Έβλεπα πριν λίγες ημέρες ένα βίντεο για τη Χίο. Ύψωναν μια τεράστια σημαία για να γιορτάσουν τα 104 χρόνια ελευθερίας από τον οθωμανικό ζυγό. Παρόλο που η Χίος είναι μια ανάσα από τις τούρκικες ακτές, δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι μόνο 100 και κάτι χρόνια ανήκει στην Ελλάδα. Τι σκέφτεται λοιπόν κάποιος όταν ακούσει τη λέξη Χίος; Τη μαστίχα. Την παροιμία «οι Χιώτες πάνε δυο-δυο». Τον Βροντάδο και τον «πόλεμο» των πυροτεχνημάτων της Ανάστασης. Και τον περίφημο πίνακα του Ντελακρουά, τη «Σφαγή της Χίου».
Όμως αν η μαστίχα είναι το πιο διάσημο και πολύτιμο προϊόν της Χίου σήμερα, στη μυθολογία ήταν διάσημοι για το κρασί τους. Ο λεγόμενος Αριούσιος Οίνος, τον οποίο έφερε στο νησί ο Οινοπίωνας. Τα εγκώμια γι’ αυτόν τον οίνο ήταν πολλά, όπως νέκταρ, γλυκύτατος, θεραπευτικός, αρωματικός και εύπεπτος. Πατέρας του Οινοπίωνα ήταν ο Θεός Διόνυσος και μητέρα του η Αριάδνη, κόρη του Βασιλιά της Κρήτης, Μίνωα. Από τον πατέρα του κληρονόμησε την αγάπη του για το κρασί και τη μετέδωσε και στους Χιώτες. Ο Οινοπίωνας συνδέεται και με τον Ορίωνα, το γιο του Θεού Ποσειδώνα και της Ευρυάλης, κόρης του Μίνωα που αγάπησε την Μερόπη, την κόρη του και πολλά τραγικά έγιναν.
Πέρα από τα παραμύθια που αποτυπώνονται στη σημερινή μαγευτική ομορφιά του νησιού, η Χίος ήταν από τις πρώτες ελληνικές πόλεις που από τον 7ο αιώνα π.Χ. ανέτρεψαν τη βασιλεία και δημιούργησαν ένα αναπτυγμένο πολιτικό σύστημα, όπου η εξουσία περιήλθε στους Ευπατρίδες. Αυτοί είχαν πολλά προνόμια και συγκέντρωναν όλες τις πολιτικές και θρησκευτικές αρχές της πόλης, ρυθμίζοντας όσα αφορούσαν τη θρησκεία και ερμηνεύοντας τους νόμους. Ο βασιλιάς υπήρχε ακόμη, όμως την εξουσία την είχε κυρίως ο δήμαρχος, ο άρχων του δήμου, όπως και η βουλή.
Το ανοιχτό και προοδευτικό αυτό μέρος, κατοικήθηκε από ανθρώπους που έγιναν όχι μόνο έμποροι και ναυτικοί, αλλά και πρωτοπόροι στις τέχνες και τα γράμματα. Ακόμα και σήμερα η ευγένεια και η κουλτούρα που έχουν οι Χιώτες έρχεται από μια βαθιά κληρονομιά. Δεν έχει σημασία αν είναι πλούσιοι ή φτωχοί, περισσότερο ή λιγότερο μορφωμένοι. Είναι κάτι που έχει περάσει στο γενετικό τους κώδικα. Πριν την επανάσταση του 1821, στη Χίο επικρατούσε η άνθιση του εμπορίου και η οικονομική ευμάρεια. Το 1822 η Χίος επαναστάτησε κατά των Τούρκων και χιλιάδες κάτοικοι του νησιού σφαγιάστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν, ενώ μεγάλο μέρος του πληθυσμού διέφυγε προς τα Ψαρά, τις Κυκλάδες και την Πελοπόννησο. Ο τουρκικός στόλος έκαιγε και κατέστρεφε τα πάντα για 40 μέρες, προσπαθώντας να παραδειγματίσει τους υπόλοιπους Έλληνες. Το γεγονός έγινε παγκόσμια γνωστό ως η σφαγή της Χίου, ενώ αποτυπώθηκε στο διάσημο πίνακα «Η Σφαγή της Χίου» του Γάλλου ζωγράφου Ευγένιου Ντελακρουά. Ακόμα και μετά από τη σφαγή, στη Χίο δε σταμάτησε να λειτουργεί η ονομαστή Σχολή της Χίου. Σκεφθείτε ότι, σε ένα σχετικά μικρό νησί, είχε τριακόσιους μαθητές το 1839 . Και από αυτά τα σχολεία βγήκαν οι μεγάλες γενιές των Ελλήνων εφοπλιστών, των εμπόρων και των ναυτικών. Τα Καρδάμυλα, ο Βροντάδος, η Λαγκάδα και οι Οινούσσες γίνονται τα σημαντικά ναυτιλιακά κέντρα του νησιού.
Στη Χίο αξίζει να δείτε τη Νέα Μονή, ένα τοιχογραφημένο μοναστήρι, το οποίο χρονολογείται από την εποχή του Κωνσταντίνου του 9ου, ενώ έχει χαρακτηριστεί μνημείο Εθνικής Κληρονομιάς και μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO. Να επισκεφθείτε τη Δημόσια Ιστορική Κεντρική Βιβλιοθήκη Χίου «Κοραής» στο νησί της Χίου, είναι μια από τις πιο σημαντικές στην Ελλάδα. Στη συλλογή της υπάρχουν περίπου 250.000 τόμοι. Να περιηγηθείτε στα μνημεία που σφραγίζουν την ιστορία της που χάνεται μέσα στους αιώνες.
Αλλά πιο πολύ, αξίζει να πάτε στη Χίο σήμερα με ανοιχτά και φωτεινά τα μάτια και να τα αφήσετε να πλανηθούν στους κάμπους και στην έξω μεριά της. Να πάτε στο βυζαντινό χωριό τον Ανάβατο, να μυρίσετε την προίκα της φύσης. Η Χίος είναι γεμάτη χρώμα και μυρωδιές. Να δείτε τα μαστιχόδεντρα να δακρύζουν, να δείτε και να στύψετε στο χέρι ένα φύλλο από εσπεριδοειδή στον εύφορο και αρχοντικό Κάμπο της Χίου. Να γευτείτε τη Χίο, να τη χαρείτε. Τα βούτυρα και τα τυριά σαν το μαστέλο, μανταρίνι γλυκό και ούζα και λικέρ χιώτικα γλυκά και υποβρύχιο και ψάρια από τις απίθανες θάλασσες που την κυκλώνουν. Να δείτε τα ξυστά σπίτια, τα στενά τα σοκάκια, τους χωματόδρομους, τη χοντρή άμμο. Είναι δικαίως το νησί που τα έχει όλα, όσα ευφραίνουν τις αισθήσεις. Δικαίως ονομάζεται η Μυροβόλος Χίος.
—
Info: «Ελλάδα από το Α ως το Ω», το επόμενο επεισόδιο είναι αφιερωμένο στη Χίο και προβάλλεται την Παρασκευή 18 Νοεμβρίου στις 21:00, στο κανάλι της Cosmote TV, Cosmote History
