Τα μάτια ενός ζώου έχουν την ικανότητα να μιλούν μια σπουδαία γλώσσα.
Martin Buber
Μπαίνω στην αυλή του σχολείου και επικρατεί απόλυτη ηρεμία. Όλα τα παιδιά βρίσκονται στις τάξεις τους και εγώ περιφέρομαι γύρω από την αυλή αναζητώντας τη νέα μου φίλη για να πάμε βόλτα. Το κουδούνι όμως θα με προλάβει. Μικρά πόδια τρέχουν εδώ και εκεί, γεμίζοντας με γέλια και παιχνίδια τον προαύλιο χώρο. Μια γωνιά όμως έχει την τιμητική της. Η γωνιά της Μαρίτσας. Ξαπλωμένη στο κρεβάτι της έχει αφεθεί στα χάδια των μικρών φίλων της.
Η Μαρίτσα είναι το νέο μέλος της οικογένειας της Σχολής Μωραΐτη. Κάτι περισσότερο από 2 μήνες από την ημέρα που το σχολείο την υιοθέτησε η επιρροή της παρουσίας της είναι καθοριστική στη σχολική κοινότητα. Ένα ασπρόμαυρο ήρεμο σκυλί, περίπου 5 ετών. Κοινωνικότατη, λατρεύει τα παιδιά, φιλική και πλήρως εμβολιασμένη. Το σπιτάκι της βρίσκεται στο πίσω μέρος του Σχολείου αλλά συνήθως προτιμά να βρίσκεται στην είσοδο πάνω σε ένα μαξιλάρι. Παραδομένη στα χάδια των παιδιών.
Η ιστορία της δεν είναι γνωστή με πολλές λεπτομέρειες. Η Μαρίτσα βρέθηκε εγκαταλελειμμένη μαζί με τα κουτάβια της σε έναν δρόμο της Κερατέας πριν από τρία χρόνια με τα πέντε κουτάβια της, τα οποία και σύντομα υιοθετήθηκαν. Έκτοτε, διέμενε σε καταφύγια και πανσιόν υπό τη φροντίδα της Φιλοζωικής Ένωσης Προστασίας Αδέσποτων Δήμου Φιλοθέης – Ψυχικού (Ζω.Φι.Ψυ). Εκείνη δεν την υιοθέτησε κανείς για αυτά τα χρόνια καθώς τα 25 κιλά της την κατατάσσουν στην κατηγορία των μεγαλόσωμων ζώων, μια κατηγορία όχι πρώτη επιλογή των ανθρώπων.
Το σχολείο σχεδόν από το 2006 είχε σκύλο. Υπήρχε η Λάουρα κάπου στο παρελθόν, ένα πολύ καλό σκυλί και μια συγκινητική ιστορία που αγγίζει τα όρια του μύθου, καθώς ήταν ένα σκυλί που αρχικά ακολουθούσε έναν οδοκαθαριστή καθημερινά σε όλους τους γύρους του στο Ψυχικό και το μεσημέρι κατέληγε στο σχολείο όπου την τάιζαν. Το επόμενο πρωί συνέχιζε τη βόλτα της πίσω από τον οδοκαθαριστή και την εργασία του.
Σε πολλά σχολεία συναντάει κανείς συχνά ένα αδέσποτο που το φροντίζουν και του δίνουν κάποιες φορές στέγη. Η διαφορά με τη Μαρίτσα είναι πως πρόκειται για μια υιοθεσία. Εδώ είναι το σπίτι της:
«Θέλαμε να περάσουμε στο επόμενο βήμα του αγαπάω ένα ζώο. Θέλαμε να έχουμε και να φροντίζουμε ένα ζώο. Αυτό είναι ευθύνη και απαιτεί συγκεκριμένες συνθήκες. Για να το καταλάβουν αυτό τα παιδιά έπρεπε να το κάνουμε βιωματικά. Αυτό θα πει βιωματική μάθηση», θα μας πει η Σοφία Κουρούμαλη υπεύθυνη της Φιλοζωικής Ομάδας της Σχολής Μωραΐτη (Φ.Ο.Σ.Μ.) και καθηγήτρια του σχολείου.
