Ο Αντώνης Φωνιαδάκης είναι λάτρης της αέναης κίνησης. Το πρόγραμμά του τα τελευταία χρόνια με παραστάσεις σε όλο τον κόσμο, δείχνει ότι η συνεχής δράση είναι το μότο της ζωής του. Ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής των μπαλέτων της Λυρικής, κάνει στάση αυτή τη φορά στην Αθήνα για να παρουσιάσει τη δουλειά του με τίτλο «Links», πριν επιστρέψει ξανά το φθινόπωρο για να αναλάβει τη θέση του διευθυντή μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Θα δεσμευτεί για τρία χρόνια και αυτή θα είναι η πρώτη εμπειρία δέσμευσης στην καριέρα του. Καθώς η πρόκληση και οι δυσκολίες είναι μέρος του καλλιτεχνικού του λεξιλογίου, η Αθήνα θα γίνει η πρόκληση της νέας του καθημερινότητας. Αν και δεν έχει προλάβει ακόμα να επισκεφθεί τις νέες εγκαταστάσεις της Λυρικής στο Φάληρο, δεν παραλείπει κάθε φορά που φτάνει, να κάνει έναν περίπατο στο αγαπημένο του μέρος, το λόφο του Φιλοπάππου. «Με πάνε εκεί τα πόδια μου» λέει, «αγαλλιάζω καθώς έχω όλο αυτό το οπτικό πεδίο γύρω μου και προς τη θάλασσα και προς το λεκανοπέδιο».
Στην Αθήνα ο Αντώνης Φωνιαδάκης έχει ζήσει μόνο τα δύο χρόνια της Κρατικής Σχολής Χορού. Γεννημένος και μεγαλωμένος στην Ιεράπετρα, άρχισε να χορεύει στα 14 του, στη δημοτική σχολή χορού της πόλης. Στα 20, με την υποτροφία Μαρία Κάλλας, γίνεται δεκτός στη σχολή του Μωρίς Μπεζάρ στη Λοζάνη. Δυο χρόνια αργότερα μεταπηδά στην Όπερα της Λυών μετά από πρόσκληση του Γιώργου Λούκου και περνά εκεί τα επόμενα έξι χρόνια. «Τα πράγματα έγιναν πολύ γρήγορα και δεν κατάλαβα τι συνέβη. Από την επαρχία στην Αθήνα, από την Αθήνα στην Ελβετία. Έζησα δυο χρόνια στην Αθήνα και βγήκα από τα νερά μου πολύ απότομα. Όλα μου φαινόντουσαν πολύ μεγάλα, όμως για μένα ήταν ιδανικά. Έκανα πολύ χορό κάθε μέρα, υπήρχε αυθορμητισμός, όραμα, όλα ήταν στην αρχή. Όταν πήγα στην Ελβετία δεν ήξερα ποιος είναι ο Μπεζάρ, δεν είχα αίσθηση των πραγμάτων, ούτε ήξερα τι συμβαίνει στο χορό σε διεθνές επίπεδο. Συνήθως οι καριέρες ξεκινάνε στα 18 και τελειώνουν στα 33 η δική μου ξεκίνησε στα 24. Με το χρόνο στην πραγματικότητα δεν ασχολήθηκα ποτέ».
Έχοντας ζήσει περισσότερη από τη μισή ζωή του σε διαρκή κίνηση σε όλο τον κόσμο με βάση το Παρίσι, η πρώτη μου ερώτηση είναι για το τι θα αφήσει πίσω του ερχόμενος στη Λυρική. «Φυσικά προηγείται η ανάθεση που μου έχει γίνει», λέει, «αλλά έχω και κάποια πρότζεκτ που δε θα σταματήσω, ως καλλιτέχνης θέλω να υπηρετώ ένα σύστημα που έχω χτίσει όλα αυτά τα χρόνια, το οποίο προϋποθέτει μια ελευθερία κινήσεων. Δεν αφήνω τη ζωή που έχω στο Παρίσι, αλλά στην Αθήνα θα είμαι πιο συχνά. Είναι μια μετατόπιση βάσης».
«Για να έχεις τη δυνατότητα ή την τύχη να βρεις ένα διαμάντι μέσα στα κάρβουνα πρέπει να υπάρχει ένα μεγάλο, ένα δημιουργημένο τοπίο»
Γνωρίζετε την κατάσταση του χορού στην Ελλάδα;
Έχω μια εικόνα. Αλλά δε θα μπορούσα να πω ότι την ξέρω καλά. Περισσότερο πρόκειται για αποσπασματικά βλέμματα. Οπότε δεν μπορώ να εμβαθύνω. Έχω δει πλατφόρμες, ανεξάρτητα φεστιβάλ, αλλά δε γνωρίζω καλά τη νέα γενιά δημιουργών. Για να έχεις τη δυνατότητα ή την τύχη να βρεις ένα διαμάντι μέσα στα κάρβουνα πρέπει να υπάρχει ένα μεγάλο, ένα δημιουργημένο τοπίο. Δεν είναι ανάγκη όμως να ζω εδώ για να καταλάβω ότι ο χορός υποφέρει από την απουσία υποστήριξης από την πολιτεία. Χωρίς επιχορήγηση δε μπορεί να υπάρχει το τοπίο, κατά συνέπεια και ο πλουραλισμός που είναι το ζητούμενο της τέχνης. Μοιραία η καλλιτεχνική έκφραση οδηγείται στην εσωστρέφεια, κατακρεουργείται, δεν εμψυχώνεται. Η πιο λυπηρή παρατήρησή μου είναι ότι όλοι αποθαρρύνονται.
