Ο απολογισμός της θητείας του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου

Τρία και κάτι χρόνια μετά την ανάληψη των καθηκόντων του καλλιτεχνικού διευθυντή Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, έφτασε η ώρα να αποχαιρετήσει το φεστιβάλ, αρκετά συγκινημένος, με έναν μακρύ απολογισμό των δράσεων των σεζόν από το 2016, χωρίς αιχμές για τη μη ανανέωση της θητείας του και κρατώντας μόνο όπως είπε τη θετική εμπειρία. Παρόλα αυτά αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Β. Θεοδωρόπουλος «ξελάσπωσε» με την ανάληψη των καθηκόντων του -σε μια περίοδο που κυριολεκτικά έβραζε το καζάνι εξαιτίας της αστοχίας και των επιλογών του υπουργείου Πολιτισμού-, και απομάκρυνε τον κίνδυνο ακόμα και της ματαίωσης του Φεστιβάλ ενώ παρουσίασε ένα εξαιρετικά ευπρεπές πρόγραμμα το καλοκαίρι του 2016, σε χρόνο σχεδόν μηδενικό.

Αν η περίοδος αυτή αφήνει κάποια κληρονομιά είναι τα ανοίγματα στην πόλη, τη διαφορετικότητα, το Λύκειο της Επιδαύρου, η συνάντηση διαφορετικών ομάδων και το σημαντικό πρόγραμμα Εκπαιδεύοντας το κοινό στο αρχαίο δράμα. Η συνέντευξη τύπου έγινε παρουσία του Ίβο βαν Χόβε, που ήρθε από την Επίδαυρο, όπου βρίσκεται στην τελική ευθεία των προβών της παράστασής του, με την οποία έχει θριαμβεύσει στην Ευρώπη Ηλέκτρα/Ορέστης και ο οποίος μας μίλησε για την ευτυχή συγκυρία να δουλέψει με το ελληνικό φεστιβάλ και την Κομεντί Φρανσαίζ στην Επίδαυρο.

Οι στόχοι του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου μιλούν για ένα φεστιβάλ εθνικό και διεθνές, με ισχυρά κοινωνικά αντανακλαστικά, ανοιχτό σε όλους, το οποίο καλείται να αξιοποιεί στο έπακρον τις δυνατότητες ενός δημόσιου οργανισμού, ώστε να ανταποκριθεί στα υψηλά ζητούμενα: αισθητική καλλιέργεια του κοινού, ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και σύνδεση της τέχνης με την κοινωνία, και, φυσικά, ενίσχυση της εγχώριας δημιουργίας. Η φετινή χρονιά στην οποία παρουσιάστηκε το πιο ολοκληρωμένο πρόγραμμα αυτής της συλλογιστικής, δίνει όπως ανέφερε τους καρπούς των προσπαθειών όλων των ετών.

Μέχρι σήμερα η Επίδαυρος στα 5 από τα 8 διήμερα του προγράμματος, έχει υποδεχθεί 52.747 θεατές. Στο Ηρώδειο τις παραστάσεις παρακολούθησαν 79.202 θεατές, χωρίς να υπολογίζεται ακόμα η Τραβιάτα από την Εθνική Λυρική Σκηνή και η Τελετουργία της αρμονίας από την Εθνική Ορχήστρα της Κίνας που υπολείπονται. Τις παραστάσεις της Πειραιώς 260 τις παρακολούθησαν συνολικά 18.433 θεατές, ενώ το Kanata του Ρομπέρ Λεπάζ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών είχε 2.440 θεατές.

Επίσης, το Άνοιγμα στην πόλη συγκέντρωσε στην Αθήνα 5.845 θεατές, σε 17 εκδηλώσεις με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. Βέβαια, σύγκριση αριθμού θεατών με το 2018 αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να γίνει, επειδή δεν έχει ολοκληρωθεί το φετινό πρόγραμμα. Στην Επίδαυρο υπολείπονται να παρουσιαστούν οι παραστάσεις της Κομεντί Φρανσαίζ Ηλεκτρα / Ορέστης, οι Νεφέλες, ο Προμηθέας με την Κάθρην Χάντερ, και στη Μικρή Επιδαυρο η Φαίδρα και οι Δαναΐδες.

Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος μίλησε για τη δικαίωση σε σχέση με την απόφαση να ξαναμπεί στην ατζέντα του κοινού το Ηρώδειο: «Το να γεμίζει όμως πάλι το Ηρώδειο στις συναυλίες κλασικής μουσικής, που είναι απαιτητικότερο είδος, το θεωρώ σπουδαίο επίτευγμα, κι αυτό εδραιώνεται σταδιακά μέσα από μια προσεκτική διαμόρφωση του προγράμματος αλλά και της επικοινωνίας. Τόσο το κοινό όσο και οι κριτικοί ανταποκρίθηκαν θερμά στο φετινό πρόγραμμα και καταφέραμε να γεμίσουμε το θέατρο σε όλες τις συναυλίες», τόνισε, αναφέροντας παράλληλα την ισχυροποίηση του μουσικού χαρακτήρα του Αρχαίου Ωδείου.