Η συνεργασία για την ανεύρεση του κατάλληλου σκύλου για το σχολείο έγινε σε συνεργασία με τη Ζω.Φι.Ψυ ώστε να προωθηθεί και η ιδέα στα παιδιά της συνεργασίας με την εκάστοτε φιλοζωική της γειτονιάς τους. Υπάρχουν παντού φιλοζωικές και το πιο σημαντικό είναι να εμπλακείς με αυτές. Η ανεύρεση της Μαρίτσας έγινε γρήγορα και πληρούσε όλες τις προδιαγραφές:
«Έπρεπε να είναι κοινωνική, πάνω από το μέσο όρο και να είναι μάλαμα. Να είναι ένα σκυλί που να ξέρεις με σιγουριά πως ό,τι και αν του συμβεί δεν θα αντιδράσει περίεργα. Θα μαζευτεί, αλλά δεν θα επιτεθεί. Η Μαρίτσα πλέον το μόνο που κάνει είναι να γαβγίζει σε μηχανάκια, ειδικά όταν είναι στο πεζοδρόμιο σε βόλτα, γιατί εδώ νιώθει ασφάλεια και τα μηχανάκια δεν τα εγκρίνει».
Η καλοσύνη της ήταν εμφανής από την πρώτη κιόλας στιγμή. Η προσαρμογή της έγινε σχεδόν αυτόματα, ένιωσε αμέσως σαν στο σπίτι της. Πλέον το πρόγραμμά της είναι συγκεκριμένο και ορισμένο. Βγαίνει μία μεγάλη βόλτα το πρωί με τη συνοδεία των υπεύθυνων εκπαιδευτικών ή γονέων που έχουν δηλώσει αυτή την επιθυμία και αναλαμβάνουν βάρδιες (βόλτας και ταΐσματος) και κατά τη διάρκεια της ημέρας περπατά στους χώρους του Σχολείου, μερικές φορές ξεκουράζεται για λίγο σε κάποια τάξη, ενώ το μεσημέρι αποσύρεται στο αγαπημένο της νηπιαγωγείο, ώστε να προστατευθεί από την υπέρ-έκθεση και το ανεξέλεγκτο τάισμα.
Στη συνέχεια, συχνά κυκλοφορεί λυμένη ή επιστρέφει στο κρεβατάκι της. Στόχος είναι τον επόμενο χρόνο να αναλάβουν μέρος της πρωινής βόλτας τα ίδια τα παιδιά του σχολείου:
«Τα παιδιά μέχρι στιγμής έχουν επιδείξει μεγάλη υπευθυνότητα. Κάποιες μέρες μάλιστα που μπαίνει στις τάξεις και ζητάμε ησυχία και ηρεμία, είναι με διαφορά τα πιο εύκολα μαθήματα που έχουμε κάνει. Μαθαίνουν να έχουν όρια στη συμπεριφορά τους απέναντι στους άλλους ξεκινώντας από το πιο απλό που είναι ότι δεν ξυπνάμε κάποιον όταν κοιμάται», σχολιάζει εκπαιδευτικός του σχολείου. Ένα εξαίρετο μάθημα ζωής που δίνεται με τον πιο απλό τρόπο.
Η ενασχόληση των παιδιών με τη Μαρίτσα έχει σχεδόν μια θεραπευτική ιδιότητα. Ένα χάδι αρκεί για να σε ελαφρώσει και να σου διώξει για λίγο το άγχος της ημέρας:
«H Μαρίτσα είναι στωική, σαν να καταλαβαίνει όλα όσα συμβαίνουν απλώς δεν έχει τον τρόπο να μας μιλήσει. Μοιάζει με ένα πολύ φιλοσοφημένο ζώο, ένα συγκινητικό σκυλί», μου αναφέρουν άνθρωποι από το τμήμα ψυχολογίας. Άλλωστε η Μαρίτσα συχνά κάνει τις επισκέψεις της εκεί. Μπαίνει και βολεύεται στις γωνιές των γραφείων και μετά ξαναβγαίνει έξω στη δική της γωνιά φτιάχνοντας για όλους ένα μικρό καταφύγιο ηρεμίας, θαλπωρής, ρίχνοντας ένα ενωτικό πέπλο στα μέλη ολόκληρης της σχολικής κοινότητας.