Σας αρέσουν οι Έλληνες χορευτές;
Υπάρχει ένα πολύ δυνατό επίπεδο χορευτών σε ότι αφορά κυρίως το σύγχρονο χορό. Είναι δυνατό το υλικό, αλλά θα έπρεπε να μπορεί να εκφραστεί μέσα από πολλές χορογραφικές φωνές. Κάθε χρόνο από τις σχολές βγαίνουν πολλά παιδιά. Πού χορεύουν όλα αυτά;
Από τη μελλοντική σας θέση θα θελήσετε να έρθετε σε επαφή με αυτές τις δυνάμεις;
Όταν έχω τη δυνατότητα επιδιώκω πάντα να έρχομαι σε επαφή, αλλά δεν ξεχνώ ότι η Λυρική δεν είναι φεστιβάλ χορού, είναι ένας δημόσιος οργανισμός με ένα πολύ συγκεκριμένο προφίλ. Αυτό είναι κάτι που με προβληματίζει και με προβλημάτισε και όταν μου προτάθηκε η θέση. Παρ’ όλα αυτά είναι ένας δημόσιος οργανισμός που πρέπει να έχει λόγο σε ό,τι γίνεται σχετικά με την τέχνη του χορού. Είμαι κοντά στη γενιά αυτών των ανθρώπων και εύχομαι σαν δημιουργός πρωτίστως να οργανώσουμε ένα διάλογο μέσα στις δυνατότητές μου. Με ποιο τρόπο αυτό θα πραγματοποιηθεί και πώς θα καρποφορήσει ακόμα είναι άγνωστο, αλλά στη σκέψη μου είναι να «ανακατευτούν» λίγο τα πράγματα.
«Ένας ερμηνευτής πρέπει να είναι ανοιχτός σαν το σύμπαν και εκεί δεν υπάρχει ούτε όριο, ούτε πάγιο»
Θα έχετε και άλλους χορευτές στο Μπαλέτο της Λυρικής;
Μα η Λυρική είναι ήδη μια μεγάλη ομάδα χορού, έχει πενήντα χορευτές αν δεν κάνω λάθος. Είναι μια προνομιούχα ομάδα που πληρώνεται μηνιαίως πράγμα που δεν υπάρχει, είναι οι πιο τυχεροί χορευτές της χώρας.
Ποια πιστεύετε είναι η μεγαλύτερη αρετή ενός χορευτή;
Το να μπορεί να είναι ανοιχτός, να αποδέχεται, να επεξεργάζεται ερεθίσματα που υπάρχουν εκτός του δικού του κόσμου. Ένας ερμηνευτής πρέπει να είναι ανοιχτός σαν το σύμπαν και εκεί δεν υπάρχει ούτε όριο, ούτε πάγιο. Αυτό είναι το πρώτο καθώς και η περιπετειώδης του διάθεση. Τεχνικά θα έλεγα πως ένα μεγάλο προτέρημα είναι η τεχνική αρτιότητα, ο συντονισμός της κίνησής του. Φυσικά, εννοείται και η ηθική του στη δουλειά. Το πώς συμπεριφέρεται, το πώς πράττει και όχι μόνο με εμένα το χορογράφο του.
Είναι δύσκολη η εκπαίδευση των χορευτών μαζί σας;
Ναι είναι δύσκολη τον πρώτο καιρό. Είναι το πρώτο πέρασμα. Μετά όλα μαλακώνουν και λύνονται. Έχω δει τους χορευτές μου πριν και μετά και τι έχουν απορροφήσει από εμένα.
Το πιο ισχυρό κίνητρο για να χορογραφείτε;
Η ενδογενής, η ακατάπαυστη ανάγκη μου να μην επαναπαύομαι σε ένα σημείο είτε αυτό είναι ψυχολογικό, είτε γεωγραφικό. Δεν ξέρω αν αυτό ήρθε μέσα από το χορό ή το είχα μέσα μου και ο χορός το βοήθησε να εκφραστεί.