«Στην Πειραιώς 260, σταθερό τόπο καλοκαιρινής συνάντησης των ανήσυχων θεατρόφιλων της πόλης, συνεχίσαμε με τον δικό μας τρόπο την αναζήτηση και την ανάδειξη των κυριότερων σύγχρονων τάσεων στις παραστατικές τέχνες, το θέατρο και τον χορό, τόσο στην εγχώρια όσο και στη διεθνή σκηνή. Για πρώτη φορά όμως ανοίξαμε τις πύλες του βιομηχανικού αυτού χώρου και στα παιδιά με το πολύχρωμο Building Hope του Μαρκ Χατζηπατέρα, τη συνεργασία με το Παιδικό Μουσείο αλλά και τη διοργάνωση δύο εξαιρετικών εργαστηρίων για παιδιά, το ένα σε συνεργασία με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (που μας φιλοξενεί σήμερα) και το άλλο, σε συνεργασία με τη Δώρα Ανδρουλιδάκη που δραστηριοποιείται στο χώρο της LGBT κοινότητας του Βερολίνου, όπου ντραγκ κουήν αφηγούνταν ιστορίες για τη διαφορετικότητα στα παιδιά – μια δράση που όχι μόνο διασκέδασε τα παιδιά αλλά συγκίνησε τους συνοδούς τους, κερδίζοντας τις καλύτερες εντυπώσεις», σημείωσε ο Β. Θεοδωρόπουλος.

Φέτος στην Πειραιώς παρουσιάστηκαν 9 ελληνικές παραγωγές, που προέρχονται από ανερχόμενους σκηνοθέτες  και είχαν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον τους, κάτι που επιβραβεύτηκε από τη μεγάλη ανταπόκριση του κόσμου. Για καλλιτεχνικούς λόγους ο Β. Θεοδωρόπουλος αναφέρθηκε στην παράσταση Τα Ερωτευμένα άλογα από τη σκηνοθέτρια Ελένη Ευθυμίου και την ομάδα Εν δυνάμει, μια κολεκτίβα νέων καλλιτεχνών με ή χωρίς αναπηρία με έδρα τη Θεσσαλονίκη: «Η παράσταση αυτή», σημείωσε, «ανταποκρίνεται υποδειγματικά στον όρο “φεστιβαλική”, για την ποιότητα, το μέγεθος, την πρωτοτυπία, τη φρεσκάδα και την τολμηρότητά της».

Σε ότι αφορά το θέατρο ο Β. Θεοδωρόπουλος είπε πως: «Το στοίχημα λοιπόν στο ελληνικό και στο ξένο θέατρο δεν είναι το ίδιο: γιατί στο πρώτο “ρισκάρουμε” πάνω σε υποσχόμενες προτάσεις και δημιουργούς, ενώ στο δεύτερο βασιζόμαστε σε μεγάλα διεθνή ονόματα ή επιλέγουμε έτοιμες παραγωγές που έχουν ήδη κατακτήσει το κοινό τους. Σε σχέση με το ελληνικό θέατρο αναλαμβάνουμε δηλαδή έναν αμιγώς δημιουργικό, παραγωγικό ρόλο˙ αυτόν ακριβώς που αρμόζει σ’ ένα δημόσιο φεστιβάλ ευρωπαϊκών προδιαγραφών», ενώ για το χορό  αναφέρθηκε στη στήριξη των νέων δημιουργών, αλλά και την παρουσίαση έργων όπως το  infini του Μπορίς Σαρμάτς, στο οποίο το Φεστιβάλ είναι συμπαραγωγός, έργο-ορόσημο για τη διεθνή μας ταυτότητα, καθώς σ’ αυτή την περίπτωση στην Πειραιώς 260 έγινε η αρχή μιας περιοδείας που περιλαμβάνει κορυφαία ευρωπαϊκά φεστιβάλ όπως το Festival d’Automne στο Παρίσι, και μεγάλα θέατρα στις Βρυξέλλες, στη Ζυρίχη και αλλού.

Ιδιαίτερη μνεία έκανε ο κ. Θεοδωρόπουλος στους ξένους δημιουργούς όπως ο Ρομπέρ Λεπάζ και το Θέατρο του Ήλιου της  Αριάν Μνουσκίν με το Kanata ή ο Ρομέο Καστελλούτσι με το Lavita nuova, οι Κολομβιανοί Mapa Teatro, η Γαλλοβιετνάμεζα Καρολίν Γκυγελά Ενγκιγιέν, η  Σουζάνε Κένεντι.

Σημαντική πτυχή του φεστιβάλ, το Άνοιγμα στην πόλη, εγκαινιάστηκε το 2017 και  λειτούργησε φέτος για τρίτη συνεχή χρονιά, με 19 εκδηλώσεις στην Αθήνα και 10 στον Πειραιά, με μεγάλη γκάμα κατηγοριών κοινού και κοινωνικών χώρων όπως της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, το ΚΕΘΕΑ και τη Σχεδία. Στις συνεργασίες του φεστιβάλ με άλλους φορείς καταγράφονται αυτή με το Ωδείο Αθηνών, με την Ταινιοθήκη της Ελλάδας, την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού με τις δημοφιλείς ξεναγήσεις του Μανώλη Κορρέ.

