί κανείς. Ονόμασα αυτή τη σειρά «Μανούβρα» ακριβώς λόγω αυτής της ευελιξίας. Γιατί μαύρο χρώμα; Γιατί το μαύρο για μένα είναι χρώμα. Ασχολήθηκα για πολύ καιρό με το λευκό και το μαύρο και για μένα είναι χρώματα, γιατί συνδέονται με άλλα χρώματα, για παράδειγμα το λευκό περιέχει όλα τα χρώματα, ενώ ο συνδυασμός των κίτρινο, κόκκινο και μπλε δίνει το μαύρο. Μέσα στα έργα υπάρχει πάντα μια φιγούρα, θραύσματα στοιχείων για την ακρίβεια, όπως σε όλα μου τα έργα. Για κάθε μία από αυτές τις «νύξεις μορφών» κάνω έρευνα εν τω βάθει και πολλά σχέδια. Οι φιγούρες αυτές βρίσκονται εν κινήσει μέσα στο χώρο. Απεικονίζονται τη στιγμή που εξελίσσονται σε κάτι άλλο και δεν προέρχονται από την ενασχόλησή μου με το θέατρο, αλλά αποτελούν απάντηση στο ερώτημα «τι σημαίνει ο μεγάλος κύκλος σε μια εικόνα;». Ξέρετε, τις ημέρες αυτές επισκέφθηκα το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, που είναι ένα σπουδαίο μουσείο με μια εκπληκτική συλλογή. Εδώ φαίνεται ξεκάθαρα τι σημαίνει ο κύκλος σε μια εικόνα, καθώς πρόκειται για ένα σχήμα άρρηκτα συνδεδεμένο με τη Βυζαντινή αρχιτεκτονική και εικονογραφία».
—
Ο Jurriaan Benschop, δοκιμιογράφος, κριτικός τέχνης, επιμελητής της έκθεσης “A Painter’s Hand”, μας μυεί στο «Ρυθμό της φύσης» των έργων του Marc Mulders, καθώς και στον αφαιρετικό κώδικα της ζωγράφου Milena Dragicevic.
«Ο Ρυθμός της Φύσης»
Μarc Mulders, Garden Rhythm, 2015, Λάδι σε μουσαμά
«Ο Marc Mulders είναι ένας ζωγράφος από την Ολλανδία, που ασχολείται όσον αφορά στη θεματολογία, με δύο αντικείμενα: τη φύση και τη θρησκεία. Στα πρώιμα έργα του έφερνε λουλούδια ή ζώα από τη φύση στο studio του και τα ζωγράφιζε. Εδώ βλέπουμε τα πιο πρόσφατα έργα του, όπου πάλι διαφαίνεται το ενδιαφέρον για τη φύση, αλλά με έναν πιο αφαιρετικό τρόπο. Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη από μια πιο παρασταστική ζωγραφική σε μια πιο αφηρημένη, ωστόσο η πηγή της έμπνευσης παραμένει η ίδια. Πριν από 8 – 9 χρόνια μετακόμισε από την πόλη σε ένα πιο ήσυχο σημείο στην εξοχή, αγόρασε μια φάρμα στη νότια Ολλανδία και εκεί κατασκεύασε αυτό που ο ίδιος ονομάζει «υπαίθριο ατελιέ». Με τον τρόπο αυτό βρίσκεται συνεχώς μέσα στη φύση και την παρατηρεί. Η φύση γι’ αυτόν συνδέεται και με την θρησκεία, καθώς και τα δυο αφορούν στη δημιουργία. Οι τρεις πίνακες της έκθεσης, ένας μεγάλος και δύο μικρότεροι, έγιναν πρόσφατα. Ασχολείται εδώ με την αρχιτεκτονική της φύσης. Κοιτάει τα σχήματα και τα χρώματα, το πώς αυτά συνδέονται σε ένα συγκεκριμένο τοπίο. Αναμφίβολα στα έργα του μπορεί κανείς να μη βλέπει ξεκάθαρα τη φύση, αλλά μπορεί να τη «νιώσει». Επίσης, μπορεί κανείς να διακρίνει ένα συνεχή διάλογο με κορυφαίους ζωγράφους του παρελθόντος. Για παράδειγμα, τρία ονόματα που μπορώ να αναφέρω είναι των Willem de Kooning, Claude Monet και Bram van Velde. Na σημειώσω εδώ ότι ο Monet επίσης είχε κήπο, ζούσε στο δικό του «μικρό παράδεισο» στη Βόρεια Γαλλία».
«Αίσθηση Κίνησης»
Milena Dragicevic, From The Pampero Series, 2014, Λάδι ακρυλικό σε μαύρο ύφασμα
«Η Milena Dragicevic γεννήθηκε στην πρώην Γιουγκοσλαβία αλλά σε πολύ μικρή ηλικία, όταν ήταν 2 χρονών, οι γονείς της μετακόμισαν στον Καναδά, όπου και μεγάλωσε. Μετά το σχολείο πήγε στο Λονδίνο για σπουδές και έμεινε εκεί. Ως καλλιτέχνης χρησιμοποιεί πολλά μέσα. Ο πολύ μεγάλος πίνακας που δείχνουμε στην έκθεση, από τη σειρά Pampero, είναι για μένα πολύ σημαντικός: σε ένα μεγάλο γκρι μοτίβο εικονίζεται κάτι που μοιάζει με το ελληνικό γράμμα ω, που έχει να κάνει με τον τίτλο της έκθεσης, καθώς αποτυπώνει τη χειρονομία της ζωγραφικής. Υπάρχει μια σωματικότητα, η παρουσία του ανθρώπινου σώματος, μια συνεχή κίνηση. Οκ, όταν βλέπεις τον πίνακα δεν μπορείς να πεις ότι αντικρίζεις μια ανθρώπινη φιγούρα, αλλά η νύξη αυτής, η σύνδεση με την ανθρώπινη φιγούρα είναι εκεί. Η δε κίνηση μπορεί να είναι μια χορευτική κίνηση, μια χειρονομία, μοιάζει με μια φιγούρα που πέφτει κάτω, που αιωρείται στο χώρο ή που επιπλέει στο νερό. Είναι κάτι που μοιάζει οικείο, αλλά δεν μπορείς να πεις ακριβώς τι είναι. Κάτι άλλο που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι το φόντο του πίνακα, που είναι μεν γκρι, αλλά σε κάποια σημεία φωτίζεται και το χρώμα ανοίγει. Διαφοροποίηση υπάρχει και στην υφή της επιφάνειας, καθώς στα σκούρα σημεία είναι πιο τραχιά. Για όσους δεν γνωρίζουν, ο Pampero ήταν παλαιστής, μια καλτ φιγούρα των 70s στην Αμερική».
—
Info: Η έκθεση “A Painter’s Hand” παρουσιάζεται στην γκαλερί Donopoulos IFA στη Θεσσαλονίκη, έως τις 16/05/2015
Κεντρική φωτογραφία άρθρου: Γιάννης Ψαθάς / Yannis Psathas ©