Το σώμα χρειάζεται την ιδέα για να κινηθεί;
Ακόμα και η πιο μικρή, η πιο ακατανόητη ιδέα, είναι μια αφορμή για να κινηθεί το σώμα. Χωρίς ιδέα δε θα μπορούσε. Αν δεν είναι ιδέα, είναι μια σκέψη ή ένα συναίσθημα ή ένας σκοπός, οι έννοιες της κίνησης.
Αν σας ζητήσω το χαρακτηριστικό της δουλειάς σας, ποιο θα διαλέγατε;
Δεν είναι ένα. Είναι η τάση προς την αέναη κίνηση, η μετατόπιση η μετάπλαση. Αν απαντούσα με μια εικόνα θα ήταν η ρευστότητα, η εικόνα που έχει η λάβα όταν βγαίνει από το ηφαίστειο. Χωρίς να λείπουν κάποιες φορές και τα γραμμικά στοιχεία. Ως περιεχόμενο έχει παλμό και αφήγηση, έχει ένα δυνατό κέντρο και ταχύτητα που επαναπροσδιορίζει τους όρους αργό –γρήγορο.
Στο Links, το έργο που θα παρουσιάσετε στην Εθνική Λυρική Σκηνή τον Απρίλιο, πώς ακολουθείτε την μπαρόκ παρτιτούρα των Μπαχ και Χαίντελ;
Στη δική μου πρόταση συνδέονται οι δυο μεγαλύτεροι του μπαρόκ της ίδιας χρονικής περιόδου, παρόλο δε είχαν ποτέ την ευκαιρία να συνομιλήσουν όσο ήταν εν ζωή. Τα έργα που υπάρχουν στην παράσταση είναι μια μεγάλη παλέτα, το αόριστο και ανοιχτό τοπίο του χορού πάνω στο οποίο δημιουργείς ένα δεύτερο, ενεργειακό που συνδέεται αναπάντεχα με την ίδια τη δημιουργία και την ένταση της μουσικής. Υπάρχουν οι διάσημες μουσικές τους, αλλά και κάποιες εντελώς άγνωστες στο κοινό. Συνυπάρχουν και αυτοαναιρούνται.
Κυριαρχεί η μουσική στην παράσταση;
Εγώ μπαίνω στην υπηρεσία της μουσικής προσπαθώντας να δημιουργήσω μια νέα παρτιτούρα ενεργειακά, δομικά και αισθαντικά. Μου αρέσει να κολυμπάω στο ρεύμα της μουσικής και με τη χορογραφία να αναδύονται νέες πτυχές της μουσικής. Με ένα τρόπο προσπαθώ να βουτήξω μέσα στην ομορφιά να την ανασύρω και να αναπτύξω κάτι που είναι περίτεχνο μεν, μια υψηλή έννοια όπως της εξύψωσης, του δέους, για να το προσφέρω στο κοινό με μια ευκολία που να αναρωτιούνται αν τους αρέσει αλλά να το αποδέχονται.
Είναι πολιτική κίνηση ο χορός;
Είναι. Είμαστε μέρος της κοινωνίας της πολιτείας, πολεμάμε για τα δικαιώματά μας, δεν υπάρχει τίποτα γύρω μας, αλλά συνεχίζουμε να υπάρχουμε, να δημιουργούμε ενάντια στα πολιτικά καθεστώτα πολλές φορές. Δε μιλώ μόνο για την καλλιτεχνική έκφραση αλλά για το πώς τοποθετούμαστε σαν καλλιτέχνες μέσα στην κοινωνία. Το να δημιουργείς, να μοιράζεσαι με τον κόσμο, να μεταφέρεις ένα πολιτικό ή ένα κοινωνικό σχόλιο έχει πολιτική χροιά. Είναι πολιτικό το ότι συνεχίζουμε να υπάρχουμε μέσα στη διαρκή δυσκολία.
Ποιο είναι το ουσιώδες μήνυμα της τέχνης σε έναν κόσμο που είναι τόσο ταραγμένος;
Η τέχνη δεν αδρανοποιείται μέσα σε μια λαίλαπα προβλημάτων. Είναι η μεγαλύτερη προσφορά της. Η τέχνη αντιμετωπίζει πολυδιάστατα τα σημεία των καιρών και αντικατοπτρίζοντας το φανταστικό δημιουργεί καινούργιες διαστάσεις, νοηματικά έντονες και συναισθηματικά λυτρωτικές. Λυτρώνει η τέχνη.
—
Φωτογραφίες άρθρου: Από την παράσταση “Links”
Ιnfo: «Γαλαξίας» του Αντώνη Φωνιαδάκη | 3 – 27 Νοεμβρίου 2016 | Πέμπτη – Σάββατο, στις 20.00, Κυριακή, στις 19.00 | Είσοδος 10 – 15€ | Εθνικό Θέατρο – Θέατρο Rex – Σκηνή Μαρίκα Κοτοπούλη
Σχετικά άρθρα: «Ένας Γαλαξίας για την εξερεύνηση και τη σύνδεση του χορού με το θέατρο», από την Αργυρώ Μποζώνη
