Μάλλον δεν ήμουν τόσο μεγάλη εξαίρεση: το φετινό μουντιάλ δεν το περίμενα, δεν το προσδοκούσα, χειμώνας και μουντιάλ ήταν εξαρχής πολύ παράταιρος συνδυασμός. Πόσο μάλλον όταν κατάλαβα ότι πολλούς αγώνες θα τους πρόβαλε το συνδρομητικό. Και μετά μπήκε και το αμιγώς ιδεολογικό από πάνω: οι πιθανές άμεσες και έμμεσες δωροδοκίες για να φτάσει το μουντιάλ στο Κατάρ, η προσβολή των ατομικών δικαιωμάτων στη χώρα, κυρίως οι καταγγελίες για χιλιάδες νεκρούς εργάτες κατά την κατασκευή των σταδίων και γενικότερα των υποδομών.
Σχεδόν σίγουρα δεν είμαι εξαίρεση: τελικά αρχίζω και παρακολουθώ κανονικά, αρχίζω και κολλάω και με τη φετινή διοργάνωση. Τελικά δεν μποϊκοτάρω. Επειδή βρισκόμαστε και στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας, παίζει ένα ρόλο και η καραμπόλα με το συνδρομητικό που κλάταρε και όλα τα παιχνίδια προβάλλονται κανονικά. Ακόμα κι έτσι όμως γιατί δεν μποϊκοτάρω; Μου ήταν τόσο δύσκολο να αντισταθώ στον πειρασμό; Πιθανότατα σε μια άλλη ηλικία, ή έστω σε μια άλλη φάση ζωής, είτε προηγούμενη είτε επόμενη, να μου ήταν όντως εξαιρετικά δύσκολο να αντισταθώ. Στην τωρινή θα μου ήταν πολύ λιγότερο. Θα μπορούσα να ζήσω και χωρίς να το δω. Το βλέπω επειδή επιλέγω να το δω.
Μαζί του άρχισα να βλέπω τις τελευταίες ημέρες το “FIFA Uncovered”, το πολύ καλό ντοκιμαντέρ του Netflix για την παγκόσμια ποδοσφαιρική ομοσπονδία, τον τρόπο λειτουργίας της, τις μεθοδεύσεις της, την εκτεταμένη διαφθορά των υψηλόβαθμων στελεχών της. Η αντιπροσώπευση κι η εξουσία. Η κατάχρηση της εξουσίας απ’ τους αντιπροσώπους και η ενδημική διάσταση της διαφθοράς, σε βαθμό που σχεδόν να μη νοείται εξουσία χωρίς κατάχρησή της (ειδικά σε θεσμούς όπως η FIFA, όπου όχι μόνο απουσιάζει η λογοδοσία και ο έλεγχος, αλλά ακόμα και το πώς βρέθηκες εσύ στη θέση του αντιπροσώπου είναι ζήτημα, ενός αντιπροσώπου που ξαφνικά παίρνει αποφάσεις για το πιο δημοφιλές και κερδοφόρο αθλητικό γεγονός του πλανήτη). Γενικότερα και στα πάντα στη ζωή: προσοχή στο κενό μεταξύ αυτού που θεωρητικά ισχύει και αυτού που στην πράξη συμβαίνει. Αλλά κάπου εδώ και προσοχή πάνω στην προσοχή: μέσα σε αυτό το κενό δεν γκρεμίζεται ο κόσμος, αντιθέτως χτίζεται ο αληθινός κόσμος και δομείται η πραγματικότητα. Ο κόσμος δηλαδή διαμορφώνεται και συγκαθορίζεται και από το θεωρητικά ισχύον και από εκείνο που συμβαίνει στην πράξη και από τη μεταξύ τους σχέση, το μεταξύ τους κενό. Πρόκειται για ένα κενό που δεν πρόκειται να καλυφθεί ολοκληρωτικά ούτε στην πιο ιδεατή ουτοπία. Αλλά ταυτόχρονα πρόκειται και για ένα κενό που είναι ζωτικής σημασίας να μικραίνει αντί να μεγαλώνει.
