Το 2018 το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης και Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων – Συλλογή Φοίβου Ανωγειανάκη γιορτάζει 100 χρόνια από την ίδρυση του και διοργανώνει σειρά εκδηλώσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, σε συνεργασία με το PRISMA–Κέντρο Αναπτυξιακών Μελετών παρουσιάζει την έκθεση «Καινούργιες πατρίδες», στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού Έργου «FAIDRA. Family Separation through Immigration – Dramatizing Anecdotal European History», το οποίο υποστηρίζεται από το Πρόγραμμα Creative Europe της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Το μεταναστευτικό κύμα που ακολούθησε την κατάρρευση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης αποτέλεσε μια κοινή εμπειρία πολλών κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άλλαξε σημαντικά τη σύνθεση του πληθυσμού τους, έδωσε ώθηση στις οικονομίες τους, δημιούργησε δυναμικές πολυ-πολιτισμικές κοινωνίες, αλλά και όξυνε προκαταλήψεις για τον ξένο, τον «άλλο». Παράλληλα όμως με τις θετικές και -όποιες- αρνητικές επιπτώσεις της μετανάστευσης, η ανθρωπιστική διάσταση της προσαρμογής και κοινωνικής ενσωμάτωσης του μετανάστη, αναγνωρίστηκε ως καθοριστικός παράγοντας που μετατρέπει τη χώρα υποδοχής σε «καινούργια πατρίδα». Η συνοχή της οικογένειας παίζει μεγάλο ρόλο σε αυτό.
Η έκθεση «Καινούργιες Πατρίδες» στρέφει το φακό σε αυτήν ακριβώς τη διάσταση της μετανάστευσης: το χωρισμό της οικογένειας, ίσως την επανένωση, συχνά τη διάσπαση. Στόχος μας είναι να αναδείξουμε ανθρώπινα προβλήματα που επηρεάζουν βαθιά τη λειτουργία και τους δεσμούς της οικογένειας σε περιόδους οικονομικής κρίσης -που αναπόφευκτα οδηγεί στη διέξοδο της μετανάστευσης.
Το ερευνητικό υλικό που παρουσιάζεται στην έκθεση βασίζεται σε συνεντεύξεις, ατομικές και ομαδικές, με μετανάστες σε έξι χώρες, οι οποίοι βίωσαν το χωρισμό της οικογένειας. Από τις χώρες αυτές, τρεις είναι χώρες υποδοχής –Ελλάδα, Ιταλία, Σουηδία– και τρεις χώρες αποστολής μεταναστών –Βουλγαρία, Ρουμανία, Πολωνία. Στη δημιουργία του πρωτογενούς αυτού υλικού συνέβαλαν επτά οργανισμοί από τις Ευρωπαϊκές χώρες που ερευνήθηκαν:
CENTREDU – Kέντρο Σπουδών Λαϊκού Θεάτρου- Ελλάδα
PRISMA- Ελλάδα
Dobra Wolla- Πολωνία
ARTEMIS- Ρουμανία
Teatro de Venti- Ιταλία
Sagohuset Theatre, Σουηδία
ProRodopi Foundation, Βουλγαρία
Η έκθεση δομείται πάνω στις ιστορίες των ανθρώπων αυτών, που αποδίδονται με δικά τους λόγια. Οι ιστορίες συμπληρώνονται με εικαστικά έργα, τα οποία μεταφέρουν τη συναισθηματική φόρτιση που ακολουθεί τους μετανάστες και τις οικογένειές τους, ή μας υπενθυμίζουν τους συμβολισμούς που συναρτώνται με τη μετανάστευση: το ταξίδι, η βαλίτσα, οι μνήμες. Ακόμη, παρουσιάζονται στην έκθεση αντικείμενα από την καθημερινή ζωή των μεταναστών, θρησκευτικά σύμβολα, μουσικές, φωτογραφίες.
Η Έκθεση περιλαμβάνει τρεις Ενότητες που ακολουθούν την «πορεία» της μετανάστευσης:
Η απόφαση για μετανάστευση
Η μετάβαση και πρώτες εμπειρίες εγκατάστασης στην ξένη χώρα
Η προσαρμογή και ενσωμάτωση, ή η άρνηση αποδοχής της «καινούργιας πατρίδας».