Η επαφή με τη Μαρίτσα, ειδικά σε παιδιά με δυσκολίες στις κοινωνικές σχέσεις, μόνο καλό μπορεί να κάνει: «Η παρουσία της ηρεμεί αισθητηριακά και χαλαρώνει. Ειδικά στην εποχή μας επίσης, όπου το να συνδεθείς είναι δύσκολο, τα παιδιά θέλουν να συνδεθούν δηλαδή αλλά κάποιες φορές δεν ξέρουν πώς, η ύπαρξη της Μαρίτσας βοηθάει πολύ – ειδικά τα παιδιά που είναι συνεσταλμένα και κάπως δυσκολεύονται με τις κοινωνικές δεξιότητες, και παιδιά που θέλουν λίγο να αυτορυθμιστούν, να χαλαρώσουν. Το έχω δει στην πράξη να συμβαίνει».
Η επιλογή της τροφής και των λιχουδιών της έχουν γίνει από τη Ζω.Φι.Ψυ. και της την παρέχουν συγκεκριμένα άτομα. Το κόστος της τροφής καλύπτεται από τα μέλη της Φιλοζωικής Ομάδας της Σχολής Μωραΐτη (Φ.Ο.Σ.Μ.) κατόπιν πρωτοβουλίας των μαθητών και των μαθητριών που την απαρτίζουν ενώ τα ιατροφαρμακευτικά της έξοδα (αμπούλες, αποπαρασιτικά χάπια, εμβόλια κλπ.) καλύπτονται από το Σχολείο.
H μεγάλη απόφαση επιλογής ενός σκύλου – Τρόπος, ράτσα και ηλικία
Όταν ένα παιδί εκφράσει την επιθυμία απόκτησης ενός σκύλου είναι πολύ σημαντικό να αξιολογηθεί σωστά από την οικογένεια και να μην απορριφθεί αμέσως. Είναι σαφές ότι για πρακτικούς λόγους μια οικογένεια δεν δύναται να κάνει αυτό το βήμα αλλά στην πράξη είναι πολύ σημαντικό:
«Αποτελεί παρέα για όσα παιδιά είναι μοναχοπαίδια, τα οποία δεν έχουν την πρωταρχική σχέση αλληλεπίδρασης με ένα άλλο παιδί, το σκυλί (ένα κατοικίδιο) μπορεί να αναλάβει αυτό τον ρόλο της επαφής, της σύνδεσης, της ανάπτυξης υπευθυνότητας. Αλλά και σε οικογένειες με περισσότερα παιδιά, ένα κατοικίδιο βοηθά στη σύνδεση, στην έκφραση συναισθημάτων και φυσικά βοηθάει τα παιδιά να αναλαμβάνουν ευθύνες. Μόνο οφέλη μπορεί να έχει» μου αναφέρει εκπρόσωπος του τμήματος Ψυχολογίας.
Ένας μεγάλος προβληματισμός συχνά προκύπτει για την επιλογή ενός σκύλου και τον τρόπο απόκτησής του. Τα καταφύγια διαθέτουν πληθώρα ζώων που έχουν την ανάγκη μας, σκυλιά που ωστόσο δεν έχουν το μέγεθος ή τα χαρακτηριστικά που κάποιος μπορεί να αναζητά και έτσι καταφεύγει σε άλλες λύσεις όπως εκτροφεία ζώων. Υπάρχει η τάση και στο σχολικό περιβάλλον τα παιδιά συχνά να ασκούν κριτική σε άλλους συμμαθητές για τις επιλογές μιας οικογένειας, ακούγοντας από το δικό τους περιβάλλον για τα πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα εκάστοτε μεθόδου απόκτησης ενός σκύλου.
Ωστόσο, «το σημαντικό για ένα παιδί είναι να μάθει να φροντίζει και να αγαπάει ένα ζώο. Αν αυτό είναι ράτσας ή ημίαιμο είναι δευτερεύον ζήτημα. Εμείς ως ενήλικες πρέπει μόνο να γνωρίζουμε τις δυσκολίες που προκύπτουν από τις εμμονές με κάποιες ράτσες. Τα μπουλντόγκ υποφέρουν, τα παντς υποφέρουν καθώς είναι ζώα που έχουν προκύψει από διασταυρώσεις κυρίως και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν αφορούν την υγεία τους λόγω αυτών των τακτικών», μου αναφέρει στη συζήτησή μας η Σοφία Κουρούμαλη, υπεύθυνη της Φιλοζωικής Ομάδας της Σχολής Μωραΐτη.