«Ο διεθνής προσανατολισμός της Επιδαύρου επιβάλλεται για πολλούς λόγους, ώστε το αρχαίο αυτό θέατρο ως φεστιβαλικός χώρος να αρχίσει να συνομιλεί με τα ευρωπαϊκά φεστιβάλ που φιλοξενούν την αφρόκρεμα της σύγχρονης δημιουργίας, κάτι που θα προσελκύσει ένα διεθνές ενδιαφέρον συμπράξεων, κάνοντας την Επίδαυρο προορισμό του διεθνούς θεατρόφιλου κοινού. Αλλά κι αυτό το όραμα χρειάζεται μακροχρόνιο προγραμματισμό», σημείωσε ο Β. Θεοδωρόπουλος.

Στη Μικρή Επίδαυρο, επίσης, όπως αναγνωρίστηκε και από την κριτική τα δύο τελευταία χρόνια, φιλοξενήθηκαν εναλλακτικές προσεγγίσεις πάνω στο αρχαίο δράμα αλλά και αρχαιόθεμα έργα, που βοήθησαν τον χώρο να αποκτήσει μια δική του ιδιαίτερη φυσιογνωμία κι ένα πιο νεανικό, ανήσυχο κοινό. Η Μικρή Επίδαυρος συνομιλεί με το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, ενώ το Λύκειο Επιδαύρου προσθέτει τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα που αρμόζει σ’ ένα φεστιβάλ.

Μιλώντας για το Λύκειο της Επιδαύρου, ο Β. Θεοδωρόπουλος είπε: «Το Λύκειο Επιδαύρου, το διεθνές θερινό σχολείο αρχαίου δράματος το οποίο σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε από το 2017 σε συνεργασία με το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου στο Ναύπλιο, πραγματοποιήθηκε και φέτος για τρίτη συνεχή χρονιά με τη συμμετοχή σημαντικών Ελλήνων και ξένων δασκάλων. Το πρόγραμμα διήρκεσε από τις 2 έως τις 16 Ιουλίου με τη συμμετοχή 105 σπουδαστών από 18 χώρες, 22 διδασκόντων από 8 χώρες και 18 εθελοντών, συν την οργανωτική ομάδα του Λυκείου εντός του Φεστιβάλ. Για δεύτερη χρονιά φέτος, 45 σπουδαστές του προγράμματος αιτήθηκαν και πρόκειται να λάβουν διδακτικές μονάδες μέσω του προγράμματος ακαδημαϊκής πιστοποίησης του θερινού σχολείου από το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου», ενώ ανέφερε και τη σύνδεση του φεστιβάλ με την τοπική κοινωνία της Αργολίδας. Τα προγράμματα της εκπαίδευσης του κοινού σε σχέση με το αρχαίο δράμα παρακολούθησαν το 2019 περισσότεροι από 1300 μαθητές, ενήλικες και επισκέπτες από το εξωτερικό. Και αυτό το πρόγραμμα, όπως και οι περισσότερες εκπαιδευτικές δράσεις του Φεστιβάλ, είναι δωρεάν.

Στα τρία τελευταία χρόνια το φεστιβάλ παρουσίασε πληθώρα ημερίδων, συζητήσεων, εργαστηρίων, ενώ στην παγκόσμια Ημέρα χορού που θεσμοθετήθηκε το 2018 σε διάρκεια 9 ωρών, 75 συμμετέχοντες (επαγγελματίες και μη του χορού, όλων των ηλικιών, με και χωρίς αναπηρία), και πάνω από 300 άτομα κοινό παρευρέθηκαν σε 5 δράσεις από τις οποίες οι 4 ήταν συμμετοχικές. Ευχαριστώντας τους συνεργάτες του, τους δημοσιογράφους και το κοινό, ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος συνόψισε λέγοντας:

«Σ’ όλες τις πτυχές του Φεστιβάλ, το μεγαλύτερο στοίχημα ήταν για μας να φέρουμε κοντά τις διαφορετικές ομάδες που συγκροτούν μια κοινωνία, να τις κάνουμε να συναντηθούν, να προβληματιστούν, να ενεργοποιηθούν μέσω της τέχνης».

Σε ότι αφορά τα οικονομικά του φεστιβάλ, το αποτέλεσμα σε οικονομικό επίπεδο είναι ότι τα τρία πρώτα χρόνια της θητείας του κ. Θεοδωρόπουλου ήταν πλεονασματικό, όπως αναμένεται να είναι και το 2019, όταν λήξει το οικονομικό έτος και υπάρξουν τα πλήρη οικονομικά στοιχεία.

—

Δείτε περισσότερα για το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2019 μέσα από το αφιέρωμα του ελc