Τα τελευταία χρόνια είναι σαν να σηκώθηκε στην Ελλάδα ένα πέπλο που έκρυβε από τα μάτια μας την κλίμακα της κακοποίησης κατά των γυναικών, τους τελευταίους μήνες είναι σαν να σηκώθηκε στην Ελλάδα ένα πέπλο που έκρυβε από τα μάτια μας την κλίμακα της κακοποίησης κατά των παιδιών. Ο κόσμος μας είναι φτιαγμένος από πολύ αμφίβολης ποιότητας υλικά, ο κόσμος μας έχει αυτό που φαίνεται στην επιφάνειά του και αυτό που διαδραματίζεται στα υπόγειά του, περισσότερο ή λιγότερο κρυμμένο, περισσότερο ή λιγότερο αποσιωπημένο. Αν υπάρχει κάτι παρήγορο, είναι ότι σε επίπεδο καταπάτησης των πάσης φύσεως δικαιωμάτων δεν ζούμε στη χειρότερη στροφή της Ιστορίας, ότι τα πράγματα στο παρελθόν ήταν πολύ χειρότερα. Βέβαια ένα ερώτημα που μπαίνει εδώ, είναι αν τα πράγματα ήταν μεν χειρότερα ως προς το τι λάμβανε χώρα στα υπόγεια, αλλά ήταν και το κενό μικρότερο, ακριβώς γιατί υπήρχε λιγότερο εξιδανικευμένη εικόνα στην επιφάνεια του θεωρητικά ισχύοντος. Ακόμα κι έτσι να είναι, πρέπει σαφώς να εξακολουθήσει να προωθείται όσο περισσότερο γίνεται η ατζέντα στο θεωρητικά ισχύον, γιατί η αντίστροφη πορεία, η πορεία της ιδεολογικής και θεσμικής νομιμοποίησης της βαρβαρότητας, όποιο ειδικότερο προσωπείο κι αν παίρνει, μόνο κακό κάνει και σε πρακτικό επίπεδο, συμπαρασύροντας τα πράγματα προς την σκοτεινότερη εκδοχή τους.
Μια δυσάρεστη παραδοχή: ό,τι είναι απολαυστικό, ό,τι αξίζει να έχεις στα χέρια σου, στο στομάχι σου ως άρτο, στα μάτια σου ως θέαμα, για να φτάσει ως εκεί έχει πολύ συχνά ως προϋπόθεση ότι κάποιοι έχουν φάει σκατά, κάποιοι έχουν υποφέρει, κάποιοι έχουν πληρώσει ενδεχομένως και με τη ζωή τους, είτε στο μακρινότερο παρελθόν, είτε ακόμα και τώρα. Μάλλον στη ζωή τα πράγματα λειτουργούν πιο σύνθετα απ’ το σχήμα καλές πράξεις που οδηγούν σε καλά αποτελέσματα, δυστυχώς δηλαδή στη ζωή το καλό και το κακό, το δίκαιο και το άδικο, το πολιτισμένο και το βάρβαρο, το θεωρητικώς ισχύον με αυτό που συμβαίνει στην πράξη συνυπάρχουν με τρόπους πολύ περίεργους, σε ένα οικοσύστημα πολύ περίεργο.
Αισθάνομαι ως καταναλωτής του θεάματος του παγκοσμίου κυπέλλου άσχημα απέναντι στους μάλλον χιλιάδες νεκρούς εργάτες που πέθαναν για να χτιστούν τα στάδια; Θεωρητικά ναι, αισθάνομαι. Δεν νομιμοποιεί κάτι η δική μου στάση, δε σημαίνει κάτι, δε δίνει υπό μία έννοια συγχωροχάρτι; Αν εν πάση περιπτώσει εμένα το μόνο που μου αναλογούσε ήταν η δική μου επιλογή να δω ή να μη δω το μουντιάλ, γιατί επέλεξα να το δω;
Μην αποκλείοντας καθόλου μα καθόλου να πρόκειται απλά για την οπτική που με βολεύει προκειμένου να μην ξεβολευτώ, προκειμένου να μην παραχωρήσω οτιδήποτε απ΄ ό,τι κάνει τη δική μου μικροαστική δυτική ζωάρα πιο απολαυστική, μπορώ ίσως να απαντήσω το εξής: βλέπω τις αντιδράσεις μετά το τέλος των παιχνιδιών από διάφορες γωνιές του πλανήτη και πραγματικά αδυνατώ να δεχτώ ότι μπορώ να τις προσπεράσω επικαλούμενος οποιοδήποτε αξιακό σύστημα, λέγοντας ότι εγώ είμαι καλύτερος από εσάς, γιατί εγώ σε αντίθεση με εσάς ξέρω πως είναι κακό να παρακολουθούμε το μουντιάλ του 2022 στο Κατάρ. Για μένα το να μαζεύονται όλες οι φυλές της γης απ’ όλες τις γωνιές της γης, να φοράνε τις φανελίτσες τους, τα χρωματάκια τους και να παίζουν ένα παιχνίδι, αλαλάζοντας από έκσταση για ένα γκολ, μια νίκη, μια πρόκριση, ή πελαγώνοντας από πίκρα για μια ήττα κι έναν αποκλεισμό, είναι η καλή πλευρά της γης, η καλή πλευρά του ανθρώπινου πολιτισμού και της ανθρώπινης εμπειρίας. Εν προκειμένω είναι χτισμένη πάνω σε βαρβαρότητα και χιλιάδες θανάτους. Δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού που συμβαίνει κάτι τέτοιο, δεν είναι η πρώτη φορά που κάτι όμορφο και άξιο χτίζεται πάνω στο αίμα αθώων. Δεν το λέω για να το ξεπλύνω. Δεν ξέρω γιατί το λέω. Είπα ήδη πολλά. Πέντε και δύο λεπτά, άρχισαν ήδη τα απογευματινά ματς.