Από την άλλη πλευρά υπάρχουν ιδιότητες σε κάποιες ράτσες που είναι ελκυστικές και απαραίτητες ανάλογα με τις συνθήκες ζωής μιας οικογένειας και τις εξατομικευμένες ανάγκες της. Η αναζήτηση λοιπόν ενός τέτοιου σκυλιού έχει μεγάλη σημασία. Και αυτό μπορεί να βρεθεί, αν όχι καθαρόαιμο αλλά ημίαιμο σε ένα καταφύγιο ζώων ή σε κάποια Φιλοζωική. Και εδώ θα πρέπει να εστιάσουμε τη συζήτησή μας. Στις πηγές αναζήτησης ενεός σκύλου και όχι στη ράτσα του. Αυτός είναι ένας και από τους στόχους της Φ.Ο.Σ.Μ. Η γνωριμία των παιδιών με τις φιλοζωικές. Η αγορά ενός σκύλου είναι μια λάθος αρχή που ωστόσο οφείλουμε να συζητάμε πολύ διακριτικά με ένα παιδί.
Το ίδιο δίλημμα συχνά προκύπτει και για τα μεγαλόσωμα ζώα. Υπάρχει ο μύθος ότι χρειάζονται τεράστιο χώρο, και περισσότερη δύναμη για να το ελέγξεις. Το μόνο που ισχύει είναι ότι χρειάζεται περισσότερη άσκηση, άρα και περισσότερο χρόνο για βόλτες. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό και για την επιλογή της Μαρίτσας. Να αντιληφθούν τα παιδιά και οι οικογένειες ότι ένας μεγάλος σκύλος δεν είναι απαγορευτικό να τον έχεις.
Ωστόσο, περιοριστικοί είναι παράγοντες όπως μεταφορά με αεροπορικές εταιρείες, διαμονή σε ξενοδοχεία και παρουσία σε παραλίες. Είναι σημαντικό οι ιδιοκτήτες σκύλων, μικρών ή μεγάλων να γνωρίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, ώστε να μειώνονται περιστατικά διαπληκτισμών αλλά και διευκολύνονται οι ταξιδιωτικές τους επιλογές. Είναι αδιανόητο και τραγικό να πρέπει να βάλεις τον σκύλο σου μέσα στο cargo του αεροπλάνου για να ταξιδέψει όπως και στα πλοία που αν και γίνονται βελτιώσεις, πρέπει να μένεις στο κατάστρωμα ή να έχεις ένα κλουβί για να το μεταφέρεις. Και οι καμπίνες δυστυχώς όπου επιτρέπεται ένα ζώο, είναι πολύ λίγες.
Αναφορικά με την ηλικία ενός σκύλου που θα υιοθετήσουμε υπάρχουν και εδώ κάποια ενδιαφέροντα σημεία που θα πρέπει να σκεφτούμε. Ένας ενήλικος σκύλος, άνω του ενός έτους, είναι περισσότερο προβλέψιμος. Έχει διαμορφώσει και έχει δείξει τον χαρακτήρα του. Άρα μπορείς πιο εύκολα να βασιστείς σε αυτό. Σε αναγνωρίζει πιο εύκολα και πολύ σύντομα σαν τον δικό του άνθρωπο, γιατί όσο καλή και να είναι η συνθήκη μέσα στην οποία έχει μεγαλώσει, το να νιώσει ότι έχει ένα μόνιμο σπιτικό, έχει τεράστια σημασία. Αντίθετα ένα κουτάβι, μπορεί να είναι πιο ανοιχτό να το εκπαιδεύσεις και να το διαμορφώσεις αλλά ποτέ δεν γνωρίζεις τι μπορεί να προκύψει σε σχέση με τον χαρακτήρα του. Μοιάζει με ένα μωρό. Απαιτεί μεγάλη προσπάθεια, ξενύχτια και υπομονή, ειδικά στην αρχή.
Σε κάθε περίπτωση η υιοθέτηση ενός ζώου είναι σπουδαία απόφαση. Και η μόνη αφετηρία πρέπει να είναι η αγάπη.
